بی‌مهری مهریه‌های سنگین؛

بخت جوانان لرستانی با سکه حراج شد

چند دهه است که ریسک تن دادن به مهریه‌های نجومی، بسیاری از جوانان لرستانی را سیاه‌بخت کرده و شوربختانه پیامدهای این مصیبت اجتماعی تا آخر عمر گریبان‌گیر بسیاری از خانواده‌ها است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» این روزها زوج‌های لرستانی و یا جوانان در شُرف ازدواج مشکلات گوناگونی را از منظر اقتصادی برای برپایی زندگی مشترک دارند؛ اشتغال، مسکن، معیشت و... هر کدام به تنهایی سدی بزرگ برای جوانانی است که می‌خواهند زندگی بدون دغدغه مالی داشته باشند.

شوربختانه چند دهه است که سمی جدید وارد چرخه قبل و بعد ازدواج در لرستان شده که زندگی بسیاری از زوج‌ها را مختل کرده است؛ مهریه‌های سنگین با میدان‌داری سکه، این روزها به کابوس بسیاری از پیمان‌های ازدواج تبدیل شده است.

مهریه، سنتی اسلامی و اصیل است اما مدت‌هاست که این سنت دینی به یک ضدسنت تبدیل شده، چرا که با نجومی شدن میزان آن در حقیقت تیشه به ریشه کانون مقدس خانواده‌ زده شده است.

اصل مهریه از سنت ذاتی خود فرسنگ‌ها فاصله گرفته و امروزه در ایران و استان لرستان بـه منزلـه ضـمانت استحکام نکاح در آینده درآمده است! تصور غلط میان بعضی از خانواده‌های لرستانی این است که هرچـه میـزان مهریـه سنگین‌تر باشد، ازدواج استحکام بیشتری خواهد داشت؛ موضوعی که هزاران بار خلاف آن ثابت شده است.

مهریه باید دارای منفعت عقلانـی و مـشروع بـوده و عـلاوه بـر لـزوم معلوم و معین بودن آن، مرد نیز قدرت بر تسلیم آن بـه زن را داشته باشد چرا که مکلف است بلافاصله پس از امضای قرارداد ازدواج، هر لحظه که زن مطالبه کند، آن را بپردازد.

عملاً با استناد به پرونده‌های موجود در دادگاه‌های خانواده، می‌توان مشاهده نمود مهر سنگین وثیقه و تضمین زندگی زناشویی نیست؛ چه بسا بسیاری از زن‌ها برای رهایی از زندگی مشترک و درگیر نشدن با ساز و کار زمان‌بر قضایی، مهر خود را می‌بخشند.

بخت جوانان لرستانی با سکه حراج شد

محمد احمدی قاضی دادگستری لرستان در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» با اشاره به روند زمان‌بر دعوی حقوقی مهریه و اتلاف عمر زوجین در این مسیر اظهار داشت: پیگیری حقوقی بحث مهریه دو روند دارد که معمولاً در وهله اول روند اجرایی، اداره ثبت مهریه را به اجرا می‌گذارند و با توجه به اینکه سند ازدواج سند لازم‌الاجرا است، این مجموعه فرآیند اجرایی رو شروع می‌کند و در ابتدای امر هم حکم دادگاه احتیاج ندارد.

وی افزود: اداره ثبت، استعلام‌های سه‌گانه را آغاز می‌کند، یعنی استعلام اموال منقول (استعلام حساب‌های بانکی، موجودی بورس و خودروهای به نام فرد در راهنمایی و رانندگی استعلام می‌شود) و اموال غیرمنقول که خود اداره ثبت متولی آن می‌باشد.

فرآیند زمان‌بر صدور حکم نهایی مهریه

قاضی دادگستری لرستان تصریح کرد: اگر محکوم مهریه، اموالی داشته باشد در واقع نسبت به توقیف آن اقدام لازم به عمل می‌‌آید؛ البته برای توقیف اموال، استثناهایی در قانون پیش‌بینی شده و اداره ثبت نمی‌تواند آن‌ها را توقیف کند.

احمدی در مورد اموالی که استثنای قانونی در پرونده‌های مهریه دارد، بیان کرد: حقوق دریافتی و حساب یارانه و یا اینکه احیاناً اگر خودرویی که محکوم‌علیه دارد جز ابزار کارش اگر باشد در واقع توقیف آن خلاف قانون بوده و وی می‌تواند با یک درخواست آن را از توقیف خارج کند و این روند مطالبه مهریه در اداره ثبت عموماً شاید بین یک تا سه ماه زمان‌بر است.

وی گفت: بیشتر پرونده‌های مهریه بعد از قطعی شدن، به حکم تقسیط برای محکوم‌علیه ختم می‌شود و دادگاه براساس فرآیند قانونی که دارد مبلغ مهریه را قسط‌بندی می‌کند و خود این مسئله هم فر‌آیندی زمان‌بر است و با توجه به عرف اگر مهریه ۱۱۰ سکه یا ۱۱۴ سکه در نظر بگیریم هزینه دادرسی آن حتی برای زوجه حدود ۲۰۰ میلیون تومان خواهد بود. که البته ارفاقاتی هم در قانون برای معافیت زوجه از هزینه دادرسی در صورت عدم تمکن پیش‌بینی شده است.

قاضی دادگستری لرستان با اشاره به فرآیند زمان‌بر صدور حکم نهایی مهریه یادآور شد: کل زمان برای صدور حکم نهایی مهریه معمولاً یک فرآیند ۶ تا هفت ماهه است که زمان ارزشمندی از حیات هر انسانی است که هدر می‌رود.

احمدی با بیان اینکه ارفاق‌های شرعی و قانونی برای کسانی که توانایی پرداخت مهریه ندارند پیش‌بینی شده است، افزود: همانطور که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید، «وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيْسَرَةٍ ۚ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ ۖ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» اگر طرف معسر باشد یعنی توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد قانون اشاره کرده که باید با نظر کمک و با نظر باز نسبت به آن رفتار کنید.

قاضی دادگستری لرستان اظهار داشت: چیزی که در فقه ما و طبعاً در قانون وجود دارد تقاضای اعسار از پرداخت مهریه وقسط‌بندی برای فردی که توانایی پرداخت یکجای آن را ندارد پیش‌بینی شده است و دادگاه با توجه به استعلاماتی که با سامانه برخط قوه قضائیه صورت می‌گیرد شاید ظرف کمتر از دقایقی اموال منقول و غیرمنقول محکوم‌علیه مورد شناسایی قرار می‌گیرد و طبق این اطلاعات و شاهدانی که محکوم‌علیه به دادگاه ارائه می‌کند دادگاه اقدام به صدور حکم اعسار نموده و مهریه را برای فرد قسط‌بندی می‌کند.

وی افزود: ارفاق دیگری که قانون برای محکوم‌علیه در بحث مهریه پیش‌بینی کرده به موضوع مستثنیات دِین می‌توانیم اشاره کنیم یعنی اموال ضروری زندگی محکوم‌علیه که قاضی پرونده اجازه توقیف آن‌ها را نمی‌دهد از جمله خانه‌ای که در شأن متهم است یا ابزار‌آلاتی که مرتبط با شغل وی است.

احمدی بیان کرد: مهریه دِین است و کسی هم که مدیون است باید این دِین را بپردازد؛ اگر کسی مطابق قانون توانایی پرداخت اقساطی مهریه را نداشته باشد با درخواست صاحب دِین یا همان زوجه، معرفی به زندان خواهد شد اما عموماً حسب دستورات و تاکیداتی که از ناحیه ریاست محترم قوه قضائیه و بخشنامه‌هایی که در این خصوص وجود دارد تا حد ممکن سعی بر این است که ارفاقاتی در بحث زندان به محکوم‌علیه صورت گیرد.

وی‌ گفت: متعارف پیش‌پرداخت مهریه در احکام صادره برای افرادی که توانایی مالی ندارند بین دو تا سه سکه و سالی هم یک سکه است و اگر محکوم‌علیه توانایی مالی دو سال یک سکه را هم نداشته باشد چون که زیر دِین است زندانی خواهد شد که البته خیلی نادر است و طبق قانون هرزمانی که قیمت سکه جهش می‌کند مثلا از ۳۵ میلیون به ۵۰ میلیون تومان صعود می‌کند، محکوم‌علیه می‌تواند از دادگاه دادخواست تعدیل کند و مثلا اگر قرار بوده سالی دو سکه پرداخت کند حکم به سالی یک سکه تبدیل می‌شود.

فرهنگ‌سازی عمومی در بحث میزان مهریه

قاضی دادگستری لرستان یادآور شد: مهم‌تر از قانون ما به یک فرهنگ‌سازی عمومی در حوزه مهریه نیاز داریم؛ مهریه هیچوقت پشتوانه مالی برای دوام یک زندگی محسوب نمی‌شود؛ به دفعات پرونده داشتیم که طرف هزار سکه مهرش بوده ولی زندگی‌شان به طلاق منجر شده و بسیاری از زوج‌ها هم مهریه پائین دارند اما چون انتخاب صحیح داشته‌اند، با خوشبختی زندگی می‌کنند.

وی گفت: مستحضرید مقام معظم رهبری خطبه عقدی را که برای جوانان جاری می‌کنند بیشتر از ۱۴ سکه را برای خواندن خطبه قبول نمی‌کنند؛ نکته مهم اینجاست که ما باید با یک فرهنگ‌سازی این بحث را که مهریه پشتوانه مالی طرفین است را با فرهنگ‌های بهتر مثل انتخاب درست و صحیح در ازدواج جایگزین و نهادینه کنیم.

احمدی اظهار داشت: کتاب‌هایی در زمینه انتخاب صحیح ارائه شده، همانند «نیمه دیگرم» تألیف حجت‌الاسلام عباسی‌ولدی که با یک پایش آماری که از دادگاه‌های خانواده داشته‌اند و پرونده‌های مشاوره‌ای و به ویژه تخصص دینی که وی دارند این بحث را مفصلاً بیان کردند که مهریه پشتوانه دوام زندگی نخواهد بود.

وی افزود: اگر طرفین سازشی با همدیگر نداشته باشند چه مهریه بالا باشد حتی بچه هم داشته باشند کار به طلاق منجر می‌شود پس آن چیزی که لازم است ما در واقع پیگیر فرهنگ‌سازی آن باشیم ترویج فرهنگ ازدواج صحیح و آگاهانه است.

قاضی دادگستری لرستان تصریح کرد: علاج جمع‌کردن مشکلات قضایی مهریه‌های سنگین، انتخاب درست است که آن هم باید از طریق آموزش به جوانان ارائه شود و احیاناً در این زمینه هم اگر قانونی داشته باشیم بسیار راه‌گشا خواهد بود.

بخت جوانان لرستانی با سکه حراج شد

احمدی بیان کرد: در شرایط فعلی جای یک قانون برای افرادی که توان پرداخت مهریه قسط‌بندی شده را نیز ندارند تا تحت پوشش نهادهای خاصی شبیه ستاد دیه یا صندوق خسارت‌های تامین بدنی قرار بگیرند خالی است؛ الان ما در بحث تصادفات چنین چیزی را داریم که اگر طرف توانایی پرداخت بیمه نداشت فوراً صندوق خسارت‌های بدنی مکلف به جبران است.

مهریه سنگین و سستی بنیان خانواده

وی گفت: بنده باز تاکید می‌کنم که این سکه دادن و سکه گرفتن و نرخ تعیین کردن در ازدواج و تعیین قیمت یک انسان با سکه و چک و چانه‌زنی سر بحث مهریه، سبب سستی بنیان خانواده می‌شود و هر دو طرف متضرر می‌شوند؛ ما اینجا پرونده‌های متعدد داریم که نه تنها مرد بلکه زن هم گرفتار شده است.

قاضی دستگاه قضایی لرستان خاطرنشان کرد: ریاست محترم قوه قضائیه در بازدید از یکی از زندان‌ها و شنیدن صحبت‌های یکی از زندانیان گفته بودند که این حکم مهریه که صادر شده من هم باشم توانایی پرداخت آن را ندارم.

مهتاب عیدی کارشناس علوم اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان با اشاره به عواقب منفی مهریه‌های سنگین در زندگی مشترک اظهار داشت: از آنجا که پرداخت مهریه‌های سنگین غالباً از توان مردان با سطح درآمد متوسط و حتی بالا خارج است بسیاری از مردان در طول زندگی مشترک با توجه به اینکه قادر به پرداخت مهریه سنگین نخواهند بود، فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند که خود این فشار می‌تواند در تنش‌ها اثر رفتاری معکوسی را برجای بگذارد.

وی افزود‌: مهریه بالا می‌تواند در زن این حس کاذب را به وجود بیاورد که چون مرد قادر نیست با پرداخت مهریه درخواست طلاق بدهد پس هر نوع بداخلاقی و ناسازگاری زن منجر به کوتاه آمدن و پذیرش از سوی مرد خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان تصریح کرد: مهریه سنگین ممکن است به زن حس وابستگی بیش‌ از حد به مهریه بدهد و در مرد حس بی‌عدالتی ایجاد کند؛ این امر می‌تواند بر روابط عاشقانه و صمیمی زوجین اثر نامطلوب بگذارد.

عیدی بیان کرد: در اختلافات زناشویی، مهریه سنگین می‌تواند ابزاری برای ضربه و فشار باشد که این وضعیت نه‌تنها مشکلات را مرتفع نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث تشدید تنش‌ها شود.

وی گفت: تعداد زیادی از پرونده‌های قضایی در دادگاه‌های خانواده مربوط به مهریه‌های غیرواقعی است که این پرونده‌ها باعث افزایش حجم کارهای قضایی و ایجاد حقوق غیرقابل اداست و خود این امر می‌تواند به وقوع جرم در جامعه منجر شود.

کارشناس اجتماعی با اشاره به رابطه معکوس مهریه‌سنگین و درصد رشد ازدواج، یاد‌آور شد: مهریه‌های سنگین از موانع تشکیل نهاد خانواده محسوب می‌شود.