لزوم تلفظ صحیح اسامی بومی مکان ها/ دالیخانی یا دالخانی؟+ تصاویر

تلفظ صحیح اسامی مکان ها توسط مردم محلی موجب می شود تا این اسامی در کتاب ها، نقشه ها، آمارنامه ها، سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی به درستی معرفی شودند.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا به نقل از نیمه پر، در واقع اسم مکان پس از مدتی به عنوان جغرافیای تاریخی یک منطقه برای نسل های بعدی کاربرد فراوانی دارد. مطالعات نشان می دهد که تحریف اسم مکان ها معمولا به دلایل زیر اتفاق می افتد:
۱- زمانی که آمارگیران غیرحرفه ای یا غیر بومی در زمان های خاصی که برای سرشماری نفوس و مسکن اقدام به سرشماری از سوی سازمان های مربوطه می کنند به دلیل عدم آشنایی با زبان و واژه ها، اغلب اسامی محل های مورد نظر را به صورت نادرست در اطلاعات آماری جای می دهند. ۲- زمانی که مردم محلی بخواهند به زعم خودشان اسامی را به فارسی یا غیر گویش محلی آن به آمارگیران یا سایر دست اندرکاران مانند نقشه برداران یا افراد غیر بومی مانند گردشگران معرفی کنند. ۳- زمانی که اشتباه تایپی پیش می آید. ۴- زمانی که نقشه برداران غیر محلی به ایجاد یک اسم بر روی نقشه اقدام کرده و آن اسم را به زبان غیر اصلی در نقشه ایجاد می کنند. همه موارد ذکر شده موجب می شود که در نهایت اسم یک مکان به کَرّات در منابع متعدد به صورت غلط آورده شده و پس از مدتی ،همان اسم غلط بدون آنکه از وجه تسمیه، اصالت یا ریشه ای برخودار باشد به جای اسم واقعی به کار گرفته می شود. از این رو این نوشتار کوتاه به ریشه یابی تلفظ غلط دو کلمه “دالخانی” و هِریس پرداخته است.
الف- دالخانی (Dalkhani) “دال+ خانی” کلمه ای است بومی که این روزها دستخوش تغییرات بسیاری شده است. این تغییر برای اولین بار در سال ۱۳۸۹ رخ داد. بدین ترتیب که از طرف شورای بخش مرکزی رامسر برای معرفی “پارک جنگلی دالخانی” به عنوان یک مکان گردشگری (تفریحی) دو بنر تبلیغاتی در سمت چپ و راست جاده اصلی تنکابن – رامسر یعنی روبروی جاده هریس (میرزاکوچک خان) در کنار راه اصلی به سمت ساحل خزریعنی سمت شمال، و دیگری در کنار جاده میرزاکوچک، روبروی ساحل یعنی سمت جنوب، نصب گردیدکه عبارت نادرست جنگل دالیخانی” نگاه ها را به خود جلب می کرد!

WP_20140614_16_07_29_Smart
با مشاهده این قصور و ضمن اعتراض نگارنده به مسئولین مربوطه ، پس از مدتی یکی از بنرها اصلاح گردیده اما بنر دیگرهمچنان به همان شکل در روبروی خط ساحلی دریای خزر در کنار جاده هریس (میزاکوچک خان) قابل مشاهده است!!
از این رو نوشتن اسم “دالیخانی” به جای “دالخانی” موجب شد که تعداد زیادی از گردشگران این اسم را به صورت غلط یاد گرفته و از آن در سفرنامه های خود و یا شبکه های اجتماعی به صورت نادرست استفاده نمایند.
به طوری که بعضا در تعدادی از سایت های محلی و شبکه های اجتماعی که از سوی مردم محلی (جوانان) نیز اداره می شود، نیز مشاهده می گردد که اسم “دالخانی” به غلط “دالیخانی” نگاشته می شود.

Created with Nokia Smart Cam
کلمه “دال” در زبان گیلکی به معنای عقاب بزرگی است که در مناطق کوهستانی و جنگلی شمال کشور زندگی می کند.
هم چنین یک اصطلاحی در زبان گیلکی وجود دارد که می گوید ” دال پَر نَزنِه” این اصطلاح ناظر بر این است که چنان چه در جایی سکوت محض حاکم باشد و یا محیط آنقدر دور از دسترس انسان بوده و وحشی به نظر برسد (( به طوری که نتوان در آنجا عبور و مرور کرد))، و یا به هنگام عبور و مرور ترس بر انسان حاکم شود می گویند: در آنجا “دال پَر نَزَنه، یعنی در آن مکانِ به خصوص هیچکس رفت و آمد نمی کند حتی “دال”! که پرنده ای است قوی و بزرگ که کارش پرواز بر فراز کوه و جنگل است و به راحتی می تواند از خطر بگریزد، نیز از ترس آن محیط خلوت و وهم برانگیز، در آنجا پرواز نمی کند یا از فراز آن رد نمی شود.! از طرفی ما در زبان گیلکی کلمه ای به نام “دالی” نداریم. کلمه “دالی” کلمه ای است که کودکان فارسی زبان به هنگام بازی از آن استفاده می کنند.گفتنی است تاکنون در هیچیک از منابع و اسناد قابل استناد و مطالعات میدانی صورت گرفته توضیح جامع و درستی از کلمه “خانی” نیز ارائه نگردیده است.
لذا پرداختن به این موضوع مستلزم بررسی، مطالعه و جمع آوری اطلاعات بیشتر می باشد.
همچنین خاطر نشان می گردد هیچ یک از مردم بومی منطقه که درسنین میانسالی و بیشتر قرار دارند از جمله نگارنده، کلمه “دالخانی” را “دالیخانی” تلفظ نمی کنند. از این رو از کلیه کسانی که طی ساله های اخیر به دلیل یک اشتباه نگارشی اسم “دالخانی” را به اشتباه “دالیخانی” تلفظ می کردند انتظار می رود که زین پس اسم این مکان تفریحی را به درستی تلفظ کنند.
ب- هِریس (Hereas) جاده هریس که بعدا آن را جاده میرزاکوچک خان نامگذاری کرده اند از نزدیک ساحل دریای خزر شروع و به سمت جنوب دریای خزر به سمت روستای گالش محله ادامه می یابد. این جاده در دهه ۱۳۴۰ احداث گردید. در آن زمان این جاده نام خاصی نداشت و برای احداث آن پیمانکاران از نیروهای کارگریی که در خارج از منطقه زندگی می کردند. استفاده کردند.
بررسی ها نشان می دهد که این کارگران از منطقه هریس آذربایجان شرقی به این جا آورده شده بودند به همین دلیل اسم این جاده بعد از احداث، به جاده هِریس معروف شد! این جاده هنوز هم توسط مردم محلی که به زبان گیلکی اصیل صحبت می کنند هِریس گفته می شود.
اما به همان دلایلی که در بالا ذکر شد پس از مدتی این اسم نیز تحریف گردید و در تلفظ فارسی به اشتباه به جای کلمه “هِریس” از کلمه “هَریس” استفاده می شود. کلمه هَریس به زبان گیلکی با این شکل نوشتاری هیچ مفهوم خاصی ندارد. از این رو ما نباید کلمه هِریس را هَریس تلفظ کنیم.
دکتر خدیجه گلین مقدم/