پایداری تا پای دار
شیخ فضل الله نوری و مشروطه ای که مشروعه نبود/دانلود
علیرغم اینکه ایده مشروطه مشروعه در شهرهایی همانند اصفهان، تا حدود زیادی تحقق یافت؛ در شهرهای دیگر، همچون تهران که روشنفکران غربزده امکانِ عملِ بیشتری دارند، مشروطه محملی برای جولان غربزدگی، عقب زدن سنت دینی و نهایتاً حذف رهبران مذهبی شد…[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از ندای اصفهان، سخن گفتن و نوشتن از اندیشه و عملکرد شیخ فضل الله نوری، کار ساده ای نیست. شیخ فضل الله از غامض ترین مسائل مشروطه است که به جرئت می توان گفت هنوز به تمامی رمزگشایی و تبیین نشده است. پیچیدگی و التهاب دوره ی مشروطه، بر این دشواری افزوده است.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, ندای اصفهان,مردم و نخبگان ایران در دوره مشروطه به سطحی از آگاهی رسیدند که با تمام وجود استبداد منحط قاجاری را محکوم به فنا کرده و طرحی نو برای احیا و بازسازی کالبد خسته و کهنه کشورشان، تمنا کردند. این طرح نو می توانست از سنت فکری شیعه و یا از تفکر مدرن غربی استخراج شود. متولیان هر دو جریان فکری، اعم از علما و روشنفکران، وارد عرصه ی مبارزه شده و توانستند استبداد را که در سال های متمادی در خاک ایران ریشه دوانیده بود را متزلزل و در این خیز به سوی عالمی جدید، مردم را نیز همراه خود کنند. به واقع، همگی بدین نتیجه رسیدند که آن خاک حاصلخیزی که تاکنون بستری برای رشد استبداد در کشور متمدن ایران شده، استبدادپذیری مردم و عدم آگاهی آنان به حقوقشان است و اگر این بستر با آگاهی دهی از سوی نخبگان، تغییر کند، نهال عدالت به خوبی، رشد و نمو خواهد نمود.
,اما، پس از کنار زدن استبداد، زمانی که نوبت به طراحی و شکل گیری نظام جدید رسید، در واقع، وجه سلبی نهضت به پایان رسید و جنبه ایجابی موضوعیت پیدا کرد؛ اختلافات و نزاع ها بین جریان های مختلف فکری آغاز شد، آغازی که فرجامش، شیخ فضل الله نوری را به چوبه دار آویخت!
,
, 
, مشروطه، زمان هایی است که مردم و نخبگان ایران، مواجهه ای جدی با غرب و تفکر غربی پیدا می کنند و به عبارتی وقایع مشروطه، بازتاب این مواجهه است.
,اختلافات نه بر سر واژه و مفهوم مشروطه، بلکه بر چگونگی تحقق آن شکل گرفت. اینکه قانون باید به جای شخص، حاکم باشد، مورد اتفاق همه است؛ لکن بر محتوای قوانین و فرایند تصویب آن، به دلیل تفاوت و گاهی تباین بنیان های فکری جریان های مختلف، توافق وجود نداشت.
,تمام علمایی که در مشروطه فعالند، بر این موضوع اتفاق نظر داشتند که اسلام دین جامعی است و علاوه بر مفهوم مشروطیت و حق مردم، قوانین و اصولِ عملی حکومت و اقامه ی عدالت، از آموزه های اسلامی قابل استخراج است. تا جایی که با لحاظِ مقتضیات زمان، که بر اساس اصول اسلامی در استنباط احکام دخیل است، به حکومت «قدر مقدور» نیز رضایت دادند.
,لیکن در عرصه واقعیت، شرایط به گونه ای دیگر رقم خورد؛ علیرغم اینکه این ایده در شهرهایی همانند اصفهان، تا حدود زیادی تحقق یافت؛ در شهرهای دیگر، مثل تهران که روشنفکران غربزده امکانِ عملِ بیشتری دارند، مشروطه محملی برای جولان غربزدگی، عقب زدن سنت دینی و نهایتاً حذف رهبران مذهبی شد و از آنجایی که شیخ فضل الله نوری از اولین کسانی بود که چنین انحرافی از اهداف اولیه و اصیل مشروطه را تشخیص داد و در برابر آن مقاومت کرد، به بدترین وجه ممکن کنار گذاشته شد.
,
در ویژه نامه خانه بیداری اسلامی (اینجا) که به مناسبت شهادت مظلومانه شیخ فضل الله نوری تدوین شده، به چرایی اختلاف علما که در فرجام مشروطه نیز بسیار تأثیرگزار بوده، پرداخته شده و علاوه بر آن، موضع رهبران مشروطه اصفهان نسبت جریان مشروطه ی مشروعه، معرفی چند کتاب درباره شخصیت و مبارزات شیخ و همچنین برخی سخنان بزرگان، آورده شده است. هرچند این موضوع، همانگونه که در ابتدای این مقال آمد، عرصه و فضایی فراخ می طلبد.
_____________
بتول یوسفی (محقق خانه بیداری اسلامی اصفهان)
,
, بتول یوسفی,
انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه