باغ دو کمال منتظر گردشگران نوروزی است

باغی که مدفن خالق مکتب تبریز است/مینیاتوریست مکتب تبریز چشم به راه توست

پرونده ویژه نوروزی "تبریز بیدار"جهت معرفی مراکز گردشگری استان: باغ دو کمال تبریز، مدفن یکی از بزرگ ترین مینیاتوریست های ایرانی است که کنار او بزرگان زیادی در خواب ابدی غنوده اند. بزرگانی چون شیخ کمال الدین مسعود خجندی، نظام الدین سلطان محمد نقاش، استاد سلطان محمود مجلد، مولانا طوسی و مولانا مشربی شروانی و ... .

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا ، به نقل از تبریزبیدار ؛ باغ دو کمال در محله بیلانکوه تبریز واقع شده است و مدفن جمعی از ادبا، عرفا و اهل هنر این سرزمین است که از آن میان میتوان به بزرگانی چون شیخ کمالالدین مسعود خجندی( عارف و شاعر پارسی گوی قرن هشتم هجری) کمال الدین بهزاد هراتی( نگارگر بزرگ عصر صفوی) نظام الدین سلطان محمد نقاش( نگارگر مکتب تبریز) استاد سلطان محمود مجلد ( هنرمند جلد ساز دوره صفویه) مولانا طوسی و مولانا مشربی شروانی و ... اشاره کرد. درباره وجه تسمیه اسم این مکان و شکل گیری آن در منابع تاریخی آمده است: شیخ کمال الدین مسعود خجندی پس از آنکه زادگاه خود خجند( شهری در تاجیکستان امروزی) را به عزم زیارت کعبه معظمه ترک گفت در بازگشت از سفر حج در شهر تبریز ماندگار شد. حضور شیخ کمال در تبریز با حکمرانی جلایریان مقارن بود و سلطان حسین جلایریان از ارادتمندان کمال خجندی بود. سلطان حسین در محله بیلانکوه (ویلانکوی) باغچه هایی به شیخ هدیه کرده و در آن خانقاهی برای او بنا نمود و از آن زمان به بعد باغ مذکور به باغ( کمال الملک) مشهور شد.

, شبکه اطلاع رسانی دانا, تبریزبیدار,

کمال الدین مسعود خجند پس از وفات (به سال 803 ه.ق) در همان زاویه ای که در باغش قرار داشت به خاک سپرده شد. کمال باغچه خود در ویلانکوی را بسیار دوست می داشت و این موضوع در برخی از اشعار وی مشهور است:

زاهد تو بهشت جوی که کمال

ولیانکوی خواهد و تبریز

می‌توان گفت زیباترین شعری که کمال‌الدین خجندی در وصف تبریز سروده چنین است:

تبریز مرا راحت جان خواهد بود

پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود

گر سر نکشم آب چرنداب و گجیل

سرخاب ز چشم من روان خواهد بود

پس از خاکسپاری کمال خجندی در این باغ در دوره صفویه نگارگر بزرگ این دوره نیز در باغ کمال مدفون شد. کمال الدین بهزاد، نگارگر بزرگ مکتب هرات و دربار سلطان حسین بایقرا که پس از تسلط ازبکان بر هرات در دربار شیبک خان ازبک کار می کرد پس از فتح هرات به دست شاه اسماعیل صفوی به تبریز آورده شد. حضور بهزاد در تبریز، مکتب هنری این شهر را به درجه اعتلا رساند. از معروفترین آثار بهزاد میتوان به نگاره های بنای کاخ خورنق، خلیفه در حمام، یوسف و زلیخا، جنگ شترها و نگاره های بهزاد در بوستان سعدی اشاره کرد. بهزاد در سال 942 ه.ق در تبریز در گذشت و در جوار مزار کمال خجندی به خاک سپرده شد.

یکی دیگر از هنرمندان بزرگ مکتب نگارگری تبریز، نظام الدین سلطان محمد نقاش است. نقش سلطان محمد را در اعتلای مکتب هنری تبریز عصر صفوی همپای بهزاد می دانند.

از مهمترین آثار سلطان محمد می توان به نگاره های معراج پیامبر (ص)، پیرزن و سلطان سنجر، درباره کیومرث و ....اشاره کرد.

از دیگر بزرگان مدفون در باغ کمال می توان به سلطان محمود مجلد هنرمند جلد ساز دوره صفویه اشاره کرد.

در عصر صفوی و دوران شکوفایی مکتب هنری تبریز، هنر کتابسازی و کتاب آرایی به برکت حضور بزرگانی چون سلطان محمد و بهزاد رونقی تمام داشت. سلطان محمود مجلد به عنوان یکی از هنرمندان این مکتب در خلق شاهکارهای هنری این دوره با دیگر هنرمندان همکاری داشته است. به نظر می رسد همان تواضع ذاتی که نزد برخی از هنرمندان گذشته سراغ داریم اجازه نداده تا نام خود را بر روی آثار خود ذکر نمایند و این موضوع باعث گمنامی و مهجوری وی را فراهم ساخته باشد.

باغ دو کمال به مرور زمان به گورستانی متروکه مبدل شده بود تا اینکه در دهه 50 انجمن آثار ملی کشور نسبت به ساماندهی باغ و مقبره آن اقدام نمود. باغ کمال تبریز در سال 1377 تحت شماره 2056 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

در چند سال اخیر این مکان «دانشگاه دو کمال» یا «مرکز آموزش نگارگری» عنوان گرفته است.