گزارش دانا از روابط تجاری ایران و پاکستان؛
پاکستان؛ شریک بالقوهای که هنوز در تجارت ۷۵ میلیارد دلاری ایران با همسایگان بیدار نشده است
با تشدید تحریمهای بینالمللی، ایران مسیر تازهای برای بقا در اقتصاد جهانی برگزیده است: توسعه تجارت با همسایگان. آیا مبادلات با پاکستان میتواند به هدف میلیارد دلاری برسد؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاعرسانی راه دانا؛ با تشدید تحریمهای بینالمللی از سال ۲۰۱۸، ایران راهی جدید برای بقا در بازار جهانی پیدا کرد. توسعه تجارت با کشورهای همسایه. نتیجه اینکه در سال گذشته، ایران به کشورهای همسایه ۳۶ میلیارد دلار کالا صادر کرد و نزدیک به ۳۹ میلیارد دلار هم کالا از آنها وارد کرد. حالا سوال اینجاست: آیا رابطه ایران و پاکستان میتواند به ۱۰ میلیارد دلار برسد؟
ترکیه، عراق، امارات؛ بزرگترین مشتریان ایران
بر اساس آمار گمرک، سال گذشته: امارات متحده عربی با ۲۹.۱ میلیارد دلار بیشترین حجم تجارت غیرنفتی را با ایران داشت. ترکیه با ۱۹.۳ میلیارد دلار در جایگاه دوم قرار گرفت و عراق با ۱۲.۵ میلیارد دلار سومین شریک تجاری بود.
«این کشورها نه فقط همسایهاند، بلکه بازارهای بزرگی با جمعیتی بالغ بر ۶۰۰ میلیون نفر هستند. این یعنی فرصت عظیمی برای فروش محصولات ایرانی.»
چرا همسایگان مهمتر شدند؟
تجارت با کشورهای همسایه مزیتهای زیادی دارد: حملونقل ارزانتر، زمان تحویل سریعتر، رابطه فرهنگی و مرزی قویتر و امنیت بیشتر در تعاملات؛ اما موفقیت مستلزم این است که ایران فقط به فکر صادرات نباشد، بلکه محصولاتش را با نیازهای واقعی همسایگان تطبیق دهد و از بخش خصوصی حمایت کند و زیرساختهای تجاری را توسعه دهد.
پاکستان، شریک بزرگی که هنوز بالقوه نشده
پاکستان با وجود ظرفیتهای عظیم، هنوز تنها ۳.۱ میلیارد دلار تجارت با ایران داشته است. اما این رقم میتواند بسیار بیشتر باشد. محصولات اصلی وارداتی ایران از پاکستان شامل: برنج سفید شده، موز و گاو غیرنژادی (برای کشتار) اما این، نوک یخچال است. هنوز طرحهای بزرگی مثل: قرارداد تجارت آزاد، خط لوله گاز ایران-پاکستان و بازارچههای مرزی مدرن به مرحله عمل نرسیدهاند.
چرا ۱۰ میلیارد دلار؟ چه چیزی لازم است؟
هدف تعیینشده برای تجارت ایران و پاکستان، رسیدن به ۱۰ میلیارد دلار در آینده نزدیک است. اما این عدد فقط با تمایل سیاسی محقق نمیشود.
«برای رسیدن به این رقم، باید موانع گمرکی و ارزی بین دو کشور کاهش یابد و تسویه مالی بدون دلار (مثلاً با ریال و روپیه) فعال شود، همچنین باید زیرساختهای حملونقل و مرزی بهروزرسانی شوند و بخش خصوصی دو کشور بیشتر درگیر شود.»
محمدرضا کمیلی، کارشناس مسائل اقتصادی در حوزه پاکستان، در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاعرسانی راه دانا؛ تأکید کرد: «هدف ۱۰ میلیارد دلاری تجارت ایران و پاکستان حدود ده سال است که مطرح شده، اما با وجود پیشرفت از یک میلیارد به نزدیک به سه میلیارد دلار، هنوز فاصله زیادی تا آن رقم مد نظر وجود دارد.»
او افزود: «این راه، پرفریب است و فقط با تمایل سیاسی طی نمیشود. هر دو کشور درگیر مشکلات اقتصادی جدی هستند، اما دقیقاً همین مشکلات، انگیزهای برای گسترش روابط تجاری فراهم کرده است.»
چرا پیشرفت کند است؟ فشار آمریکا روی پاکستان
کمیلی توضیح داد: «پاکستان تحت فشار شدید آمریکا و غرب قرار دارد. ترس از تحریم، مانع اصلی توسعه سریع روابط اقتصادی با ایران است. این کشور نمیتواند ناگهان تمام ارتباطاتش را با غرب قطع کند و به سمت ایران حرکت کند.»
او ادامه داد: «بنابراین، پیشرفت تجارت دو کشور آرام و ملایم خواهد بود. نمیتوان گفت دو سال دیگر به ۱۰ میلیارد دلار میرسیم. این رقم نیازمند تحولات بزرگ و پایدار است.»
اقتصاد ما مکمل هم است، نه رقیب
یکی از نقاط قوت روابط ایران و پاکستان، مکمل بودن اقتصاد دو کشور است؛ ایران گاز و نفت دارد و پاکستان کالاهای صنعتی و کشاورزی مثل برنج و موز تولید میکند.
«این مکمل بودن یعنی دو کشور به جای رقابت، میتوانند همکاری کنند. اما برای رسیدن به این همکاری، باید از روال دولتیِ سنگین دست کشید و به بخش خصوصی فرصت دهند.»
خط لوله گاز، قولهای شکسته و ۱۸ میلیارد دلار تعهد معطل
پروژه خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان، یکی از قدیمیترین و مهمترین طرحهای مشترک است. اما در سمت ایران، پروژه تقریباً کامل شده و در سمت پاکستان، هنوز حرکتی نداشته است.
کمیلی توضیح داد: «پاکستان تحت فشار آمریکا است و میگوید نمیتواند این فشار را بیشتر کند. ایران هم فعلاً از شکایت در مجامع بینالمللی خودداری کرده، در حالی که طبق قرارداد، پاکستان موظف به پرداخت ۱۸ میلیارد دلار جریمه است!»
او افزود: «اما خبر خوب این است که ایران از طریق مرزهای زمینی، گاز طبیعی و گاز مایع (LPG) را به پاکستان صادر میکند. این، نوعی جایگزین عملیاتی برای خط لوله است.»
زیرساختهای مرزی ضعیف، بزرگترین مانع
یکی از بزرگترین مشکلات، وضعیت نامناسب زیرساختهای مرزی است. صفهای طولانی کامیونها، بینظمی در عبور کالا و عدم تسهیل در گمرک همگی از ضعف در زیرساخت خبر دارد.
کمیلی گفت: «وقتی یک کامیون باید ۱۲ تا ۱۵ روز در مرز بماند، حملونقل گران میشود و کالا از صرفه اقتصادی خارج میشود. این فقط ضربه به تجارت نمیزند، بلکه اعتماد تجار را از بین میبرد.»
او تأکید کرد: «اگر بخواهیم تجارت را به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم، باید ابتدا زیرساختها را اصلاح کنیم. این شامل افتتاح گذرگاههای جدید، جادههای بهتر و سیستمهای گمرکی الکترونیک است.»
راه حل؟ بخش خصوصی، نه دولت
کمیلی تأکید کرد: «دولت تنها نمیتواند این کار را انجام دهد. باید بخش خصوصی دو کشور را به هم متصل کرد. این بخشها هستند که با واقعیتهای اقتصادی آشنا هستند و میتوانند کسبوکارهای مشترک ایجاد کنند.»
او افزود: «وظیفه دولت این است که قوانین را ساده کند، موانع را بردارد و فضای اعتماد را ایجاد کند. وقتی تاجر ایرانی و پاکستانی بتوانند آزادانه کار کنند، تجارت به طور طبیعی گسترش مییابد.»
دوستی قدیمی، اما راهکارهای اقتصادی جدید لازم است
در نهایت، کمیلی یادآور شد: «ایران و پاکستان از دههها پیش روابط سیاسی محکمی داشتهاند. پاکستان اولین کشوری بود که انقلاب اسلامی را به رسمیت شناخت. اما حالا زمان آن رسیده که این دوستی سیاسی به همکاری اقتصادی واقعی تبدیل شود.» زیرا «اقتصاد مقاوم، با همسایهها ساخته میشود و این راه، با تقویت بخش خصوصی و اصلاح زیرساخت، شروع میشود.»
همسایه، نه فقط دوست، بلکه بازار است
به گزارش راه دانا؛ تجارت با همسایگان دیگر یک گزینه نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک است. ایران با تقویت روابط اقتصادی با پاکستان، عراق، ترکیه و امارات، نه تنها از تحریم دور میشود، بلکه اقتصاد مقاومی میسازد.
ارسال دیدگاه