مدیرگروه سلامت روان استان اصفهان مطرح کرد؛

• شنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۵ ۱۰:۴۸
• کد خبر : 884693

• اخبار
• سایر رسانه ها

در نظر گرفتن مدرسه تنها به عنوان یک محیط آموزشی با مجموعه ای از قوانین خشک انضباطی و تربیتی نمی تواند در برانگیختن انگیزه کودکان به سوی علم و دانش موثر واقع شود و تامین بهداشت روانی دانش آموزان از موارد ضروری به نظر می آید.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از آرمان زنان، مشکلات روانی اجتماعی کودکان و نوجوانان، تاثیر مستقیم بر یادگیری و فرآیند تحصیل آنها دارد و رعایت اصول بهداشت روانی در کلاس درس به‌ ویژه در سال‌های نخستین آموزش، به رشد و توسعه شیوه‌های تربیتی مناسب کمک می کند.

محیط مدرسه باید به گونه ای باشد که دانش آموز در آن احساس امنیت کند و با میل و رغبت به آنجا قدم گذارد.

در مورد عوامل موثر در تقویت بهداشت روانی دانش آموزان به گفت وگو با دکتر ناهید گرامیان، مدیر گروه سلامت روان مرکز بهداشت استان و معاونت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداخته ایم که ما حصل آن در ادامه گزارش می آید.

* در خصوص بهداشت روان توضیح بفرمایید؟

بهداشت روان موضوعی فراتر از فقدان یا نبود بیماری روانی است. بعد مثبت بهداشت روان که سازمان بهداشت جهانی بهداشت نیز روی آن تکیه دارد، در تعریف سلامتی لحاظ شده است، سلامتی یک حالت رفاه جسمی، روانی و اجتماعی است نه فقط نبود بیماری و یا ناتوانی. بنابراین، بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد توانایی هایش را باز می شناسد و قادر است با استرس های عادی و معمول زندگی، سازگاری داشته و از نظر شغلی مفید و سازنده باشد.

* ضرورت بهداشت روانی در مدارس چیست؟

رسیدن به اهداف آموزشی که مدارس به عنوان اهداف اساسی خود به آنها توجه دارند مستلزم تامین بهداشت روانی دانش آموزان است. تحقیقات متعدد نشان می‌دهد که سلامت روانی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آنها رابطه دارد و دانش آموزانی که به نحوی از مشکلات روانی یا از فقدان بهداشت روانی مناسب رنج می‌برند اغلب با افت تحصیلی مواجه هستند. بنابر این ضروری به نظر می‌رسد جهت تامین شرایط مناسب برای نیل به اهداف آموزشی، تربیتی و تضمین سلامت افراد در جامعه در سنین مختلف اعمال شیوه‌های مناسب جهت تامین بهداشت روانی در مدارس مدنظر قرار گیرد.

* با توجه به اینکه دانش آموزان جمعیت زیادی از جامعه را تشکیل می دهند توجه به سلامت روحی و جسمی شان از اهمیت زیادی برخوردار است، به نظر شما عوامل مؤثر در بهداشت روان دانش آموزان چیست؟

اول تغذیه:
دانش آموزان، آسیب پذیرترین و در عین حال پرجمعیت ترین قشر اجتماع را تشکیل می دهند و سلامت روحی و جسمی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. به علت آسیب پذیری این قشر، توجه به سلامت آنها تاثیر انکارناپذیری در ارتقای سطح بهداشت کشور خواهد داشت. از دیگر سو، دوران تحصیل مصادف با دوره رشد و تکامل جسمی دانش آموزان است و هرنوع انحراف از حالت طبیعی باید در اولین فرصت کشف، اصلاح و درمان شود. مدرسه یکی از مهمترین نهادهای سازمان یافته اجتماعی است که می تواند با فراهم کردن محیط سالم و بهداشتی، رشد و شکوفایی کودکان را امکان پذیر کند؛ بنابراین سلامت جسم و روح کودکان مهمترین عواملی هستند که پیش از شروع مدارس باید به آنها توجه کرد. حالات روحی ما در انتخاب تغذیه و نوع غذایی که می خوریم مؤثرند. ما در حالات مختلف غذاهای متفاوتی را طلب می کنیم، هنگام احساس قدرت و پیروزی به غذاهای گوشتی، هنگام احساس تنوع و تحول به غذاهایی با انواع سس و هنگام اضطراب یا پرخاشگری به خوراکی های گاز زدنی تمایل داریم در حالی که وقتی خسته هستیم چای و قهوه را ترجیح می دهیم. بنابراین با شناخت خود و سوخت و ساز بدن می توانیم با انتخاب مواد خوراکی مناسب به آرامش بیشتری دست یافته و ازخوردن لذت ببریم.
دوم ایمان و داشتن باورها و اعتقادات مذهبی:
اجرای فرایض مربوطه در فرد می تواند یک نیرویی به وجود آورد که این نیرو تکیه گاه روانی مهمی برای فرد به ویژه در لحظات و هنگام بحران روحی تلقی شود و دین باوری یک انگیزه روانی محسوب می گردد که ریشه در فطرت و سرشت آدمی دارد. به این دلیل که انسان در اعماق وجود خویش انگیزه ای را احساس می کند که او را به پژوهش در رابطه با خالق هستی و عبادت، چاره جویی و پناه بردن به او وا می دارد و در هنگام سختی ها و گرفتاری هایی که در زندگی به وجود می آید از او کمک می خواهد. در اصل، انسان آرامش خود را در حمایت و سرپرستی خداوند از خود می یابد. اعتقادات و باورهای مذهبی قادر است در مصیبت های زندگی، از فرد افسرده و مأیوس ،انسانی امیدوار و محکم بسازد، چنان که هرگز خود را تنها و بیمناک احساس نکند. او باور دارد که خدا پیوسته با اوست، در رویارویی با سختی های زندگی تنها نیست و خدای مهربان به او علاقه و توجه دارد. این باور موجب می شود که فرد علیه انزوا طلبی و گوشه گیری که بسیاری از مبتلایان به امراض خطرناک را از پای در می آورد، ایمن شود.
سوم خانواده:
رشد و سلامت دانش‌آموزان تحت تاثیر شرایط دوران کودکی و نفوذ تربیتی والدین است. خانواده اولین کانونی است که کودک در آن پرورش می‌یابد. در واقع پایه و بنیان رفتار و عادات کودک در خانه گذاشته می شود. محیط خانوادگی مناسب و سالم یکی از عوامل ایجادکننده شخصیت مطلوب و متعادل است. والدین باید کودک خود را دوست داشته باشند و به او احترام بگذارند. احساس احترام و مورد قبول واقع شدن کودک از سوی والدین در تشدید حسن اعتماد به نفس کودک بسیار موثر است. اگر بیش از یک کودک در خانواده وجود دارد، اولیاء به هیچ وجه نباید میان کودکان خود تبعیض قائل شده و آنها را با هم مقایسه کنند بلکه لازم است هر کدام از فرزندان را برای استعدادها و خصوصیاتی که دارند مورد احترام و تشویق قرار دهند. خانه باید مکانی باشد که کودک در آن احساس امنیت کرده و بتواند علایق، استعداد و عواطف خود را بدون واهمه و ترس ابراز نموده و از افراد دیگر خانواده در حل مشکلات خود کمک بگیرد.
در خانواده‌ای که صمیمت و محبت وجود دارد کودک قادر است تغییرات مطلوب در شخصیت خود ایجاد کند. در جریان رشد، کودک می‌آموزد که والدین از او انتظاراتی دارند و به تدریج که رشد می کند این انتظارات را درونی می‌کند و انتظارات والدین تبدیل به توقعاتی می شود که کودک از خود انتظار دارد و اگر نتواند به آنها دست یابد، آزرده می‌شود و چه بسا تعادل روانی او به هم می خورد. اگر انتظار والدین از کودک در حد پایین باشد، این انتظار مشکلاتی در رفتار کودک ایجاد می کند و حرکات او را به سمت پایین سوق می دهد. همچنین اگر انتظار خارج از حد توان کودک باشد و او نتواند به آنها دست یابد، در این صورت عزت نفس و اعتماد به نفس کودک کاهش می‌یابد. برخورد با کودک در خانواده‌های گوناگون، متفاوت است. برخی از والدین خرده‌گیر، سرزنش‌گر و سلطه‌جو هستند و اعتنایی به نیازها و خواسته‌های فرزندان خود ندارند. گروهی دیگر به عکس همواره بر طبق خواسته‌های کودکان خود عمل می‌کنند که روش هر دو خانواده نادرست است. والدین نباید انتظار داشته باشند که با وجود رفتار نادرست خودشان، کودکان‌شان رفتار مطلوبی بروز دهند. آنچه مورد توجه و قبول کودک است صراحت، صداقت، کنترل معتدل و قاطعیت والدین است. والدین بی‌ثبات و بی‌تفاوت و غیرمسئول بیش از هرکس دیگری بهداشت روانی کودک خود را به خطر می‌اندازند و الگوی رفتاری مناسبی برای کودک خود نیستند.
چهارم مدرسه:
مسئولیت اولیای مدرسه فقط در پرورش نیروی عقلی و آشنا کردن دانش آموزان به مسائل اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود. مدرسه مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه و تأمین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان نیز می باشد. در مدرسه فرزندان دوست داشتن و دوست داشته شدن را تجربه می کنند، معلم با تکریم شخصیت، محبت و توجه، آنان را در مسیر صحیح هدایت می کند، دانش آموز در مدرسه چگونگی برقراری روابط درست عاطفی، سازگاری با دیگران و مسئولیت پذیری را می آموزد و راههای مبارزه با کینه توزی، دیگر آزاری و حسادت را یاد می گیرد. در تامین بهداشت روانی دانش آموزان، توجه به بهداشت روانی مسئولین و کارکنان مدارس نیز حائز اهمیت است. علاوه بر تاثیر الگویی مسئولین مدرسه بر رفتار دانش آموزان نوع ارتباطی که با دانش آموزان برقرار می کنند می‌توانند سودمند یا برعکس مخل بهداشت روانی دانش آموزان باشد. از این رو لازم به نظر می‌رسد تامین بهداشت روانی مسئولین مدرسه و گزینش افراد سالم مورد توجه قرار گیرد.
مشاور؛ نقطه مرکزی در تامین بهداشت روانی مدرسه به شمار می رود. مشاور با شناسایی عوامل مخل بهداشت روانی و عوامل ارتقا دهنده بهداشت روانی سعی در ایجاد فضایی سالم در مدرسه می‌نماید. علاوه بر نقش الگودهی، مشاوره میتواند الگویی برای معلمان دیگر باشد با شناسایی دانش آموزان مشکل‌دار و کمک به رفع مشکل آنها و شناخت سایر عوامل و با استفاده از امکانات موجود به ارتقای سطح بهداشت روانی مدرسه می‌پردازد. مشاور معمولا مورد توجه معلمین و دانش آموزان بوده و اغلب به عنوان ارائه دهنده راه حل های مفید برای اهداف آموزشی و تربیتی از او یاری جسته می‌شود. به کارگیری مشاورین فعال گام های اساسی در بهبود شرایط و فضای روانی مدارس هستند.
پنجم ورزش:
ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، جلب توجه، رقابت، رشد اعتماد به نفس، تصویر مثبت بدنی و اجتماعی و تامین نیازهای دوستی، احساس امنیت و تقویت گروهی، تاثیر فراوانی دارد. سلامت روانی از موضوعاتی است که در اثر شرکت در فعالیت های ورزشی می تواند حاصل شود. چنین فعالیت هایی بهترین موقعیت را برای رشد معیارهای سلامت روانی فراهم میکند. اگر سلامت روانی را به معنای احساس راحتی نسبت به خود و دیگران تعریف کنیم. معیارهای آن موفقیت، تعادل هیجانی، سازگاری با محیط، واقع بینی، احساس ارزشمندی و اجتماعی بودن خواهد بود. بنابراین ورزش با فعال سازی چنین معیارهایی نه تنها به بهداشت جسم بلکه به بهداشت روانی هم کمک می کند و همچنین اضطراب افراد با پرداختن به ورزش به میزان بسیار زیادی کاهش می یابد. عدم تحرک در بین افراد جامعه از یک طرف باعث ایجاد ناراحتی های قلبی و عروقی در سنین بالا شده و از طرفی دیگر باعث ناهنجاری های متعدد جسمی و روانی در سنین کودکی و نوجوانی می شود. اثرات ناشی از زندگی شهرنشینی و محدود شدن فضای زندگی و عدم تحرک همگی دست به دست هم داده اند تا معضلات و مشکلات متعددی برای انسان ایجاد شود. از این رو نیاز برای یافتن راهی که منجر به رفع این مشکلات شود احساس می گردد. ورزش یکی از رموز سلامت جسمانی و روانی است. افراد دارای آمادگی جسمانی از لحاظ احساسات، عواطف، شخصیت اجتماعی و نوع دوستی کامل تر و در فعالیت های شغلی و حرفه ای موفق ترند. ورزش موجب تقویت اعتماد به نفس در فرد شده، او را متعادل، متفکر و سازگار با محیط می کند. با ورزش، شخص کمتر دچارحسادت، حقارت و ستیزه جویی می شود و در نتیجه از سلامت روانی بهتری برخوردار خواهد بود.

*پیرامون راه های تقویت بهداشت روانی دانش آموزان چه توصیه هایی به والدین آنها دارید؟

– اگر با ناراحتی های روانی کودکان، نوجوانان و جوانان روبه رو شدیم با حوصله و متانت آن ها را رفع کنیم و از تصمیم های عجولانه بپرهیزیم.
– در ناراحتی های شدید، درد دل و گریه کردن باعث تخلیه روانی و آرامش می شود، در این شرایط از یک دوست صمیمی می توانیم کمک بگیریم.
– از مشاهده فعالیت های جدید فرزندانمان لذت ببریم.
– با پرورش ابعاد روحی، معنوی و مذهبی شخصیت خود و فرزندانمان به سلامت روانی بالاتری دست یابیم.
– با احترام به دیگران به بهداشت روان خود و دیگران کمک کنیم.
– صادق باشیم و زمینه های اعتماد را فراهم کنیم.
– به احساسات فرزندانمان توجه کنیم و ویژگی های آنها را بشناسیم.
– محیط زندگی را در حد توان جذاب و پرنشاط کنیم.
– فرصت های مناسب برای بروز احساسات و شخصیت فرزندانمان ایجاد کنیم.
– به دست آوردن بهداشت روان منوط به روبرو شدن با واقعیت، سازگار شدن با تغییرات، ظرفیت داشتن برای مقابله با اضطراب ها، کم توقع بودن، احترام قائل شدن به دیگران و … است، بکوشیم این شرایط با آموختن و آموزش مهارت های زندگی در خانواده فراهم شود.
– به گونه ای رفتار کنیم که فرزندان، خود را در زندگی شاد،خوشحال و فارغ از گرفتاری ها احساس کنند.

* در انتها بفرمایید که رعایت چه نکاتی برای ارتقای بهداشت روانی مدارس لازم است؟

آگاه سازی مسئولان مدرسه و معلمان در اتخاذ شیوه‌های ارتباطی و تربیتی مناسب، رفع عوامل مخل بهداشت روانی معلمین، ارتباط مستمر با خانواده دانش آموزان، به روز رسانی اطلاعات و آگاهی های مشاوران و ارتقای توانمندی ها و مهارت های آنها، بهبود شرایط فیزیکی مدارس و برگزاری جلسات آگاه سازی برای دانش آموزان جهت آموزش مهارت های زندگی، کنترل استرس و تامین بهداشت روانی برای ارتقای بهداشت روانی مدارس ضروری است.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #