حکایت ملی‌شدن صنعت نفت؛
مصدق به‌هیچ‌وجه مخالف منافع نامشروع انگلیسی‌ها نبود/ملی‌شدن صنعت نفت؛ روزی ماندگار در دفتر مبارزات ملت ایران
تصویب قانون ملی‌شدن صنعت نفت ایران در روز ۲۹ اسفندماه سال ۲۹ نقطه عطفی را در تاریخ سیاسی، اقتصادی و مبارزات مردم ایران برای نجات سرمایه‌های ملی این مرز و بوم از دست بیگانگان رقم زد اما این دستاورد با اقدامات نا به‌جای دولت مصدق و هوادارانش و فاصله‌گرفتن از آیت‌الله کاشانی و بدنه اجتماعی نهضت و در نهایت با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲به نوعی از دست رفت.[
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از دیار آفتاب؛ 29 اسفند 1329 برابر 20 مارس 1950، یکی از روزهای ماندگار در دفتر مبارزات ملت ایران با قدرت‌های استعماری است، این روز در تقویم ملی ایران روز ملی شدن صنعت نفت نام‌گذاری شده است.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, دیار آفتاب,زمانی که اولین چاه نفت در ایران در بیش از یک‌صد سال قبل در منطقه مسجدسلیمان در استان خوزستان توسط یک شرکت انگلیسی کشف شد، دولت وقت ایران هیچ آگاهی و درکی از این اتفاق مهم نداشت؛ اما کاشفان آن به‌خوبی می‌دانستند به چه ثروتی در ایران دست‌یافته‌اند و پایه‌های استعمار خود در ایران را با قراردادهای استثماری استخراج، تولید و فروش نفت خام ایران بنا نهادند، شرکت‌های خارجی سال‌ها سرمایه مردم ایران را به تاراج بردند و دولت‌های وقت ایران هیچ‌گونه تلاش و توجهی برای احقاق حقوق مردم انجام ندادند.
, .,غارت منابع ایران در سکوت حکومت پهلوی ادامه داشت تا اینکه تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران در روز ۲۹ اسفندماه سال ۲۹ نقطه عطفی را در تاریخ سیاسی، اقتصادی و مبارزات مردم ایران برای نجات سرمایه‌های ملی این مرز و بوم از دست بیگانگان رقم زد هرچند برخی مسائلی که در ادامه به آن اشاره خواهیم داشت موجب از دست رفتن این دستاورد بزرگ شد.
, ,
ابتدا بد نیست نگاهی به تاریخچه شکل‌گیری این مهم بپردازیم چراکه بعضاٌ بزرگ‌ترین اشتباه در بررسی روند ملی شدن صنعت بررسی روند ملی شدن صنعت نفت از سال ۱۳۲۹ بدون توجه به سال‌های قبل است، برای بررسی درست روند ملی شدن صنعت نفت باید به ۱۲ آذر سال ۱۳۲۳ و مجلس چهاردهم بازگشت.
, ., غلامحسین رحیمیان، نماینده مردم قوچان از اولین کسانی بود که مسئله ملی شدن نفت ایران را در مجلس چهاردهم با درخواست لغو قرارداد نفت ایران و انگلیس مطرح کرد. رحیمیان از دکتر مصدق خواست که اولین کسی باشد که طرحش را امضا می‌کند، او طرح را پیش روی مصدق می‌گذارد اما مصدق در اقدامی عجیب حاضر به امضای طرح نشد و با بیان اینکه نمی‌توانیم قرارداد را یک‌طرفه فسخ کنیم عملاً این طرح را در نطفه خفه کرد، بطوریکه بعد از این واکنشِ مصدق، هیچ نماینده‌ای حاضر به امضای طرح رحیمیان نشد.
, .,برای بررسی بیشتر ابعاد شکل‌گیری نهضت ملی شدن صنعت نفت و در نهایت کودتای 28 مرداد و بازخوانی این حادثه با کامران غضنفری پژوهشگر تاریخ معاصر و نویسنده به گفتگو پرداخته ایم.
,مصدق به‌هیچ‌وجه مخالف منافع نامشروع انگلیسی‌ها نبود/ اینکه مصدق و جبهه ملی موضوع ملی شدن صنعت نفت را مطرح کرده اند تصور غلطی است
, مصدق به‌هیچ‌وجه مخالف منافع نامشروع انگلیسی‌ها نبود/ اینکه مصدق و جبهه ملی موضوع ملی شدن صنعت نفت را مطرح کرده اند تصور غلطی است, مصدق به‌هیچ‌وجه مخالف منافع نامشروع انگلیسی‌ها نبود/ اینکه مصدق و جبهه ملی موضوع ملی شدن صنعت نفت را مطرح کرده اند تصور غلطی است,کامران غضنفری نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر در گفتگو با دیارآفتاب دراین‌باره می‌گوید: برخلاف تصور رایجی که بسیاری فکرمی کنند دکتر مصدق و جبهه ملی این موضوع را مطرح کردند اما این تصور کاملاً غلطی است و اصلاً قبل از اینکه جبهه ملی به وجود بیایید و دکتر مصدق به این عرصه وارد شود یک سال قبل آن آیت‌الله کاشانی و فدائیان اسلام بحث ملی شدن صنعت نفت را به‌صورت جدی عنوان کردند.
,وی ادامه داد: هنگامی‌که جبهه ملی تأسیس شد آن‌ها هم به تبعیت از جو ایجادشده در جامعه همراهی کردند و اتفاقاً در مجلس وقتی جمعی از نمایندگان طرح ملی شدن نفت را تهیه کردند دکتر مصدق یکی از آخرین کسانی بود که حاضر شد که این طرح را امضا کند و با آن مخالف بود.
,غضنفری با اشاره به اینکه چیزی که خیلی از مردم نمی‌دانند این است که خود دکتر مصدق جزو مخالفین ملی شدن صنعت نفت بود افزود: درنهایت مصدق با اصرار دوستانش حاضر شد این طرح را امضا کند و به‌هیچ‌وجه مایل به این کار نبود، دکتر مصدق به‌هیچ‌وجه مخالف منافع نامشروع انگلیسی‌ها نبود و حتی در سرکوب عشایر غیور دشتستان و تنگستان دکتر مصدق والی منطقه فارس بود و در این جنایت به نفع انگلیسی‌ها شراکت داشت.
,این پژوهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: در ماجرای ملی شدن نفت بعدازاینکه با فشار آیت‌الله کاشانی و فدائیان اسلام این طرح در مجلس تصویب شد دکتر مصدق در اردیبهشت سال ۱۳۳۰ با کمک آیت‌الله کاشانی و فدائیان اسلام به قدرت رسید و نخست‌وزیر شد.
,
سرانجام چند روز بعد در ۲۴ اسفند ۱۳۲۹، در پی تظاهرات عظیم مردم در خیابان‌ها به رهبری آیت‌الله کاشانی، مجلس شورای ملی اصل ملی شدن صنعت نفت را تصویب نمود و در ۲۹ اسفند این اصل در مجلس سنا نیز به‌اتفاق آرا به تصویب رسید، اما این تنها ملی شدن روی کاغذ بود، با توجه به شکایت دولت انگلستان در دادگاه لاهه و طولانی شدن روند شکایت و کودتای ۲۸ مرداد، ملت ایران زمان خیلی کوتاهی، نفتِ ملی را تجربه کرد.
, ., مصدق نمک خورد و نمکدان شکست/ کودتا نتیجه خوش‌خیالی مصدق در اعتماد به آمریکایی‌ها بود
, مصدق نمک خورد و نمکدان شکست/ کودتا نتیجه خوش‌خیالی مصدق در اعتماد به آمریکایی‌ها بود, مصدق نمک خورد و نمکدان شکست/ کودتا نتیجه خوش‌خیالی مصدق در اعتماد به آمریکایی‌ها بود,غضنفری در ادامه می‌افزاید: اما اولین کاری که انجام داد به‌دروغ ادعا کرد که فدائیان اسلام برای کشتن من توطئه کرده‌اند و به شهربانی دستور داد تا همه نیروهای فدائیان اسلام را دستگیر کنند، مصدق نمک خورد و نمکدان شکست و بعد از آن درصدد این بود که قدرت مطلقه‌ی کشور باشد و جو سنگین تبلیغاتی‌ای علیه آیت‌الله کاشانی و فدائیان به راه انداخت و آن‌ها را از عرصه سیاست حذف کرد و از حزب توده برای سرکوب روحانیت حمایت کرد.
, .,نویسنده مجموعه کتاب‌های «مداخلات» با اشاره به گرایش مصدق به سمت آمریکا تصریح کرد: آمریکایی‌ها از دهه‌های قبل تلاش می‌کردند که کمپانی‌های نفتی آن‌ها در ایران حضورداشته باشند اما چون صنعت نفت ما دربست در اختیار کمپانی نفت انگلیس بود و انگلیسی‌ها همه‌ی این صنعت را در دست گرفته بودند موفق نمی‌شدند.
,این پژوهشگر تاریخ معاصر بابیان اینکه آمریکایی‌ها در ابتدا با تظاهر جانب دولت و ملت ایران را می‌گرفتند اظهار داشت: وقتی دعوا با انگلیسی‌ها به دادگاه لاهه رفت در ظاهر آمریکایی‌ها اول جانب ما را گرفتند برای اینکه پشت‌صحنه به انگلیسی‌ها پیام بدهند که اگر با ما کنار نیایید منابع نفتی ایران را از دست خواهید داد و انگلیسی‌ها حاضر شدند با آمریکایی‌ها معامله کنند و آن‌ها را هم شریک کردند و پس از آن سازمان سیا و MI۶ انگلیس مشترکاً از سال ۱۳۳۱ طرح کودتا را با هم ریختند و در سال ۳۲ اجرا کردند.
, MI,
, (مصدق در دادگاه پس از کودتای 28 مرداد 32)
, (مصدق در دادگاه پس از کودتای 28 مرداد 32),غضنفری با بیان اینکه کودتا نتیجه خوش‌خیالی مصدق در اعتماد به آمریکایی‌ها بود خاطرنشان کرد: او فکر می‌کرد برای کنار زدن استعمار انگلیس می‌توان از استعمار آمریکا استفاده کرد درصورتی‌که همان موقع آیت‌الله کاشانی به مصدق می‌گوید: «این‌ها باهم شریک هستند و ما هیچ نیازی نداریم که برای به دست گرفتن اختیار صنعت نفت خودمان آمریکایی‌ها کمک بگیریم، آمریکایی‌ها به دشمن ما کمک نکنند کمک کردنشان به ما پیشکش»
,چرا نهضت ملی شدن صنعت نفت شکست خورد؟
, چرا نهضت ملی شدن صنعت نفت شکست خورد؟, چرا نهضت ملی شدن صنعت نفت شکست خورد؟,پس از کودتای ۲۸ مرداد نخست‌وزیر جدید فضل‌الله زاهدی علاوه بر آمریکایی‌ها روابط با دولت انگلیس را که در زمان مصدق قطع‌شده بود از سر گرفت و استعمارگران انگلیس و آمریکا با بهره گرفتن از حمایت‌های رژیم شاه، قراردادی از سوی کنسرسیومی متشکل از 16 شرکت نفت اروپایی و آمریکایی را در شهریورماه سال 33 به ایران تحمیل کردند و غارت نفت ایران بار دیگر ازسر گرفته شد و عملاً قانون ملی شدن صنعت نفت به بایگانی سپرده شد تا همه امور این صنعت از اکتشاف تا حفاری و کنترل چاه‌های نفت و استخراج و پالایش آن و صدور آن در انحصار متخصصان خارجی و شرکت‌های بزرگ نفتی غربی قرار گیرد.
,
, (کنسرسیوم یا قرارداد امینی - پیج و واگذاری 25 ساله امتیاز نفت ایران به شرکت های آمریکایی، انگلیسی، هلندی و فرانسوی )
, (کنسرسیوم یا قرارداد امینی - پیج و واگذاری 25 ساله امتیاز نفت ایران به شرکت های آمریکایی، انگلیسی، هلندی و فرانسوی ),برخلاف قانون ملی شدن نفت ایران باز هم اکتشاف و استخراج و فروش نفت را به دست شرکت‌های خارجی سپرد. این دستاورد با اقدامات نا به‌جای دولت مصدق و هوادارانش و فاصله گرفتن از آیت‌الله کاشانی و بدنه اجتماعی نهضت در پی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و بازگشت مجدد شاه به کشور تدریجاً از بین رفت و غارت منابع نفتی کشور در قالب «کنسرسیوم» ادامه یافت تا اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی، دست همه استعمارگران از کشور قطع شد.
, .,رهبر معظم انقلاب 19 دی‌ماه 95 در دیدار با مردم قم در رابطه با نقش آیت‌الله کاشانی در همراه کردن مردم با نهضت ملی شدن نفت می‌فرمایند: «نهضت ملّی شدن صنعت نفت؛ ببینید این‌ها تاریخ است. اینکه من مدام میگویم تاریخ را بخوانید، در تاریخ تأمّل کنید، برای این‌ها است. اگر علما نبودند و انگیزه‌ی دینی نبود، قطعاً نهضت ملّی شدن صنعت نفت پیش نمی‌رفت؛ این را همه بدانند... مردم به خاطر دین آمدند.»
, «, »,ایشان همچنین در 20 مهرماه 90 در جمع مردم کرمانشاه با اشاره به اینکه جدایی از مردم شکست نهضت ملی شدن نفت بود خاطرنشان کردند: «در قضیه‌ی صنعت نفت و ملی شدن نفت هم در اول دهه‌ی ۳۰ شمسی در کشورمان، مردم عامل بودند، مردم مؤثر بودند، حضور آن‌ها موفقیت آور بود؛ لیکن دیری نپائید که از مردم جدا شدند، به مردم پشت کردند؛ کودتای آمریکائی آمد امور را قبضه کرد و کشور را مجدداً به استبداد کشاند.»
, «, ., »,
, , کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ که از اتفاقات مهم در تاریخ پر فراز و نشیب ایران پیش از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی است، در دل خود درس‌های بزرگی را جای‌داده است، اعتماد به آمریکا از سوی مصدق و سپس ضربه خوردن از این اعتماد موجب شد تا نخست‌وزیر وقت یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات تاریخی درصحنه سیاست ایران را مرتکب شود و درنتیجه علاوه بر از دست رفتن پیروزی بزرگ ملی کردن صنعت نفت آمریکایی‌ها بر کلیه امور داخلی ایران تسلط پیدا کنند.
,انتهای پیام/
]
ارسال دیدگاه