به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کاشمربصیر بد نیست بدانید که مسجد جامع کاشمر که یکی از مساجد تاریخی استان خراسان رضوی محسوب می شود در در زمان حکومت فتحعلیشاه قاجار و در دوران امارت عبدالعلی خان و مصطفی قلی خان میش مست بر ترشیز ساخته شده است.

این مسجد تاریخی که توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 5152 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است دارای دو تاریخ احداث و بنا می باشد.

اولین تاریخ که در سنگ نوشته ای در دالان ورودی این مسجد ذکر شده است عبارت است از سال 1205 قمری و تاریخ دوم آن که بر روی کاشی های محراب ایوان اصلی آن ذکر شده عبارت است از سال 1213 قمری که به نظر می رسد تاریخ اول باید متعلق به زمان اتمام بنای مسجد و تاریخ دوم مربوط به زمان اتمام کاشی کاری مسجد باشد و این نشان می دهد که قدمت کاشی های مسجد جامع کاشمر در حدود 220 سال است و لذا آن قدر ارزش دارد که مورد توجه و مراقبت ویژه قرار گیرد.

کاشی کاری مسجد جامع کاشمر به سبک کاشی کاری اصفهانی انجام شده و کتیبه های آن به خط «محمد اصفهانی» و کاشی کاری توسط «اسماعیل اذانی» انجام شده است.

اما همان گونه که عرض شد اگر به این مسجد مراجعه کنید خواهید دید که تعدادی از این کاشی ها در دیواره سمت راست ایوان اصلی از دیوار جدا شده و جای آن خالی است.

دو عدد از کاشی های تاریخی مسجد جامع، چندین سال قبل از دیوار جدا شده و به گفته خادم مسجد، شکسته شده بود و تکه های شکسته این کاشی های با ارزش تاریخی به سطل زباله منتقل شده است!!! و به جای آن دو کاشی آبی رنگ که متعلق به کتیبه ای بوده است از جایی پیدا شده و توسط خادم وقت مسجد در محل آن دو کاشی تاریخی، نصب شده و البته ترکیب نازیبایی را به وجود آورده است.

همین تازگی ها هم سه کاشی دیگر در همان حوالی آن دو کاشی قبلی، از دیوار جدا شده و آن گونه که نگارنده این سطور پیگیری کرده است گفته می شود در جای امنی قرار دارد و خوشبختانه آن بلایی که بر سر دو کاشی قبلی آمده بود بر سر این سه کاشی نیامده است! هر چند این ها فقط گفته های خادم مسجد و نیز مسئول میراث فرهنگی شهرستان است اما ما هنوز این کاشی های جدا شده از دیوار را ندیده ایم و این بیم وجود دارد که دیگر هم آن ها را نبینیم!

هر چند بحث سرقت در مورد کاشی های تاریخی مسجد جامع کاشمر مطرح نیست اما موضوع کم توجهی نسبت به حفاظت و حراست از این آثار تاریخی مطرح است.

اینکه کاشی های تاریخی، مورد دستبرد و سرقت واقع شوند و یا بر اثر سهل انگاری و عدم مقاوم سازی، یکی یکی از دیوار جدا شده و راهی سطل زباله شوند، تفاوت چندانی در اصل قضیه نمی کند و فقط یک نتیجه دارد و آن اینکه در نهایت ما از داشتن کاشی های تاریخی چند صد ساله محروم می شویم!

اینک سؤال ما از نمایندگی میراث فرهنگی، اداره اوقاف و امور خیریه و هیأت امناء مسجد جامع و ستاد نمازجمعه کاشمر این است که به راستی شما برای حفاظت از این سازه تاریخی که در مرکز شهر کاشمر واقع شده است چه کرده اید؟!

هر چند در محل ساختمان جدید مسجد جامع، دوربین هایی برای مسائل امنیتی نصب شده است اما چرا از این دوربین ها برای حفاظت از بنای تاریخی مسجد در صحن و ایوان و شبستان های شرقی و غربی خبری نیست؟!

سؤال دیگر به ویژه از میراث فرهنگی کاشمر آنکه وقتی چند سال قبل دو کاشی تاریخی ایوان مسجد بر زمین افتاد و شکست چرا شما حساس نشدید که شاید استقامت این کاشی ها و چسبندگی آن ها به دیوار بعد از گذشت بیش از دو قرن، کم شده و ممکن است همین بلا بر سر سایر کاشی ها بیاید؟ کما اینکه اکنون سه کاشی دیگر در همان حوالی از دیوار جدا شده و این نشان می دهد که کاشی های آن قسمت از ایوان نیاز فوری و جدی به مقاوم سازی و محکم کاری دارد.

اگر بعد از افتادن دو کاشی قبلی، مسئولان همت می کردند و نسبت به مقاوم سازی کاشی ها اقدام می کردند امروز شاهد ادامه این ماجرا نبودیم!

طرفه آنکه همین چندی پیش، موزاییک های کف ایوان کنده شد تا بار دیگر موزاییک شود و شیب آن اصلاح گردد و در این گیر و دار کار و فعالیت کارگران، هیچ تمهیدی برای حفاظت از کاشی های تاریخی به عمل نیامد در صورتی که ممکن بود در هنگام انجام عملیات عمرانی، مصالح ساختمانی و یا ابزار کار کارگران با این کاشی ها برخورد کرده و به آن ها آسیب برساند و یا بر اثر کوبیدن پتک بر روی موزاییک ها و ایجاد لرزش در زمین و دیوارهای ایوان، این کاشی ها که به نظر می رسد استقامت خود را از دست داده اند، از دیوار جدا شده و بر روی زمین بیفتند...

به هر حال از یاد نبریم که این کاشی ها حدود 220 سال در گذر ایام و حوادث باقی مانده اند تا امروز به دست ما رسیده اند و چه قدر زشت و ناپسند است که در روزگاری که کار به دست ما افتاده است این کاشی های تاریخی، از بین بروند!!!

حفاظت و حراست از میراث مادی و معنوی گذشتگان صالح، وظیفه ایست که ما در برابر فرهنگ و تمدن امروز و فردای جامعه خود داریم.

امید آنکه زین پس شاهد جدیت بیشتر مسئولان مربوطه به ویژه نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان در حراست از سازه های تاریخی به ویژه مسجد جامع کاشمر باشیم. امید آنکه عملیات بهسازی و مقاوم سازی این سازه تاریخی با سرعت بیشتری از سر گرفته شود، امید آنکه با نصب دوربین، قبل از آنکه سارقان آثار تاریخی دست به کار شوند، پیش گیری لازم انجام شود، امید آنکه شاهد حضور نیروی های یگان ویژه حفاظت از میراث فرهنگی در شهر تاریخی کاشمر هم باشیم.

و امید آنکه همه ما دغدغه حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی نیاکان صالح خود را داشته باشیم!

محمد فیض عارفی/رض