به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از یار خراسانی، در منطقه ترشیز، تنها رودخانه دائمی که قدمت بیش از چهار میلیون سال دارد، رودخانه ششطراز است که حدود 27 کیلومتر از ارتفاعات منطقه کوهسرخ سرچشمه می گیرد و با گذر از مسیر روستاهای مختلف و شهر ریوش و با گذر از روستاهای کریز وارد کانال ششطراز شده و پس از گذر از بین ارتفاعات متعدد به منطقه شمال غربی خلیل آباد رسیده و در محل روستای ایرج آباد وارد دشت می شود.

بر طبق عرف و قانون پذیرفته شده نیاکان ما، آب این رودخانه بین پنج روستای شهرستان خلیل آباد شامل کندر، جابوز، ارغا، بزنجرد و مزده تقسیم می شود و در رونق کشاورزی، اقتصادی و اجتماعی و البته فرهنگی منطقه ترشیز تاثیر چندین هزار ساله داشته و دارد.

پس آبِ این رودخانه در فصول پرباران با گذر از روستای کندر وارد کویر می شود و مورد استفاده مردمان این منطقه قرار می گیرد. در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سد شهید مدرس در منطقه سعدالدین به منظور ذخیر سازی مازاد آب این رودخانه و چند رودخانه فصلی دیگر احداث شد تا از آب ذخیره شده شیرین آن برای آبیاری مزارع و باغات منطقه تشنه کویر استفاده شود.

از طرف دیگر نفوذ آب این رودخانه در مسیر بالا دست منطقه باعث تغذیه سفره های آب زیرزمینی می شود که خود پر آبی و دوام قنات ها و چشمه ها و چاه های عمیق پایین دست را در پی داشته و دارد.

بررسی ها و مطالعات نشان می دهد آب این رودخانه در گذر زمان در اثر خشکسالی و ترسالی دچار نوسان بوده و احداث سد و بند شاهی با عمر تقریباً 800 ساله بر روی این رودخانه در پایین دست روستای کریز نشان از آن دارد که در سال های کم آبی، آب پشت این سد ذخیره می شده و در فصل تابستان به منظور آبیاری مزارع و باغات منطقه پایین دست بتدریج رها می شده است و آب جمع شده با نفوذ در سفره های زیرزمینی باعث غنای آنها شده و در نتیجه برداشت آب های زیر زمینی را جبران می کرده است یعنی در حفظ بیلان آب های زیر زمینی منطقه نقش انکار ناپذیری داشته است ضمن این که در مسیر این رودخانه اکوسیستم های طبیعی متنوعی ایجاد شده اکه خود در حفظ تنوع زیستی و بقای گیاهان و جانوران موثر می باشد و شاید بتوان گفت؛ تنها منطقه ای ک هر ساله پذیرای کوچ عشایر در فصل بهار و تابستان بوده حاشیه این رودخانه است که در تولید لبنیات و پروتئین نقش مهمی دارند.

امروزه شاهد برداشت های غیر اصولی و بی رویه از آب بستر این رودخانه از سرچشمه های آن تا مصب آن هستیم به طوری که حتی در بستر این رودخانه چاه های نیمه عمیق متعددی حفر شده و نسبت به برداشت بی رویه آب اقدام می شود و چنانچه این موضع از سوی مسئولین امر نادیده گرفته شود و همچنان بحران آبی و افت آب های زیر زمینی را به گردن خشک سالی بیندازیم و از سوء مدیریت در بهره برداری از آب این رودخانه طفره رویم شاهد خشک شدن تدریجی این رودخانه چندین میلیون ساله خواهیم بود و تراژدی دریاچه ارومیه در مورد این رودخانه نیز تکرار خواهد شد و جریان این شریان مهم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای همیشه قطع شده و فرزندان مان آن را باید در داستان ها و احیاناً عکس ها و متون تاریخی بیابند.

لذا با توجه به نقش بی بدیلی که جریان این رودخانه در بقای حیات اقتصادی، کشاورزی، زیست محیطی، اجتماعی و... منطقه دارد، نیاز فوری است همه دستگاه ها و نهادها و ادارات با کمک مرد فهیم منطقه با همدلی و همزبانی امید به زنده بودن این رودخانه خسته و بی رمق را در دل مردم زنده کنیم.

نویسنده: صادق باغبان( کارشنان کشاورزی و منابع طبیعی)

انتهای پیام/