بحث پیرامون علوم انسانی و تحول در این علوم از جمله مباحث جدی در جامعه است و این بحث پردامنه از همان سال های ابتدایی انقلاب اسلامی به عنوان مسئله ای اساسی مطرح گردید.
امروزه توجه به علوم انسانی اهمیتی دو چندان یافته است؛ چه آنکه برای تحقق اهداف و ارزش های اسلامی ضروری است که با اتخاذ رویکردی دقیق و همه جانبه، تحولات مناسبی در علوم انسانی موجود ساماندهی شود. تحول در علوم انسانی و ایجاد علوم انسانی یکی از اهداف انقلاب اسلامی است. هم اکنون برای دستیابی به این هدف امکانات، زمینه ها و بسترهای مناسبی فراهم آمده است که باید به شیوه ای شایسته در راستای نیل به هدف گفته شده مورد استفاده قرار گیرد.
,
در درجه اول باید علوم انسانی را به طور دقیق و روشن تعریف کرد و گستره آن را مشخص نمود و سپس، با رسیدن به اجماع و پس ارائه نظرات واحد، مدیریتی قوی ایجاد نمود؛ مدیریتی که منبعث از نقشه جامع علمی کشور است و مبتنی بر الگوهای پیشرفت اسلامی می اندیشد. ایجاد چنین مدیریتی، در نهایت، به سر برکشیدن تمدن اسلامی مددی شایان توجه خواهد رساند.
, ., .,
نکته مهم اینکه توجه به علوم انسانی، همواره از مطالبات جدی امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری بوده است.
رهبرمعظم انقلاب اسلامی 27 آبان 1391 درجمع طلاب؛ اساتید و علمای حوزه علمیه قم در این رابطه فرمودند: " اینکه بنده درباره علوم انسانی در دانشگاه هاو خطر این دانش های ذاتا مسموم هشدار دادم - هم به دانشگاهها، هم به مسئولان - به خاطر همین است.این علوم انسانىاى که امروز رائج است، محتواهایى دارد که ماهیتاً معارض و مخالف با حرکت اسلامى و نظام اسلامى است؛ متکى بر جهانبینى دیگرى است؛ حرف دیگرى دارد، هدف دیگرى دارد.وقتى اینها رائج شد، مدیران بر اساس آنها تربیت میشوند؛ همین مدیران مىآیند در رأس دانشگاه، در رأس اقتصاد کشور، در رأس مسائل سیاسى داخلى، خارجى، امنیت، غیره و غیره قرار میگیرند. حوزههاى علمیه و علماى دین پشتوانههائى هستند که موظفند نظریات اسلامى را در این زمینه از متون الهى بیرون بکشند، مشخص کنند، آنها را در اختیار بگذارند، براى برنامهریزى، براى زمینهسازىهاى گوناگون. پس نظام اسلامى پشتوانهاش علماى دین و علماى صاحبنظر و نظریات اسلامى است؛ لذا نظام موظف به حمایت از حوزههاى علمیه است، چون تکیهگاه اوست."
,
فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص اسلامی سازی علوم انسانی مسئولیت بسیار سنگینی را بر دوش دانشمندان رشته های علوم انسانی قرار داده است که حتی میتوان گفت این مسئولیت از دوران دفاع مقدس هم دشوارتر است. زیرا در شرایط جنگی، ادوات نظامی و مرزهای دشمن کاملاً مشخص است، اما در جنگ فرهنگی با پیچیدگی های زیادی مواجه هستیم. در این جبهه، غرب از ناحیه علوم انسانی به کشورهای اسلامی حمله می کند تا افکار و اندیشه های مسلمانان را با مبانی اندیشه غیر الهی همسو نماید تا به اهداف استعماری خود برسد.
, .,نیمی از دانشجویان در زمینه علوم انسانی تحصیل می کنند که نقطه اصلی هجمه دشمنان هستند. با توجه به آسیب ها و خطرات وارد آمده بر این عرصه اسلامی سازی این علوم از اهمیت خاص برخوردار است. البته در این روند از رشته های فنی و علوم پایه نیز نباید غافل بود و باید توجه داشت که بحث اسلامی شدن در این رشته ها هم می تواند رخ دهد. مساله علوم انسانی بنابر وضعیت و ماهیت آن از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا با مباحث فکر، اندیشه و ارزش های بشری مواجه است. علوم انسانی در وضعیت کنونی دچارحالتی است که توسط آن افکار و آرای غربی بر اذهان دانشجویان و محققان مسلمان تأثیر می گذارد.
, .,برگزاری کرسی های نظریه پردازی که زمینه ساز طرح انتقادهای علمی می گردد، از جمله راه کارهایی است که در اسلامی سازی علوم انسانی می تواند موثر واقع شود. تشکیل این کرسی ها در سالیان اخیر، پیشرفت های خوبی داشته است؛ اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد. به رغم تشکیل حلقات علمی و نیز جلسات بحث و گفت و گو کمتر شاهد تولید نظریه ای جدید در علوم انسانی هستیم و این در حالی است که عمده متون موجود در علوم انسانی تولید نویسندگان غربی است و این کتب با عناوین متعدد، در کشور منتشر می شوند. در مقابل، تولیدات بومی و اسلامی بسیار اندک است. به نظر می رسد که تلاشی بیش تر برای مقابله با سیل کتب و منشورات ترجمه ای جهان غرب مورد نیاز است. طبعاً باید تغییری اساسی در این وضعیت ایجاد نمود و، با فعال تر نمودن کرسی های نظریه پردازی و آزاداندیشی، در تولید علوم انسانی اسلامی گام های موثرتری برداشت.
, .,امسال هم زمان با دیدار مقام معظم رهبری با دانشجویان، به پیشنهاد یکی از نمایندگان تشکل های دانشجویی، در راستای اسلامی سازی علوم انسانی اندیشکده های اسلامی تشکیل دهیم که این پیشنهاد مورد پسند معظم له واقع گردید و استقبال خوبی از آن داشتند.
,حال موضوعی که مهم است این می باشد که اندیشکده اساساً چیست و چه تفاوتی با پژوهشکده و دانشکده دارد:
,اندیشکده
, اندیشکده ,اندیشکده (کانون تفکر یا اتاق فکر) که در زب (به انگلیسی: think tank) به سازمان، موسسه، شرکت یا گروهی گفته میشود که کار هدایت پژوهش را انجام میدهند و درگیر مسائل مختلفی چون سیاستگذاریهای اجتماعی، راهبرد سیاسی، اقتصادی، علمی، یا موضوعات مربوط به فناوری یا سیاستهای تجاری و یا حتی توصیههای نظامی هستند. دﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﺭ حوزه ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺎﺯی، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺎﺯی ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺪﻩ، مطالعات بین رشته ای ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺟﻤﻊﺍﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺍﻳﺪﻩﭘﺮﺩﺍﺯی ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
, think tank,اندیشکده که به زبان انگلیسی به آن Think Tank می گویند، در ادبیات تخصصی فارسی معادل هایی مانند: نهاد مولد اندیشه، کانون تفکر، اندیشگاه، اندیشکده، مخزن اندیشه و اتاق فکر برای آنها پیشنهاد شده است.
, Think Tank,رشد ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ها بیشتر به خاطر ﺷﺮﺍﻳﻂ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔی ﺍﺯ آنها ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ها ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪه می ﺷﻮﻧﺪ.
, , ,بسیاری از اندیشکده ها سازمانهای غیرانتفاعی هستند که در بعضی کشورها مانند کانادا و آمریکا از آنها با معافیتهای مالیاتی حمایت میشود. همچنین در بین بسیاری از اندیشکدهها که توسط دولتها، شرکتهای تجاری و گروههای ذینفع تاسیس میشوند، بعضی منتج به کسب درآمد از راه مشاوره و پژوهش هستند.
,می توان به موسسه انترپرایز آمریکا و پروژهای برای قرن آمریکایی جدید به عنوان نمونههایی از اندیشکدهها اشاره نمود. از جمله اولین اندیشگاههای ایرانی میتوان به اندیشکده راهبردی امنیت نرم، اندیشگاه شریف، اندیشکده سیوان، اندیشکده راهبردی تبیین و اندیشکده صنعت و فناوری اشاره کرد. اندیشگاه نانوفناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از دیگر نمونه های ایرانی نهاد اندیشگاهی است.
,به واقع یکی از فعال ترین این مراکز در ایران اندیشکده یقین (دکتر حسن عباسی) می باشد ، که در طی سال های گذشته به یکی از بزرگترین کرسی های نطریه پردازی در کشور تبدیل شده است.
,,
پژوهشکده
,اما پژوهشکده ها از دل دانشکده ها و دانشگاه پس از فعالیت چندین ساله در قالب هسته، قطب، مرکز تاسیس می شوند و در نهایت پژوهشکده با اهداف ویژه رشد می کند و پس از اخذ موافقت اصولی به عرصه ظهور می رسد.
,ماموریت اصلی پژوهشکده ها، تحقیق و پژوهش است و پژوهش در پژوهشکده ها قطعا بایدن نیاز محور باشد و اگر پژوهش در مرزهای دانش باشد باید هدفمند، برنامه ریزی شده باشد به طوری که در آینده منجر به ثبت اختراع در سطح ملی و بین المللی و یا گشودن زمینه های نو در سطح جهانی باشد.
,پژوهش ها نمی تواند بر اساس سلایق و علایق افراد باشد و باید بر اساس عنوان و اهداف تعریف شده در اساسنامه پژوهشکده ها در موضوعات خاص و نیاز محور انجام می شود. پیوستگی، هدفمند بودن، نیاز محور با نگاه به حال و آینده، از جمله ویژگی های اصلی پژوهش ها در پژوهشکده هاست.
,هدف اصلی در پژوهشکده ها بر خلاف دانشکده ها تربیت دانشجو نیست؛ بلکه دانشجو وسیله ای برای پیشبرد و دستیابی به اهداف اصلی و از پیش تعیین و تعریف شده پژوهشکده در موضوعات مهم پژوهشی و تربیت نیروی متخصص در زمینه های خاص است.
,,
دانشکده ها
,ماموریت اصلی دانشکده ها تربیت نیروی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است و به عبارت دیگر تربیت نیروی متخصص بر اساس نیازهای فعلی و آینده جامعه است.
,فعالیت پژوهشی بخشی از وظایف تربیتی و آموزش روش تحقیق به دانشجویان می باشد.پژوهش در مرزهای دانش و بر اساس سلایق و علایق استاد و دانشجو تعریف و اجرا می شود . البته بهتر است پژوهش (پایان نامه ها) در راستای رفع نیازهای فعلی و آتی جامعه تعریف و اجرا شود.
,هدف از دانشکده ها، آموزش است و پژوهش نیز وسیله ای برای ارتقا و آموزش روش تحقیق به دانشجو در ابعاد پژوهشی است.
,از دیگر وظایف دانشکده ها تربیت دانشجو با کیفیت اصل و تربیت نیرو درزمینه های عام است.
,امید است که این فرمایش مقام معظم رهبری در دولت جدید بلاخص در وزارت علوم،مورد مداقه قرار گرفته و باشد که پله های ترقی در راستای اسلامی سازی سازی علو م انسازی بیش از پیش طی شود.
,گردآورنده:مصطفی برزی
,انتهای متن/
]