روانشناسی رشد در کودکان
. یکی از مهم‌ترین شاخه‌های روانشناسی کودک، روانشناسی رشد کودک است که نحوه رشد و تغییرات کودکان را زیر نظر دارد. اگر کودک در مسیر رشد خود با مشکلاتی مواجه شود و تغییرات را به‌درستی پسری نکند، روانشناس رشد می‌تواند بسیار به او کمک کند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بدون شک همه ما می‌دانیم که رشد ذهنی و روانی کودک به‌اندازه رشد جسم او اهمیت دارد. روانشناس کودک به والدین و سرپرستان او کمک می‌کنند تا بتوانند کودک خود را به‌درستی تربیت کنند، نیازهای او را درک کنند و اگر او با چالشی روبه‌رو می‌شود، به او کمک کنند. از طرفی ممکن است در مسیر رشد و شکل‌گیری شخصیت و روان کودک، اختلال‌های مختلفی خود را نشان دهد، در این صورت روانشناس کودک با انجام آزمایش‌ها و مصاحبه‌ها مشکل اصلی و اختلال کودک را تشخیص می‌دهد و در روند بهبود به او کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین شاخه‌های روانشناسی کودک، روانشناسی رشد کودک است که نحوه رشد و تغییرات کودکان را زیر نظر دارد. اگر کودک در مسیر رشد خود با مشکلاتی مواجه شود و تغییرات را به‌درستی پسری نکند، روانشناس رشد می‌تواند بسیار به او کمک کند.
روانشناسی رشد در کودکان به چه معنی است؟
روانشناسی رشد شاخه‌ای از علم روانشناسی است که تغییرات شناختی، تغییرات روانی و انگیزشی، تغییرات فیزیولوژیکی و اجتماعی و نیز پیشرفت آن‌ها را زیر نظر می‌گیرد. یک روانشناس رشد در واقع بررسی می‌کند که افراد چطور تغییرات خود را می‌پذیرند و با شرایط مختلف سازگار می‌شوند. همچنین آن‌ها به دنبال این هستند که بدانند در طول زندگی افکار و احساسات ما چگونه تغییر می‌کند. روانشناسی رشد در کودکان در پنج بخش بررسی می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
انواع رشد
- رشد فیزیکی: بارزترین نوع رشد در کودکان رشد فیزیکی است که روانشناسی رشد بزرگ‌شدن کودک از نوزادی را بررسی می‌کند و تغییرات بدنی، رشد عضله‌ها و استخوان‌ها را زیر نظر می‌گیرد. همچنین مهارت‌های حرکتی نیز با توجه به سن بررسی می‌شوند.
- رشد عاطفی: این نوع رشد وضعیت عاطفی کودک و توانایی مدیریت احساسات و عواطف را بیان می‌کند.
- رشد اجتماعی: این رشد درباره ارتباط با دیگران اطلاعاتی به روانشناس می‌دهد. رشد و توسعه اجتماعی عملکرد افراد را در تعامل و ارتباط با افراد مختلف مانند هم‌سالان، والدین، جنس مخالف، بزرگسالان و ایجاد رابطه را بیان می‌کند.
- رشد فکری و شناختی: این نوع رشد به شناخت ما از محیط برمی‌گردد و درباره دریافت اطلاعات از محیط و پردازش آن‌ها به ما اطلاعات می‌دهد.
- رشد اخلاقی: به نوع درک مسائل اخلاقی اشاره می‌کند. این نوع رشد بیان می‌کند که چگونه فرد توانایی تشخیص درست و غلط را پیدا کرده و از آن استفاده می‌کند.
نقاط عطف رشد کودک
یکی از مهم‌ترین وظایف روانشناسی رشد در کودکان شناسایی نقاط عطف در دوره‌های مختلف رشد کودک است. این کار به روانشناس کودک کمک می‌کند تا بتواند رشد، توسعه و پیشرفت کودک را در زمینه‌های کلیدی رشد در نظر داشته باشد و آن‌ها را اندازه‌گیر کند. این نقاط عطف مشخص می‌کنند که کودک در یک سن خاص توانایی انجام چه کارهایی را دارد. دانستن این نقاط عطف بسیار مهم است، زیرا به روانشناس رشد کودک کمک می‌کند تا فرآیند و مسیر رشد طبیعی او را درک کند و از آن مهم‌تر اختلالات، مشکلات احتمالی، چالش‌ها و تاخیر در رشد را به‌خوبی تشخیص دهد.
این نقاط عطف شامل چهار دسته هستند که اثر متقابل روی یکدیگر دارند:
- نقاط عطف فیزیکی
- نقاط عطف شناختی یا ذهنی
- نقاط عطف اجتماعی و عاطفی
- نقاط عطف ارتباطی و زبانی
مراحل رشد کودک
یکی از مهم‌ترین وظایف روانشناسی رشد این است که مراحل رشد و شکل‌گیری شخصیت کودک را بررسی کند و علاوه بر رشد جسمی رشد روانی، عاطفی و اجتماعی کودک را هم زیر نظر داشته باشد. به همین دلیل مراحل رشد کودک در این نوع روانشناسی کودکان اهمیت زیادی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
نوزادی
بعد از تولد، نوزادان دنیای واقعی را تجربه می‌کنند که این تجربه در ماه‌های اول بسیار محدود است. به‌مرور و با بهبود رشد کودک تجربه‌های او از محیط اطراف پیچیده‌تر می‌شود. نوزادان چند ماهه می‌توانند به خطر واکنش نشان دهند، صداها و تصاویر افراد آشنا را تشخیص دهند و نیازهای خود را با گریه بیان کنند.
دوران شیرخوارگی
دو سال اول زندگی کودک شیرخوارگی نامیده می‌شود. این دوره علاوه بر رشد فیزیکی، رشد روانی و ذهنی هم به دنبال دارد و کودک تغییرات بسیاری را تجربه می‌کند. شروع تقلید صداها و کلمه‌ها و نیز توسعه مهارت‌های حرکتی در این دوره مشاهده می‌شود.
دوران نوپایی
در واقع وقتی که کودک راه‌رفتن را یاد می‌گیرد، به دوران نوپایی وارد می‌شود. این دوره تقریبا تا چهار سالگی ادامه پیدا می‌کند. در این دوره کودک همچنان رشد فیزیکی سریعی دارد و به‌مرور رشد روانی او نیز توسعه پیدا می‌کند. او درباره محیط اطرافش کنجکاو است، به‌طور مستقل حرکت می‌کند و هیجانات خود را بروز می‌دهد. همچنین در این دوره مهارت‌های زبانی و رشد شناختی کودک توسعه می‌یابند. کودک می‌تواند استدلال کند و بازی‌های گروهی را تجربه کند. او می‌تواند وارد شدن در جمع و بازی با هم‌سالان را در این دوره یاد بگیرد.
اوایل کودکی
یکی از مهم‌ترین دوره‌ها در روانشناسی رشد کودک، اوایل کودکی است که از ۴ تا ۷ سالگی ادامه دارد. رشد عضلات در این دوره مشهودتر است و استخوان‌ها سخت‌تر شده‌اند. همچنین در این دوره مغز کودک توسعه پیدا می‌کند و کودک می‌تواند تفکر کند. در اوایل کودکی حافظه قدرت بیشتری دارد و ادراک نیز قوی‌تر می‌شود. او می‌تواند به‌مرور یادگیری خود را سرعت دهد و برای مدرسه و محیطی به‌جز خانه آماده شود.
کودکی میانی
این دوران از هفت‌سالگی تا اوایل بلوغ را در بر می‌گیرد که در این بازه سرعت رشد جسمی کاهش پیدا می‌کند و مغز بیشتر رشد می‌کند. مهارت‌های حرکتی در این بازه بهبود پیدا می‌کند و تفاوتهای شخصیتی کودک با دیگران بیشتر مشخص می‌شود. همچنین والدین و اطرافیان کودک می‌توانند تا حدودی علایق کودک را بشناسند.
دوران بلوغ
یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌های رشد، دوره بلوغ است که تفاوتهای جسمانی بین پسران و دختران بسیار بارزتر می‌شود. همچنین کودکان وقتی به بلوغ می‌رسند از نقش‌های آینده خود اطلاع پیدا می‌کنند. اما باید بگوییم که مهم‌ترین تغییرات در دوره بلوغ، تغییرات روانی هستند و افراد دچار دگرگونی عواطف و احساسات می‌شوند. همچنین درک دیگری از محیط اجتماعی و تعامل‌های خود پیدا می‌کنند.
اهمیت روانشناسی رشد در کودکان
همان‌طور که اشاره شد، روانشناسی رشد در کودکان مراحل شکل‌گیری و رشد کودک را در ابعاد مختلف زیر نظر می‌گیرد و تغییرات جسمی، روانی و اخلاقی او را بررسی می‌کند. این کار به روانشناسان کمک می‌کند تا درک بهتری از دوران کودکی داشته باشند. همچنین اگر کودکی در هر مرحله از رشد خود با مشکلی مواجه شود، این روانشناسان می‌توانند اختلال‌ها و مشکلات کودک را به‌خوبی تشخیص دهند تا کودک بتواند به‌موقع دوره درمان و بهبود خود را شروع کند. نکته مهم این است که شما باید برای اطلاع از روند و شرایط رشد کودک خود به یک روانشناس کودک خوب و حرفه‌ای و باسابقه مراجعه کنید. بهتر است فردی را انتخاب کنید که چندین سال سابقه آموزش و درمان را در زمینه کودک داشته باشد و به‌طور تخصصی در این زمینه فعالیت کرده باشد.
ارسال دیدگاه