چگونه فرزندمان را درست تربیت کنیم؟
تربیت فرزندان در دنیای امروز چالش‌های جدیدی دارد. والدین باید بین محبت و قاطعیت تعادل برقرار کنند، الگوی مناسبی باشند و فرزندشان را برای استفاده صحیح از فضای مجازی آماده کنند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «صاحب نیوز»؛ چند نسل قبل، والدین برای تربیت فرزندانشان روش‌های مشخصی داشتند. سخت‌گیری، تأکید بر احترام و گاهی تنبیه، بخش جدایی‌ناپذیر این تربیت بود. اما دنیای امروز تغییر کرده است. فضای مجازی، تغییر سبک زندگی و تأثیر فرهنگ‌های مختلف باعث شده والدین ندانند چگونه باید فرزندانشان را پرورش دهند. آیا محبت بیش‌ازحد آن‌ها را لوس و بی‌مسئولیت می‌کند؟ آیا سخت‌گیری، فرزندی سرکش و نافرمان به بار می‌آورد؟ چگونه می‌توان از آموزه‌های دینی و یافته‌های علمی برای تربیت نسل جدید استفاده کرد؟
در این گزارش، به سراغ دو نگاه رفته‌ایم؛ یکی از روان‌شناسی مثبت‌نگر که تأکید زیادی بر رشد فردی و سلامت روانی کودک دارد، و دیگری از مکتب تربیتی تشیع که پایه‌های آن بر محبت، عدالت و الگوگیری استوار است.
محبت باید باشد، اما کافی نیست
در روان‌شناسی امروز، تأکید زیادی بر محبت و امنیت عاطفی کودک شده است. کودکانی که در محیطی پر از عشق و محبت بزرگ می‌شوند، در بزرگسالی از نظر عاطفی قوی‌تر، مسئولیت‌پذیرتر و موفق‌تر خواهند بود. اما محبتِ بی‌قیدوشرط، بدون تعیین چارچوب‌های رفتاری، می‌تواند نتیجه‌ای معکوس داشته باشد.
دکتر ناهید حسینی، روان‌شناس کودک، در گفتگو با خبرنگار صاحب نیوز گفت: بسیاری از والدین تصور می‌کنند که اگر به کودکشان محبت کنند، او به‌طور خودکار فردی مسئولیت‌پذیر و بااخلاق خواهد شد. اما تجربه نشان داده است که محبتِ بدون قاعده، کودک را به فردی متوقع و بی‌مسئولیت تبدیل می‌کند.
وی با بیان اینکه عشق و محبت باید با آموزش مسئولیت‌پذیری همراه باشد، تصریح کرد: کودک باید یاد بگیرد که رفتارهایش پیامد دارد. اگر کاری را به‌درستی انجام دهد، نتیجه‌اش را می‌بیند و اگر اشتباهی مرتکب شود، باید پیامد آن را بپذیرد. مثلاً اگر اسباب‌بازی‌هایش را جمع نکند، نباید انتظار داشته باشد که فردا اسباب‌بازی جدیدی بگیرد. این همان تعادل در تربیت است.
الگوی فرزندانتان باشید، نه واعظ آن‌ها
یکی از مهم‌ترین اصول تربیتی که هم در آموزه‌های دینی و هم در علم روان‌شناسی مورد تأکید قرار گرفته، اصل الگوگیری است. کودکان بیشتر از آنکه به حرف‌های والدینشان توجه کنند، رفتار آن‌ها را تقلید می‌کنند.
اگر والدین می‌خواهند فرزندشان راستگو باشد، خودشان نباید دروغ بگویند. اگر می‌خواهند فرزندشان اهل مطالعه باشد، باید خودشان کتاب‌خوان باشند. در غیر این صورت، هر نصیحتی که به کودک کنند، تأثیر چندانی نخواهد داشت.
دکتر حسینی در این رابطه گفت: بسیاری از والدین انتظار دارند که کودکشان ویژگی‌های مثبتی مثل صداقت، نظم و مهربانی داشته باشد، اما خودشان در زندگی روزمره این اصول را رعایت نمی‌کنند. کودک دقیقاً همان چیزی را یاد می‌گیرد که می‌بیند، نه آن چیزی که می‌شنود.
وی افزود: اگر پدری از فرزندش بخواهد که کم‌مصرف باشد اما خودش بی‌رویه برق مصرف کند، کودک هیچ‌وقت مفهوم صرفه‌جویی را درک نخواهد کرد. بنابراین بهترین روش تربیتی این است که والدین ابتدا روی اصلاح رفتار خود تمرکز کنند.
فضای مجازی؛ دشمن یا فرصت؟
امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی والدین، تأثیر فضای مجازی بر فرزندانشان است. بسیاری نگران هستند که فرزندشان در این فضا تحت تأثیر محتواهای نامناسب قرار بگیرد یا از دنیای واقعی فاصله بگیرد.
حجت‌الاسلام سید رضا موسوی، کارشناس دینی و استاد حوزه علمیه، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: فضای مجازی مثل یک چاقو است؛ می‌تواند مفید باشد و می‌تواند آسیب‌زا. اگر والدین هیچ نظارتی نداشته باشند، کودک ممکن است با محتواهای ناسالم روبه‌رو شود. اما اگر به‌طور کامل دسترسی او را قطع کنند، این محدودیت باعث می‌شود که او به‌صورت پنهانی و بدون آگاهی والدین از فضای مجازی استفاده کند.
وی با اشاره به روش پیامبر اکرم (ص) در تربیت کودکان، تصریح کرد: پیامبر می‌فرمایند که فرزندانتان را برای زمانه‌ای غیر از زمان خودتان تربیت کنید. این یعنی والدین باید متناسب با شرایط جدید، روش تربیتی خود را به‌روز کنند. بهترین روش این است که والدین، حضور فعالی در فضای مجازی داشته باشند و به فرزندشان یاد بدهند که چگونه از این فضا استفاده کند. مثلاً به‌جای آنکه فقط بگویند گوشی دست نزن، می‌توانند اپلیکیشن‌های مفید آموزشی را به کودک معرفی کنند و درباره مضرات محتوای نامناسب با او گفتگو کنند.
راهکارهایی برای والدین امروزی
محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، تأثیر زیادی بر شخصیت او دارد. اگر خانه‌ای پر از تنش و درگیری باشد، نمی‌توان انتظار داشت که کودک آرام و خوش‌رفتار شود. اولین قدم برای تربیت صحیح، ایجاد یک محیط سالم است.
والدین باید همواره در کنار محبت کردن، به کودکشان بیاموزند که مسئولیت کارهایش را بپذیرد. وقتی کودک بداند که تصمیم‌هایش پیامد دارد، یاد می‌گیرد که مسئولانه رفتار کند.
همچنین، والدین نباید از گفتگو با فرزندشان غافل شوند. کودک باید بتواند احساسات و افکارش را بدون ترس بیان کند. اگر فضایی ایجاد شود که کودک از صحبت کردن با والدینش هراس داشته باشد، او به‌سراغ افراد یا منابع دیگر برای دریافت اطلاعات می‌رود که ممکن است خطرناک باشند.
در نهایت، والدین باید خودشان همان فردی باشند که دوست دارند فرزندشان تبدیل به آن شود. رفتار آن‌ها، بزرگ‌ترین درس زندگی برای فرزندشان است. اگر می‌خواهند کودکشان فردی راستگو، مهربان، مسئولیت‌پذیر و قوی باشد، باید ابتدا خودشان این ویژگی‌ها را در زندگی روزمره‌شان نشان دهند.
ارسال دیدگاه