به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا، ایالات متحده از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979، لایه های مختلف تحریم را به دلایل متفاوت در مورد ایران وضع کرده است. اکنون بسیاری با نگاهی خوش بینانه انتظار دارند تا در ازای توافق در مورد پرونده هسته ای ایران، این تحریم ها برداشته شوند. اما واقعیت این است که برداشتن تحریم ها دشوارتر از وضع نمودن آن هاست و به دلایل و شیوه وضع هر کدام از تحریم ها بستگی دارد. این نوشتار بر آن است تا با بررسی علمی و دقیق این تحریم ها، امکان برداشته شدن آن ها را با رویکردی واقع بینانه تحلیل نماید.
, شبکه اطلاع رسانی دانا,واقعیت این است که ایالات متحده از آغاز پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران تا کنون، تحریم هایی را در قالب 16 دستور اجرایی رئیس جمهور ایالات متحده و 9 قانون مصوّب کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) علیه ایران وضع نموده است. مجموع این تحریمها را می توان در چهار موج زیر طبقه بندی نمود:
,موج اول تحریم ها که از سال 1979 تا 1995 را شامل می شود بیشتر به دلیل تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران و همچنین آنچه حمایت ایران از گروه های افراطی منطقه نامیده شد، علیه ایران وضع گردید.
,موج دوم تحریم ها شامل سال های 1995 تا 2006 می شود. هدف این سری از تحریم ها تضعیف جمهوری اسلامی با هدف گرفتن صنایع نفت و گاز و محروم کردن تهران از دستیابی به فناوری های موشکی و هسته‌ای بود. همچنین طبق این تحریم ها ایالات متحده هر شرکت کشور ثالثی را نیز که در ارتباط با این صنایع در ایران سرمایه گذاری می کرد را مجازات می نمود.
,موج سوم تحریم ها شامل سال های 2006 تا 2010 می شود و علت اصلی وضع آنها، آنچه غرب نگرانی از فعالیت های هسته ای ایران می نامد، ذکر شده است. این تحریم ها که تقریباً تمامی نقاط اصلی اقتصاد ایران را هدف قرار می دهند، دلایل حقق بشری را نیز در زمره اسباب وضع شدن علیه ایران به همراه خود دارند.
,موج آخر تحریم ها که از سال 2010 آغاز شده و تاکنون نیز ادامه دارد، شامل شدیدترین تحریم ها و قیودی است که ایالات متحده بر هر کشوری در جهان وضع کرده است. این تحریم ها با هدف گرفتن بانک مرکزی مانع از این می شود تا ایران مبالغ ارزی ناشی از صادرات خود از جمله صادرات نفت، گاز و مواد پتروشیمی را دریافت دارد. این تحریم ها همچنین بخش های مالی، تولیدی، بیمه، حمل و نقل و به خصوص کشتیرانی را هدف قرار داده اند.
,دو موج اول تحریم ها را ایالات متحده به صورت یکجانبه وضع کرده بود، اما در دو موج اخیر تحریم ها، متحدان و شرکای ایالات متحده شامل اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی و حتی هند، ترکیه و کشورهای عربی نیز ورود کرده اند و تحریم های شورای امنیت نیز اضافه شده است.
,شرایط لغو تحریمها
,رئیس جمهور آمریکا می تواند تحریم هایی را که بر اساس دستور اجرایی وضع شده اند را لغو نماید، اما مشکل اینجاست که 60% این تحریم ها توسط مصوبه های کنگره آمریکا به قانون نیز تبدیل شده اند؛ امری که اقدام کنگره را طلب می کند. رئیس جمهور همچنین می تواند کشورهایی را که تحریم های وضع شده علیه ایران را رعایت نمی کنند، مجازات نکند یا معافیت آن ها را تمدید نماید. کلینتون و بوش هیچ کشوری را به علت نقض تحریم ها علیه ایران مجازات نکردند تا روابط آن ها با ایالات متحده به هم نخورد.
,از سوی دیگر تحریم ها آن قدر گسترده شده اند که ایالات متحده، اگر واقعاً بخواهد مقدار قابل توجه و مهمی از تحریم ها علیه ایران را لغو کند، دشواری های زیادی را تجربه خواهد کرد؛ مگر اینکه ایران تغییرات کلانی در سیاستهای داخلی و خارجی خود دهد. 34 سال است که ایالات متحده در مورد ایران حالت اضطراری اعلام کرده، موقعیتی که به رئیس جمهور قدرت وضع تحریم های یکجانبه یا سایر تدابیر تنبیهی را می دهد.
,بیش از 80% از تحریمها علاوه بر مسئله هسته ای، به سایر سیاست های داخلی و بین المللی ایران نظیر برنامه موشکی، حقوق بشر، حمایت از گروه های مقاومت و به رسمیت نشناختن و زیر سؤال بردن دائمی مشروعیت رژیم صهیونیستی نیز مرتبط می شوند که برداشته شدن آن ها را دشوار تر می سازد.
,به عنوان مثال در مورد بحث تروریسم، برقرار شدن رابطه تجاری ایران-آمریکا مستلزم حذف نام ایران از لیست کشورهای حامی تروریسم است که ایران از زمان تهیه چنین لیستی در 1980، در آن قرار گرفته است. برای تحقق این امر تهران باید از حمایت و پشتیبانی از حزب الله و سایر گروه های مقاومت دست بردارد، مواردی که جهت احراز این امر در ایالات متحده وضع شده، بسیار سفت و سخت هستند. ایران باید با دلایل کافی اثبات کند که دیگر از تروریسم بین المللی و گروه های افراطی حمایت نمی کند، آنگاه دولت آمریکا باید کنگره را قانع سازد که ایران حداقل شش ماه است که از تروریسم حمایت نکرده است، کنگره ایالات متحده می تواند با یک مصوبه مشترک مانع از حذف نام ایران از لیست کشورهای حامی تروریسم شود، این مصوبه می تواند مورد وتوی رئیس جمهور قرار گیرد، در این صورت نیز باز هم کنگره خواهد توانست این وتو را با رای دو سوم نمایندگان لغو کند.
,,
لغو تحریم های مرتبط با حقوق بشر و مسئله هسته ای نیز از سوی غرب تاکنون بر شروطی استوار شده که ایران به هیچ وجه حاضر به پذیرش آن ها نخواهد بود. واقعیت این است که اکثر تحریم های ایالات متحده چند وجهی و چندمنظوره هستند و حتی در صورت تصوّر حاصل شدن توافق با غرب در مورد مسئله هسته ای، انتظار برداشته شدن تحریم ها به طور کامل، غیر واقعی و خوش بینانه خواهد بود.
,موانع حذف تحریمها
,با وجود دیدگاه های متفاوت کاخ سفید و کنگره، لغو تحریم های ایران بسیار پیچیده خواهد بود. تعداد کمی از
,نمایندگان کنگره به راه حل دیپلماتیک با ایران علاقه نشان می دهند و تعداد کمتری چنین توافقی را ممکن می دانند. برخی نمایندگان کنگره به وضوح طرفدار تحریم های بیشتر هستند. با توجه به اختلاف کنگره و کاخ سفید و فشار لابی ها بر کنگره، بعید است کنگره در لغو تحریم های ایران با رئیس جمهور همراهی نشان دهد.
,حتی لغو تحریم ها در کوتاه مدت یا تعلیق تحریم ها برای مدت مشخص نیز نمی تواند به روند کلی تجارت ایران با جهان کمک نماید. تحریم های ایران اصول کلی تجارت و سرمایه گذاری در ایران را تخریب کرده و بعید است هر تغییر کوتاه مدتی این حجم آسیب ایجاد شده را ترمیم کند. شرکت ها و کشورهایی که در طول این سال ها از ایران خارج شده اند، بعید به نظر می رسد بدون ضمانت های اساسی در مورد عدم اعمال مجدد تحریمها، در بازار ایران قدم بگذارند و یا در ایران سرمایه گذاری کنند. عدم اطمینان و ریسک بالا، همچنان مانع ورود سرمایه گذاران و سرمایه های کلان به ایران و یا مشارکت شرکت های بزرگ جهانی در ایران خواهد شد.
,حتی اگر در توافقی جهت اعتماد سازی، تحریم های ایران به حالت تعلیق نیز در آید، مثلاً اگر تحریم فروش نفت ایران تعلیق شود، بعید است بازار نفت به منبع نامطمئن و پرریسکی اعتماد کند که هر لحظه احتمال بازگشت تحریم ها در مورد آن وجود دارد. همچنین پالایشگاه هایی که برای جایگزین کردن نفت ایران با نفت سایر کشورها، تغییراتی پرهزینه در خود ایجاد کرده اند، بعید است بخواهند دوباره جهت دریافت نفت ایران که معامله ای پر ریسک و نا مطمئن خواهد بود، تغییرات جدیدی در خود ایجاد نمایند.
,ایالات متحده نیز نسبت به تمامی تحریم های اعمال شده علیه ایران، یکسان عمل نخواهد کرد؛ لذا واقعاً بعید است که تحریم های مرتبط به حقوق بشر یا حمایت ایران از تروریسم(گروه های مقاومت)، در آینده نزدیک مطرح شوند.
,برداشته شدن تحریم‌های نظام مالی و بانکی و مبادلات ارزی و همچنین تحریم های صنایع نفت و گاز و پتروشیمی که از نظر غربی ها تاج همه تحریم ها هستند، گرچه به پرونده هسته ای ارتباط داده شده اند، اما با شروطی از سوی غربی ها همراه شده اند که ایران حاضر به پذیرش این شروط نیست.
,جهت تحقق این امر نیز بایستی اکثر شرکت های بخش انرژی و کشتیرنی و بنادر ایران نیز که در لیست سیاه وزارت خزانه داری ایالات متحده به دلیل ارتباط با فعالیت های اشاعه هسته ای و یا سلاح کشتار جمعی قرار گرفته اند، از این لیست خارج شوند. در غیر این صورت هیچ شرکت بین المللی ای حاضر به همکاری با آن ها نخواهد شد.
,هر اقدامی کمتر از این موارد نیز از نظر تهران ارزش اقدام متقابل یا تغییر در روند برنامه هسته ای را نخواهد داشت. برداشتن تحریم های اتحادیه اروپا نه تنها اثر چشمگیری بر وضع اقتصادی ایران نخواهد گذاشت، بلکه شک و تردید بیشتری نیز در میان مسئولین ایرانی ایجاد خواهد کرد که آیا ایالات متحده قصد ندارد هیچ گام اساسی و جدی در مورد لغو تحریم های یکجانبه خود، که عامل اصلی مشکلات در ایران است بردارد؟
,جمع بندی
,دولت جمهوری اسلامی، مسئولین و مردم ایران بایستی سخنان حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب در مراسم تنفیذ رئیس جمهور یازدهم را همواره در ذهن مرور کنند. ایشان فرمودند که طوری در داخل کار کنید که اگر مذاکرات به نتیجه نرسید، خلع سلاح نشوید؛ کسی که همه امیدش به مذاکرات باشد، بلافاصله که مذاکرات به نتیجه نرسد، خلع سلاح خواهد شد. ایشان دولت و مسئولین را به کار و تلاش در عرصه داخلی فراخواندند تا دولت با برنامه ریزی مدبرانه و تلاش خستگی ناپذیر بتواند حتی در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، با تکیه بر توانمندی های داخلی، از سد مشکلات عبور کند. لذا مسئولین ایرانی ضمن اینکه مباحث مذاکره و گفتگو را طبق اصول جمهوری اسلامی پیگیری می نمایند، باید تمام سناریوهای احتمالی در مورد مذاکرات و تعامل با غرب را در نظر بگیرند و با این پیش فرض واقع بینانه کارها را خود با تکیه بر عزم و نیروی داخلی پیش ببرند. طبعاً اگر نتیجه‌ای از مذاکرات حاصل شد، پیشبرد امور را تسهیل خواهد کرد؛ اما اگر مذاکرات و تعامل فاقد نتیجه روشنی بود و تمام برنامه ریزی ها بر نتیجه گرفتن از مذاکرات متوقف شده باشد، اینجاست که شکست بزرگی دامن گیر همه خواهد شد و به تعبیر رهبر انقلاب، مسئولین خلع سلاح خواهند شد.
,آقای دکتر روحانی به عنوان نیروی انقلابی و دیپلمات کارکشته نیز به این امر کاملاً واقف است، بر همین مبناست که ایشان بیان داشته اند که « اگر پاسخ مناسب می خواهید نه با زبان تحریم، که با زبان تکریم با ایران سخن بگویید و ما در مورد آمریکا بر اساس عملکردها قضاوت خواهیم کرد و نه بیانیه ها».
,چنانکه در این تحلیل هم ذکر شد لغو یا کاهش تحریمها مستلزم فرآیندی طولانی از جانب غرب و آمریکاست و هر گونه خوش‌بینی افراطی باعث لطمه خوردن منافع ملی خواهد شد. لذا پیشبرد امور دوراندیشی، برنامه ریزی و هوشیاری روزافزون تمام مسئولین را می طلبد..
,انتهای پیام/
,]