چهارپادشاهان؛ گنج هایی خفته در آغوش لاهیجان +عکس

در ایران همیشه معمول بود که اولیاء و پیشوایان دین و عرفان نامی را «پادشاه» وقت خویش می خواندند، لذا این مکان با توجه به اینکه مدفن سه نفر از پیشوایان دین، که پادشاه زمان خویش نامیده می شدند بود، با به خاک سپرده شدن پیکر چهارمین سادات کیایی یعنی «سید رضی کیاء» که پادشاه وقت گیلان بود، به «چهارپادشاه» معروف شد.

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سرویس تاریخ «لاهیجان»، دکتربهمن مشفقی از فعالان رسانه ای در گیلان پس از انتشار یک عکس از بقعه چهارپادشاهان در کانال خبری لاهیجان برای مخاطبان این رسانه ی خبری متنی را که هیجده سال قبل جمع آوری و تنظیم کرده بود را ارسال کرد و نوشت:

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, «لاهیجان»,

چاپ اشتباهی یک عکس از اماکن مذهبی و تاریخی شهر لاهیجان درصفحه ی اول روزنامه ای مورخ ۲۲شهریورماه سال ۱۳۷۸شمسی، یعنی بقعه ی «میرشمس الدین» لاهیجان به عنوان مسجد چهارپادشاهان لاهیجان، سبب شد که نگارنده، نوشته ای را که از چندی پیش برای هیئت امنای بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان و همچنین یکی ازدانش آموزان علاقه مند تهیه و تنظیم کرده بودم را برای چاپ در آن روزنامه ارسال نمایم.

با این توضیح که همه ی این نوشته با استفاده ازکتاب با ارزش :«از آستارا تا استارباد» تالیف پژوهشگر نستوه و پر آوازه: «دکترمنوچهرستوده» و قسمتی هم ازکتاب: «نامه های خان احمد خان گیلانی» تالیف محقق ارجمند: «جناب فریدون نوزاد» گردآوری و تنظیم شده است.

سلسله سادات کیایی، در قرن هفتم و هشتم هجری قمری در گیلان و مازندران حکومت داشتند. نسب خاندان کیایی به احمد آل اکبر، مشهور به عفیفی کوکبی ازنبیرگان امام زین العابدین علی بن حسین (ع) می رسد، سادات کیایی چه قبل و چه بعد از رسیدن به حکومت، به علت اعتقادات عمیق عامه ی مردم به آنها از احترام خاص برخوردار بودند. عالم ربانی سیدخورکیا، از سادات عظیم الشان این سلسله که درسال۶۴۷ه ق-شهید شد و در لاهیجان و درمحله ی «میدان» که بازار لاهیجان هم در این محله قرارداشت به خاک سپرده شد. در ایران همیشه معمول بود که اولیاء و پیشوایان دین و عرفان نامی را «پادشاه» وقت خویش می خواندند، لذا این مکان با توجه به اینکه مدفن سه نفر از پیشوایان دین، که پادشاه زمان خویش نامیده می شدند بود، با به خاک سپرده شدن پیکر چهارمین سادات کیایی یعنی «سید رضی کیاء» که پادشاه وقت گیلان بود، به «چهارپادشاه» معروف شد.

بطورخلاصه، در بقعه ی چهارپادشاه نخست، سید خرم کیا یا سید خورکیا درسال۶۴۷-ه ق- به خاک سپرده شد. یکصد و چهل و چهارسال بعد، یعنی درسال۷۹۱ ه-ق سید علی کیا، رحلت کرد و در طرف چپ حجره سید خورکیا، حجره ی دیگری ساختند و او را در آن به خاک سپردند. درسال ۸۲۹ ه-ق( سی و هشت سال بعد) ابوتراب بن سید علی امیرکیا، که نسبت اوتا حضرت رسول (ص) به استناد کتیبه ای که در صندوق قبر دوم آمده است، می رسد و از بزرگان سادات صحیح النسب و از اولیاء زمان خویش بوده است که به پانزده پشت به امام اول ، علی ابن ابی طالب علیه السلام می رسیده است.(جد ششم اوعلی غزنوی است) تاریخ وفات سید علی بن سید امیرکیا، روزدوشنبه اول جمادی الاول سال ۸۲۹ ه-ق است. از عجایب روزگاراینکه: «سید رضی کیا» پادشاه وقت گیلان درهمین سال و ماه و روز به عالم باقی شتافت که مرقد مطهر آن دراتاق شماره یک این بقعه است.

حجرات بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

حجرات بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

حجره اول دارای سه قبر است. بر صندوق قبراول کتیبه ای است که درآن نام: «سید رضی کیا بن سید علی کیا» متوفی دراول جمادی الاول سال ۸۲۹ ه-ق ثبت شده است. برکتیبه ی صندوق دوم، نام :«ابوتراب سید رضا بن سید علی بن سید امیرکیا» نوشته شده است. برصندوق سوم نام «سید علی بن امیرالحسینی» ثبت شده است که پدر همان«سید ابوتراب رضا» است که درسال ۸۲۹ ه-ق درگذشت.

اتاق های بقعه ی چهار پادشاهان لاهیجان

اتاق های بقعه ی چهار پادشاهان لاهیجان

اتاق شماره یک: این اتاق مرقد،«سید علی بن امیرالحسین» و «سید رضی کیا» است. روی بدنه ی شمالی صندوق آن نوشته شده است: «سید رضی کیا بن سید الامام سید علی کیا حسینی». بر بدنه ی جنوبی آن صندوق نوشته شده است: «ابوتراب رضا بن علی بن امیربن حسین بن حسن بن علی بن احمد بن علی الغزنوی بن محمد بن ابی زید بن حسین بن احمد بن عیسی بن علی بن حسین الاصغربن علی بن حسین بن علی ابن عم رسول الله صلی الله وعلیه وعلی آله وسلم.»

اتاق شماره دو

امروزجای مسجد از آن استفاده می شود وکتیبه وآثاری ندارد.احتمال دارد اجساد، سید ابراهیم، سید عبدالله کیا( پسران سید علی کیا بن ناصرکیا) یا افراد دیگر این خاندان دراینجا به خاک سپرده شده باشند.

اتاق شماره ی سه

این اتاق اهمیت چندانی ندارد و مدفن فرد یا افراد مهمی نیست.

اتاق شماره چهار

دراین اتاق مرقد«سید خرم کیا» واقع است. در ورودی اصلی این اتاق از نظر هنری ارزش داشت و در حال حاضر در «موزه ی ایران باستان» نگهداری می شود. در ورودی فعلی را معروف است که از “امام زاده هاشم ” به اینجا آورده اند. عبارت : «عمل استاد بایزید» بر بالای دماغه ی آن دیده می شود. کتیبه های صندوق ها، خوش خط و متعلق به قرن هشتم و اوایل قرن نهم ه.ق است.

درهای ورودی چوبی است و کنده کاری دارد. تاریخ کتیبه ی آنها به ۱۰۱۵ ه.ق می رسد. در این کتیبه شجره نسب سید خورکیا یا سید خرم کیا و نام هدیه کننده ی آن یعنی : « قاضی محمد خان» دیده می شود. خط کتیبه از محمد داوود کیا و نجارآن، «عبدالفتاح لاهیجی » است. یک در ورودی هم کار استاد «شهاب الدین نظام الدین» درودگرقزوینی است. این در کتیبه ای دارد که نشان می دهد که این قسمت ازمزاردرسال ۷۹۱ه.ق به دستور«الحاج خواجه حاجی زنگی شاه» ناظرساخته شده است.

یکی از صندوق ها که بر مزار«سید خورکیا یا سید خرم کیا» را دارد، حکایت از این می کند که وی در ربیع الاول سال۶۴۷ ه.ق کشته شده است. کتیبه ی دیگرنشان می دهد که این صندوق به دستور: «حاجی علی بن شهاب الدین لاهیجی» ساخته شده است. بر صندوق دیگر کتیبه ای است که ازمطالب آن معلوم می شود که در زیر این صندوق، سید رضی کیا پسرسید علی کیا الحسینی، متوفی به روزاول جمادی الاول سال۸۲۹ ه.ق مدفون است. خط کتیبه از: «حسین بن علی الصالحی الجیلی» است. روی پاره تخته ای که برای تعمیرصندوق به کار رفته است و مربوط به جای دیگر است نام «سید علی بن امیر» خوانده می شود.

بنای بقعه ی چهار پادشاهان

بنای بقعه ی چهار پادشاهان

قسمت اعظم بنای بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان، مزارسید هادی کیا است. وقتی درسال ۷۹۱ ه.ق سادات کیایی درجنگ رشت کشته شدند، سید هادی کیا عده ای از علما وصلحای لاهیجان را نزد«امیر دیباج فومنی» فرستاد تا شهدای سادات کیایی را به لاهیجان بیاورند. سید هادی کیا با فرزندان و سایر بزرگان شهر، پابرهنه به استقبال اقدام نمودند و سر بازار لاهیجان، درجوار سید خرم کیا دفن کردند و مردم لاهیجان از فقها و صلحا و شهریان و لشکریان آئین تعزیت دادند و هفت شبانه روز به ختم قرآن و خواندن وعظ و تقسیم درهم و دیناربه مستمندان مشغول گشتند و بر بالای آن مزار بنیاد عمارت عالی کردند.

ایوان شمالی بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

ایوان شمالی بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

درشمال چهاراتاق اصلی بقعه ی چهارپادشاهان، ایوانی به طول ۷۴/۲۹متر وپهنای۳۳/۵متراست. در این ایوان شش در و دو پنجره ی مشبک نورگیر و هفت خفنگ نورگیر وجود دارد.طاق ایوان بر شش فیلپا استوار است، پایین و بالای فیلپا ها مربع و میان آنها هشت ضلعی دو به دو است.

نقاره و علم های بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

نقاره و علم های بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان

بقعه ی چهار پادشاهان لاهیجان «نقاره» داشت و تا شهریور۱۳۲۰ شمسی مورد استفاده بود. معمولا درمواردی که این بقعه «معجزه» می کرد، نقاره ها را به صدا در می آوردند. بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان درضمن علم های متعددی داشت.

مراسم علم بندی

مراسم علم بندی

علم بندی بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان، روز سوم محرم ازساعت ۱۱ صبح تا ۵ بعد از ظهراست. و«علم واچینی» آن روزبیستم صفر{که چهلم امام حسین (ع) است} صبح تا ظهر انجام می شود.

شش گوشه و حجله های بقعه ی چهارپادشاهان لاهیجان هم جا دارد در پایان این نوشته آورده شود.

این بقعه، یک شش گوشه و دو حجله دارد؛ شش گوشه یاد آورقبر حضرت حسین بن علی علیه السلام است که آنرا تزیین می کنند و چهارتن به دوش می کشند و درایام محرم با حجله های آیینه بندی شده به حرکت در می آورند.