سردار عزیز خان مُکری یار وفادار امیر کبیر
سردار عزیز خان مُکری داماد و یکی از افراد قابل اعتماد امیر کبیر بود که ریاست مدرسه ی معروف دالفنون و وزارت جنگ ایران در دوره ناصر الدین شاه قاجار را بر عهده داشته است.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مکریان، این روزها به بهانه سالروز شهادت "میرزا تقیخان امیر کبیر" به عنوان پرچمدار اصلاحات داخلی در زمینه اعتلای فرهنگ، تنظیم اقتصاد و تطهیر عرصه سیاست کشور و مبارزه در جهت قطع نفوذ اجانب و استعمارگران، و حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور، ریشه کن نمودن فقر و ... طی سه سال و اندی صدارت عملکرد وی زبانزد محافل رسانه شده است مقالات و همایش های گوناگون در جراید و دانشگاههای مختلف کشور در تحسین عملکرد صدر اعظم دربار قاجار منتشر می شود.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, مکریان,غافل از اینکه هر مدیری برای پیشبرد اهداف خود نیازمند مجموعه ای امین و کاردان است.
,در شرایطی که هر روز توسط بلندگوهای بیگانه هزاران نوع بذر یاس و نا امیدی در جامعه امروز پاشیده می شود و دشمنان ایران روحیه اتکاء به درون و خودباوری ملت خصوصاً قشر جوان را هدف قرار داده اند یادآوری خدمات شخصیت های چون امیر کبیر و یاران باوفای ایشان از اوجب واجبات به نظر می رسد.
,یکی از افراد مورد وثوق امیر کبیر "سردار عزیز خان مکری" کُرد و زاده روستایی به "نستان" در شهر سردشت استان آذربایجان غربی امروزی است.
,سردار عزیزخان مُکری، که عناوینی چون سردار کُل عساکر ایران، وزارت جنگ، آجودانباشی و ریاست مدرسه مبارکۀ دارالفنون را درکارنامۀ لشکری و کشوری خود دارد، از جمله کسانی است که در شرایط سخت و روزهای صعب پس از امیرکبیر، تسلیم دربار و خدمتگزار بیگانه نشد و همیشه یار و حامی و پشتوانه ای امین برای صدر اعظم ماندگار تاریخ ایران زمین باقی ماند.
,امیرکبیر که وارث مشکلات فراوانی از دورۀ صدارت حاج میرزا آقاسی بود و خود به خوبی می دانست که به تنهایی، قادر به حل مشکلات نخواهد بود، با درایت و نبوغ شناخت افراد، شخصیت های ملی و بزرگی چون عزیزخان را یافت؛ از آنجا که یکی از ویژگی های امیرکبیر، پایبندی به شایسته سالاری بود و همواره سعی می کرد از همۀ ظرفیت های داخلی استفاده کند، عزیزخان را به تهران آورد و مقام درخوری به وی داد.
,یکی از مهمترین اقدامات امیر کبیر در قطع دست بیگانگان، استفاده از بنیه و استعدادهای داخلی بود، ایشان علاوه بر بازبینی در مراودات و امورات سیاسی خصوصاً با دول خارجی، تقنین و نظارت جدی بر امر جاریه مملکت بالاخص در حوزه نظامات داخلی را در دستور کار قرار داده بودند و یکی از مهمترین اقدامات ایشان در این باره ایجاد مدرسه دارلفنون بود.
,اندیشه امیر در بنای دارالفنون از یک سرچشمه الهام نگرفته بود، بلکه حاصل مجموع آموخته های او بود. آکادمی و مدرسه های مختلف روسیه را دیده بود؛ در کتاب جهان نمای جدید که به ابتکار و زیر نظر خودش ترجمه و تدوین شد، شرح دارالعلمهای همه کشورهای غربی را در رشته های گوناگون علم و هنر با آمار شاگردان آنها خوانده بود؛ و از بنیادهای فرهنگی دنیای جدید خبر داشت.
,رشته های اصلی تعلیمات دارالفنون بنحوی که او در نظر گرفته بود عبارت بودند از: پیاده نظام و فرماندهی، توپخانه، سواره نظام، مهندسی، ریاضیات، نقشه کشی، معدن شناسی، فیزیک و کیمیای فرنگی و داروسازی، طب و تشریح و جراحی، تاریخ و جغرافیا، و زبان های خارجی. مدرسه هفت شعبه داشت، و پاره ای مواد مزبور مشترک بود. در ضمن باید دانسته شود که برای فنون نظامی دستگاه تعلیماتی جداگانه ای در خود تشکیلات لشکری تعبیه نهاد، و شعبه علوم جنگی دارالفنون مکمل آن بشمار می رفت.
,از همه اینها مهمتر اداره این مجموعه نوین و نوپا بود که امیر کبیر کسی را لایق تر از سردار کُل و کُرد عساکر ایران، یعنی سردار عزیز خان مکُری ندید و این مجموعه را بر حسب درایت و لیاقتی که از وی سراغ داشت به عزیز خان سپرد و موجب شد دارالفنون برای همیشه تاریخ چون گوهری فروزان بر تارگ آموزش نوین ایران زمین بدرخشد.
,بر این اساس ریاست امور دارالفنون در دوران تأسیس و راهاندازی به عزیزخان سپرده شد و ایشان علاوه بر اینکه اولین فردی بودند که ریاست مدرسه دالفنون را بر عهد داشتند، دروس نظامی را هم تدریس می کردند.
,قرابت عاطفی و اعتماد امیر کبیر با سردار عزیز مُکری تنها به واگذاری امور مملکتی و پست و مقام اداری نبود، بلکه این رابطه چنان مستحکم بود که امیر ایران سردار کُرد سُنی را به دامادی خود پذیرفت و دخترش "جان جان خانم" را به عقد وی درآورد.
,گفتنی است مدفن این همسر سردار در بوکان و در بقعه ای بنام سردار در پارک ملت این شهر واقع شده است.
,سردار عزیز خان علاوه بر مدیریت امورات مملکتی که به وی سپرده شده بود؛ نقش بسزایی در خدمت رسانی و عمران در منطقه مکریان داشته است.
,سردار مُکری در زمان حیات خود زادگاهش را از یا نبرد و با احداث یک پل، راه ارتباطی میان سردشت و مهاباد و بانه را تسهیل کرد. حمامی در سردشت نیز با کارکرد عمومی از ایشان به یادگار مانده است.
,علاوه بر اینها وی در اواخر سال ۱۲۸۴ در بوکان اقدام به ساخت مقر و قلعهٔ برفراز تپهٔ ای در نزدیکی چشمه (حه وزه گه وره) کرد که امروزه نزد مردم این شهر به "قه لای سه ردار" شهرت دارد. نوادگان سردار برای این شهر حمام و مسجد ساختند که در این میان تنها مسجد جامع این شهر پا برجا مانده است.
,از عزیز خان در کنار خدمات دولتی و نظامی آثار خیری در تبریز نیز باقی مانده است که می توان از انبار سردار در شمالی ترین نقطه ی محله ی دوه چی (خیابان شهید لیلابی)نام برد.
, .,انبار سردار انبار آب بسیار بزرگی بود که برای استفاده ی اهالی محل از سنگ و ساروج محکم و متینی ساخته شده و تمام هزینه آن را عزیز خان سردار کل پرداخت نموده بود و اهالی این محله که در بی آبی مطلق بودند تا حدودی احساس آرامش نمودند .
,در روایت های تاریخی از اقدامات وی در ساماندهی به وضعیت آب شرب تهران و ایجاد آب انبار های سرداری در این شهر نیز اشاراتی به میان آمده است.
,مدیریت هوشمندانه سیاسی امیرکبیر و احساس عمیق میهن دوستی وی، سبب شد نخبگان سیاسی مناطق مختلف و دوردست ایران در ادارۀ کشور به خدمت گرفته شوند و از توان آنان بهره برداری گردد. در واقع عزیزخان مکری، تجلی اصل ارادۀ همگان در مدیریت کشور و نتیجه سیاست خردورزانۀ امیرکبیر است. ارتقای عزیزخان به مناصب ارشد سیاسی، نشان دهندۀ مشارکت برابر و عاری از تبعیض در ساختار قدرت بود که در نتیجۀ آن، تمایزهای قومی و مذهبی در آن برهه خصوصاً برای کُردها به عنوان اصیل ترین قوم ایرانی، بسیار کمرنگ شد.
,دفاع کُردها از مرزهای ایران، که در تنشهای مرزی ایران و عثمانی که به سرکردگی عزیزخان انجام میشد، بهترین شاهد این مدعا است.
,خرد سیاسی و نبوغ نظامی عزیزخان، عامل تعیینکننده در سیاست خارجی با عثمانی بود. سیاست مبتنی بر عقلانیت و به دور از تنشزایی و ماجراجویی عزیزخان، ایران را در برابر عثمانی ها مصون می داشت و مهمترین عامل در ایجاد همدلی کُردها با دولت مرکزی آن دوره و دفاع پرشور آنان از مرزهای ایران و سد تجاوزها و تعدی های مرزی دولت عثمانی بود. چنین سیاستی، موجب شد در این دوره، که مرزهای ایران و عثمانی مشخص می شد، کردهای سنی مذهب، به اراده و اختیار خود، ماندن در قلمرو ایران را انتخاب کنند.
,رسول گلباخی
, رسول گلباخی,منابع:
,1- تاریخ مهاباد صمدی سید محمد - انتشارات رهرو مهاباد - سال 1373 شمسی.
,2- سردشت در آئینه اسناد تاریخی - حکیم زاده فریدون - ناشر مولف - سال 1383 شمسی.
,3- پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه تهران- نقش سردار عزیزخان مُکری در سیاست داخلی و خارجی قاجار- علی بیگدلی، رسول پیروتی.
,4- سیاستگران دورۀ قاجار- خان ملک ساسانی-ص190.
,5- تاریخ فرهنگ و ادب مکریان – ابراهیم افخمی- انتشارات محمدی سقز.
, .,انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه