آقابزرگی در گفتگو با دانا:
بورس نه با جنگ، با حماقت سقوط کرد/ مدیران سازمان بورس پاسخگو نیستند، اما تصمیم میگیرند برای ۴۵ میلیون نفر
کارشناس بازار سرمایه، گفت: اگر موشک اسرائیلی به ساختمان بورس میخورد، تأثیر منفی آن بهمراتب کمتر از توقف کل بازار بود.
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با خبرنگار ... درباره وضعیت بازار سهام و انتقاداتی که نسبت به عملکرد سازمان بورس مطرح شده، گفت: این روزها زیاد شنیده میشود که ضعف عملکرد بورس منجر به کاهش قیمتها و شاخصها شده و موجب نارضایتی عمومی گردیده است، اما از دیدگاه کارشناسی و در یک قضاوت بیطرفانه، این گزاره کاملاً نابجا است. اینکه کاهش یا حتی افزایش قیمتها را صرفاً به عملکرد سازمان بورس نسبت بدهیم، نادرست است. اگر افزایش قیمتها هم رخ دهد، نمیتوان صرفاً گفت ابتکار عمل سازمان بورس بوده است.
وی تأکید کرد: وظایف اصلی سازمان بورس و ارکان آن، شامل افزایش شفافیت، ارتقای نقدشوندگی، کمک به شکلگیری بازاری منصفانه و حرکت بهسمت کارایی بازار است و اگر متغیرهایی مانند شرایط اقتصادی، سیاسی، نظامی و غیره که متاسفانه ما زیاد دست به گریبان این مسائل در خاورمیانه و جهان هستیم این ها متغیرهایی است که بهطور اجتنابناپذیر بر اقتصاد هر کشور و بازار سرمایه خواهد گذاشت.
آقابزرگی ادامه داد: بله، عوامل مهمی مثل قیمتگذاری دستوری، دخالتهای نا به جای دولت، تنشهای سیاسی و نظامی، موضوعاتی هستند که اساساً از کنترل سازمان بورس خارجاند اما با اینحال، در برخی زمینههای مشخص، سازمان بورس قابل نقد است؛ مثلاً در موضوعاتی مثل دامنه نوسان، حجم مبنا، فرآیند طولانی پذیرش شرکتها، یا عدم استقلال ساختاری این نهاد.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه سازمان بورس بهموجب قانون یک موسسه عمومی غیردولتی است، اما عملاً با ساختار فعلی به یکی از معاونتهای وزارت اقتصاد تبدیل شده است. رئیس شورای عالی بورس، وزیر اقتصاد است و احکام اعضای شورا نیز توسط او صادر میشود. لذا دیدگاهها عمدتاً دولتی است و اگر عضوی از شورا نظر مخالف با خواست وزیر داشته باشد، طبیعتاً کنار گذاشته خواهد شد. این ساختار جای انتقاد دارد.
او افزود: برای نمونه، تأثیرات جنگ ۱۲روزه و تهدیدهای نظامی یا مکانیسم ماشه و تحریمها، هیچکدام به سازمان بورس ارتباط ندارند. با اینحال، در دو دهه اخیر، نارضایتیها به اشتباه به سمت بورس هدایت شده و مسئولان این نهاد نیز با سیاستهای غلط مثل ایجاد محدوده نوسان قیمت، انتظاراتی در بازار ایجاد کردند که امروز منجر به سرزنش بیمورد سازمان بورس در برابر نوسانات شده است. در حالیکه بورس هیچ ارتباط مستقیمی با افزایش یا کاهش قیمت سهام ندارد.
انتقاد به توقف معاملات در جنگ ۱۲روزه
آقابزرگی در بخش دیگری از اظهارات خود با انتقاد از عملکرد سازمان بورس در جریان جنگ ۱۲روزه اخیر گفت: یکی از انتقادهای جدی به ارکان بازار سرمایه، واکنش آنها به آغاز جنگ بود. همانطور که مثلاً بورس روسیه پس از شروع جنگ اوکراین برای مدتی تعطیل شد، سازمان بورس ایران نیز در اقدامی مشابه معاملات را متوقف کرد. اما باید توجه داشت که نمیتوان فقط یک بخش از رویههای بورسهای دنیا را الگوبرداری کرد و سایر ابعاد را نادیده گرفت.
وی ادامه داد: آیا بورس ما واقعاً از لحاظ ابزارها، ساختارها و عملکرد با بورسهای پیشرفته قابل قیاس است؟ برای مثال، دامنه نوسان ثابت ۳درصدی که ما داریم، در هیچ بورس معتبری وجود ندارد. در بورس عربستان، دامنه نوسان پویاست و ممکن است در بازههایی مثل یک ساعت یا ۱۵ دقیقه، با تعیین قیمت پایانی، تغییر کند. اما در ایران، این دامنه بهصورت ثابت و دستکاریشده اعمال میشود.
این کارشناس با انتقاد از توقف کامل بازار، حتی در بخش صندوقهای درآمد ثابت، افزود: تصمیم توقف معاملات، ازجمله صندوقهای با درآمد ثابت، یک تصمیم کاملاً غیرکارشناسی و مخرب بود. اگر موشک اسرائیلی به ساختمان بورس میخورد، تأثیر منفی آن بهمراتب کمتر از توقف کل بازار بود. حتی معاملات یوتیت صندوق های با درآمد ثابت هم دو الی سه روز متوقف شد که این حرکت کاملا اشتباه بود.
وی ادامه داد: این ریسک در حقیقت پایین آوردن ضریب نقدشوندگی و احتمال توقف طولانی تر با این تصمیم غیرکارشناسی تا حدود زیادی یکی از محرک های شکل گیری وضعیت فعلی بازار ما بود. این تصمیم، بهوضوح ضریب نقدشوندگی بازار را کاهش داد و اعتماد عمومی را ضربهپذیر کرد. تصمیمی بود که بهجای ایجاد ثبات، محرک اصلی وضع نابسامان بازار امروز شد.
آقابزرگی خاطرنشان کرد: پس از این اتفاق، بیم آن میرود که هر بار تنشی بهوجود بیاید، مسئولان تصمیم به توقف بازار بگیرند. این بیثباتی، یک تابوی خطرناک ایجاد کرده است. ایران کشوری است که حداقل یک دهه است در معرض تهدیدهای مختلف قرار دارد، پس چرا از قبل پلنهای واکنش به شرایط اضطراری و جنگی پیشبینی نشده بود؟
ابزارهای ناقص و نسخههای ناتمام
وی با اشاره به ابزارهایی مانند «بیمه سهام» و «اختیار فروش تبعی» گفت: باید ابزارهایی مثل بیمه سهام یا پوتآپشنها از قبل آماده میبود، نه اینکه بعد از وقوع بحران بهصورت عجولانه به اجرا درآید. متأسفانه ما ابزارهایی مانند «اختیار فروش تبعی» را بومیسازی کردهایم، اما بهصورت ناقص. هر چند که بورس اسرائیل با بورس ما قابل مقایسه نیست ولی در آنجا هم چنین وضعیتی وجود نداشته صورتی که رژیم صهیونیستی طرف حمله ما بود اما بورس آن ها نه تنها تعطیل نشد بلکه رشد هم پیدا کرد.
آقابزرگی افزود: این تفاوتها باعث شده که کارکرد این ابزار در کنترل ریسک از بین برود. تصمیمات عجولانه، ناکارآمد و ناقص، موجب شده بسیاری از سهامداران که امروز حتی به خیابان آمدهاند، نه بابت ضعف اقتصاد کلان، بلکه از ضعف مستقیم نهادهای بازار سرمایه و عملکرد آنها گلایه داشته باشند. این اعتراضها در ابعاد مرتبط با ساختار بورس، بهجا و قابل تأمل است.
نبود شفافیت در شورای عالی بورس
وی در بخش پایانی سخنان خود، به نبود شفافیت در شورای عالی بورس اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه نماد شفافیت اقتصادی است، اما متأسفانه شورای عالی بورس که بالاترین نهاد سیاستگذار در این حوزه است، فاقد هرگونه سازوکار شفافیت است. نه سایت اطلاعرسانی دارد، نه دستور جلساتش مشخص است، نه خروجیهای جلسات منتشر میشود. حتی معلوم نیست اعضای شورای عالی چگونه انتخاب میشوند.
آقابزرگی گفت: در بورسهای معتبر دنیا، مثل فدرال رزرو آمریکا، از ماهها قبل جلسهای با دستور مشخص برای تصمیمگیری در مورد نرخ بهره برگزار میشود و خروجی آن هم اعلام میگردد. در حالیکه در شورای عالی بورس ما، در اوج جنگ ۱۲روزه، هیچکس نمیدانست قرار است فردا بورس تعطیل شود یا نه.
وی ادامه داد: همین الان اگر کسی بهدنبال اطلاعات جلسات شورای عالی بورس باشد، نه دستور جلسهای میبیند، نه گزارشی از جلسات وجود دارد. تنها گاهی عکسهایی از اعضا در رسانهها منتشر میشود که نشان میدهد نشستی برگزار شده، اما درباره موضوع جلسه یا تصمیمات آن هیچ اطلاعاتی منتشر نمیشود.
«تحقیق و تفحص» نه، اما مطالبهگری بله
این کارشناس در پایان تأکید کرد: با اینکه شخصاً با تحقیق و تفحص از بازار سرمایه موافق نیستم، اما معتقدم مطالبهگری عمومی باید تقویت شود. شورای عالی بورس، نه یک نهاد امنیتی است، نه متعلق به دولت. بلکه نهادی است که ۴۵ میلیون سهامدار ذینفع انتظار دارند شفاف عمل کند و در برابر تصمیماتی که بر سرمایه آنها اثر دارد، پاسخگو باشد.
خبرنگار: ملیحه نظیمی
ارسال دیدگاه