یک بام و دو هوای آقای دبیرکل
مواجهه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره بر مدار شفافیت و روابط و تعاملات دوجانبه بوده است و موید این امر را نیز می‌توان گزارش‌های فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص عملکرد ایران در موضوع هسته‌ای دید.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ از «آرمان ملی» در گزارشی مواجهه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بررسی کرده و نوشته است: مواجهه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره بر مدار شفافیت و روابط و تعاملات دوجانبه بوده است و موید این امر را نیز می‌توان گزارش‌های فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص عملکرد ایران در موضوع هسته‌ای دید.
این در حالی است که ایران در قالب توافق‌نامه برجام وظایف و تعهداتی را پذیرفته بود و تبعا اگر خدشه‌ای به این توافق وارد می‌شد ایران نیز می‌توانست به طور خودکار از پذیرش و انجام وظایف و تعهدات خود سر باز زند و استنکاف ورزد، اما با وجود خروج غیراصولی آمریکا از برجام و نقض آشکار توافق ایران باز هم به جهت حسن‌نیت و اینکه نشان دهد طرف بدعهد و نقض‌کننده توافق کیست همچنان تا مدتی بر تعهدات خود ماند و وظایف خود را در برجام انجام داد. هر چند زمانی هم که به عقب‌نشینی از تعهدات خود روی آورد آن هم بر اساس بندهای مندرج در خود برجام یعنی بندهای ۲۴ و ۳۶ بود که خود توافق به ایران این اجازه را می‌داد. در چنین شرایطی غربی‌ها به‌ویژه آمریکا به لطایف‌الحیل ایران را متهم به نقض توافق و تهدید به اعمال تحریم کردند که در همین راستا نیز شاهد تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران بوده‌ایم. تحریم‌هایی که حتی سازوکارهایی مثل اینستکس اروپایی‌ها نیز نتوانست در برابر آنها کاری از پیش ببرد. حال اینکه ایران بارها خود را آماده مذاکره در چارچوب‌های مشخص نشان داده و حتی در دو مقطع با گروه ۱+۴ نیز به مذاکره پرداخت اما روند امور به نحوی پیش نرفت که توافق برجام احیا گردد. با این حال طرف ایرانی هیچگاه میز مذاکره را رها نکرد و ابتکار عمل را همواره در اختیار داشت. اما از آنجا که غربی‌ها مایل به مذاکره نبودند و چه در دولت پیشین آمریکا یعنی دولت بایدن و چه در دولت فعلی ترامپ، نگاه سازنده‌ای به مذاکرات نداشته و ندارند مذاکره را نه بر اساس خواستهها و شروط طرفین که صرفا بر اساس آنچه خود می‌خواهند مطرح می‌کنند بر خلاف ایران آمریکاییها و غربی‌ها آنطور که باید و شاید جدی مذاکره را مطرح نمی‌کنند. هر چند که ایران روند مذاکرات خود با اروپایی‌ها را دارد اما به نظر نمی‌رسد که آنها نیز جدای از اراده آمریکا بتوانند تاثیرگذار عمل کرده و شرایط را در جهت انعقاد توافقی دیگر فراهم سازند. نکته اینجا است که اروپایی‌ها به نحوی از آژانس به‌عنوان اهرم فشار بر علیه ایران استفاده می‌کنند و اراده خود را بر مدیر کل آژانس و گزارش‌های یک‌طرفه‌اش تحمیل می‌کنند. در حالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک نهاد مستقل و فارغ از دخالت‌های غربی‌ها است و نباید تحت‌تاثیر غربی‌ها قرار گیرد. اما موجب تاسف اینکه آژانس و مدیر کل آن رافائل گروسی بارها تحت‌تاثیر غربی‌ها سخنانی بر زبان آورده که بیش از اینکه بی‌طرفی این نهاد بین‌المللی را نشان دهد نمایانگر نگاه یکجانبه و حمایتگرایانه از غربی‌ها بوده است. چه اینکه چندی اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اظهارات رافائل گروسی مدیرکل آژانس که گفته بود زمان برای رسیدن به توافقی به منظور مهار برنامه هسته‌ای ایران رو به پایان است و احتمالا صدور گزارش جامع درباره برنامه هسته‌ای ایران تا بعد از ماه مارس به تاخیر خواهد افتاد چرا که احتمالا موارد اندکی به این گزارش اضافه خواهد شد، گفت: «مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید در چارچوب وظایف و مسئولیت‌های این نهاد به‌عنوان یک نهاد فنی، نظر بدهد و کنش داشته باشد. اظهارنظرهای سیاسی کمک‌کننده نیست و این‌گونه اظهارات فراتر از وظایف و مسئولیت‌های مدیرکل آژانس تلقی می‌شود.» به نظر می‌رسد که اگر آژانس خواهان تعامل بهتر و مطلوب‌تر با تهران است باید در نوع سمت‌گیری‌ها و اظهارنظرات دقت و تامل بیشتری کند و با اظهارات بعضا نسنجیده و یکسویه بیش از این استقلال این نهاد بین‌المللی را زیر سوال نبرد.
* از گروسی تا غریب‌آبادی
پنجشنبه گذشته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس خبری در توکیو اظهار داشت: «برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره موضوع هسته‌ای ایران بسیار قدیمی است و باید به‌دنبال قالب جدیدی برای انعقاد توافق با ایران بود. برجام یک پوسته خالی است. فکر نمی‌کنم کسی باور کند که برجام در حال حاضر نقشی بازی می‌کند. فکر می‌کنم این توافقی بود که برای یک زمان مشخص طراحی شده بود. در حال حاضر، با وجود آنچه که شما در مورد مزایا و معایب آن فکر می‌کنید، در اصطلاح فناورانه که صحبت می‌کنیم، این کاملا جایگزین شده است.» رافائل گروسی گفت: «این توافق دیگر اهداف را برآورده نمی‌کند. متن توافق‌نامه قبلی حاوی اطلاعات قدیمی از جمله انواع سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران است.» مدیرکل آژانس افزود: در دیدار با سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، توافق کردیم که «فلسفه برجام قابل ادامه است» که مبتنی بر محدودکردن فعالیت‌های ایران در ازای امتیازاتی است. قالب مذاکرات «۵+۱» به‌دلیل اختلافات دیگر قابل اجرا نیست، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای احتمال رویکرد جدیدی باز است. گروسی تاکیدکرد: فکر می‌کنم اصلاحات دیگری را شاهد باشیم، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرده است که می‌خواهد به توافق برگردد و در اروپا هم می‌گویند اتحادیه اروپا هم فرمولی برای توافق می‌خواهد، سوال اینجاست که چگونه، چون فرمول شرکت‌کنندگان روی میز یعنی ۵+۱ دیگر امکان‌پذیر نیست.
فکر می‌کنم برای همه روشن است که بدون آژانس، هر توافقی ساختگی و فقط یک تکه کاغذ خواهد بود.» این در حالی است که ایران بارها گفته همواره بر مبنای توافق سال ۲۰۱۵ مذاکره خواهد کرد و زیادهخواهیهای غرب را نخواهد پذیرفت. البته این اظهارات بی‌پاسخ نماند و کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی وزیر امور خارجه در پاسخ به گروسی در ایکس نوشت: «رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس مطبوعاتی خود در توکیو، اظهاراتی غیرحرفه‌ای و با طعم کاملا سیاسی در مورد ایران مطرح نمود. لازم می‌دانم برخی نکات را در این خصوص تاکید نمایم: سطح و میزان غنی‌سازی هیچ محدودیتی برابر NPT ندارد و تنها تعهد کشورهای غیر دارنده سلاح هسته‌ای، عدم انحراف به سمت تولید سلاح هسته‌ای است. از این‌رو، این اظهار آقای گروسی که غنی‌سازی ۶۰ درصدی را تقریبا در سطح تسلیحاتی دانسته است، کاملا غیرحقوقی و غیرفنی است. در همین چارچوب، بسیار ضروری است که مدیرکل آژانس نظر شفاف و صریح خود را در مورد برنامه امنیتی آکوس بین آمریکا، استرالیا و انگلیس که زیردریایی‌های هسته‌ای با سوخت غنای تسلیحاتی را در آقیانوس آرام مستقر می‌کند و ریسک کاملا اشاعه‌ای دارد، اعلام نماید. آقای مدیرکل گله کرده‌اند که ایران آنگونه که آژانس دوست (تمایل) دارد، همکاری نمی‌کند. مگر سطح همکاری‌ها بر مبنای میزان تمایل یا سلیقه آژانس است؟ کشور ما تعهداتی دارد و بر همان اساس، یعنی موافقت‌نامه جامع پادمان، نیز همکاری می‌کند و تاکنون (بعد از توقف تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام) نیز نقضی در آن گزارش نشده است. اگر آقای گروسی دوست دارند ایران اقدامات راستی‌آزمایی بیشتری را فراتر از تعهدات خود بپذیرد، باید به طرف‌های دیگر هم بگوید که او «دوست دارد تحریم‌ها را علیه ایران بردارند.» آیا او تاکنون جسارتی به خود به خرج داده است که چنین درخواستی از واضعان تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی کند؟ برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و تغییری در ماهیت این برنامه داده نشده است.»
*بیانیه سازمان انرژی اتمی
سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیانیه‌ای صادر کرد. در بیانیه سازمان انرژی اتمی ایران آمده است: از مدیرکل آژانس به‌عنوان مسئول عالی‌رتبه یک سازمان مهم بین‌المللی انتظار می‌رود همواره بی‌طرفانه، حرفه‌ای و به‌دور از جانبداری سیاسی صحبت نموده و عمل نماید. متأسفانه برخی اظهارات و موضع‌گیری‌های آقای گروسی به‌ویژه موضع‌گیری‌های اخیر وی فاقد چنین ویژگی‌هایی است و این نگرانی را ایجاد نموده که این سازمان مهم بین‌المللی با خروج از جاده بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری اعتبار خود را نیز خدشه‌دار نماید. در شرایطی که آمریکا و برخی کشورهای غربی به‌دنبال سوءاستفاده از این سازمان برای فشارهای غیرعادلانه خود علیه ایران هستند، این اظهارات سیاسی و غیرحرفه‌ای می‌تواند دستاویزی برای مطامع غیر مشروع آنان شود. اظهارات اخیر آقای گروسی در کنفرانس خبری خود در ژاپن یکی از مصادیق رفتار و گفتار غیرحرفه‌ای است. وی در اظهارات خود خواسته است که ایران ثابت نماید که به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست. هر عقل سلیمی می‌داند که بدیهی‌ترین اصل حقوقی اصل برائت است، به عبارتی «البینته علی المدعی.» گروسی بهتر از هر کسی می‌داند که حدود یک چهارم از کل بازرسی‌های آژانس به تأسیسات اتمی ایران که کمتر از سه درصد از تأسیسات اتمی جهان است، اختصاص یافته است. ایران بارها تاکید کرده است که برنامه هسته‌ای‌اش کاملا صلح‌آمیز است. این روند صحبت‌های سیاسی تکراری مدیرکل دور ازشان و جایگاه وی بوده و باید متوقف شود.
ارسال دیدگاه