دانا گزارش می دهد؛
مجلس خبرگان رهبری؛ نهادی برای صیانت از ولایت در بزنگاههای تاریخ
نخستین مجلس خبرگان رهبری نه تنها نقطه عطفی در تاریخ نهادسازی جمهوری اسلامی بود، بلکه نشانهای از عمق نگاه بنیانگذار انقلاب در طراحی ساختارهای ماندگار بود.
به گزارش خبرنگار سیاسی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ ۲۳ تیرماه ۱۳۶۲، روزی تاریخی برای نظام جمهوری اسلامی ایران بود؛ روزی که نخستین مجلس خبرگان رهبری، متشکل از منتخبان ملت، گام در مسیر صیانت از مهمترین رکن نظام یعنی «رهبری» نهاد. این نهاد، برخلاف تصور رایج که آن را تنها به هنگام فقدان رهبر فعال میداند، در تمام سالهای حیات خود نقش بیبدیلی در تبیین، تثبیت و پشتیبانی از جایگاه ولایت فقیه ایفا کرده است؛ نقشی که نه فقط در زمان انتخاب رهبری، بلکه در نظارت مداوم بر تداوم صلاحیتهای رهبری نیز تبلور یافته است.
تأسیس نهادی برای پشتیبانی از ولایت
مجلس خبرگان رهبری برخاسته از اصل ۱۰۷ و ۱۱۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است؛ اصلی که پس از تدوین قانون اساسی و همهپرسی ۱۲ آذر ۱۳۵۸، سازوکاری نهادینه برای انتخاب و نظارت بر رهبر در جمهوری اسلامی ترسیم کرد.
اولین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی تشکیل شد که کشور، در حال نبردی نابرابر با حکومت بعث عراق و دنیای استکبار بود و متجاوزان عراقی هر روز با شیوهای جدید، سعی در شکست ملت قهرمان ایران داشتند. اما حضور گسترده مردم در صحنههای گوناگون انقلاب، از جمله انتخابات مجلس خبرگان، بار دیگر پیام یأس و شکست را به اردوگاه دشمن مخابره کرد.
در این میان، انتخابات اولین دوره مجلس خبرگان رهبری در ۱۹ آذر ۱۳۶۱ با شرکت ۱۸ میلیون نفر از مردم شجاع و مقاوم ایران برگزار شد و طی آن، ۷۵ نماینده منتخب مردم به مجلس خبرگان راه یافتند. در نهایت، نخستین نشست مجلس خبرگان رهبری در ۲۳ تیرماه ۱۳۶۲ در تهران تشکیل و با پیام حضرت امام خمینی (ره) افتتاح شد. این مجلس، نخستین تجربه جامعه اسلامی در نهادسازی برای نظارت بر رهبری پس از مجلس خبرگان قانون اساسی بود و از همان ابتدا، نقشی محوری در طراحی ساختارهای کلیدی انقلاب ایفا کرد.
حضور چهرههایی چون آیتالله مشکینی، آیتالله خامنهای، آیتالله طاهری اصفهانی، آیتالله رفسنجانی و بسیاری دیگر، این مجلس را به یکی از ارکان مهم تصمیمسازی در آغاز دهه دوم انقلاب تبدیل کرد.
در بحبوحه تهدیدها و تثبیتها
زمان تشکیل نخستین مجلس خبرگان، کشور درگیر جنگ تحمیلی، بحرانهای داخلی و تهدیدهای بینالمللی بود. در چنین شرایطی، استقرار نهادی با مأموریت تضمین «رهبری صالح، فقیه، شجاع و انقلابی» برای تداوم مسیر انقلاب اسلامی، نه فقط یک ضرورت بلکه پاسخی هوشمندانه به تهدیدهای خارجی و توطئههای داخلی بود. اهمیت این مجلس زمانی دوچندان شد که پس از ارتحال امام خمینی (ره) در خرداد ۱۳۶۸، همین مجلس خبرگان بود که با آرامش، قاطعیت و اجماع، رهبر معظم انقلاب اسلامی را انتخاب کرد و از بروز خلأ در رأس نظام جلوگیری نمود.
خبرگان، فراتر از انتخاب رهبر
اگرچه نخستین وظیفه مجلس خبرگان انتخاب رهبر است، اما نقش نظارتی این مجلس بر استمرار شرایط رهبری، اهمیت راهبردی دارد. مجلس خبرگان برخلاف پارلمانهای مرسوم، درگیر مسائل اجرایی نیست؛ اما با بهرهگیری از گزارشهای هیئتهای تحقیق و بازرسی، همواره از پایش شرایط رهبری در چارچوب معیارهای قانونی و شرعی غفلت نمیکند.
بر اساس اصل ۱۱۱ قانون اساسی، اگر رهبر فاقد یکی از شرایط لازم گردد، مجلس خبرگان موظف به بررسی موضوع و تعیین تکلیف است. این اصل، نشان میدهد که مجلس خبرگان نه نهادی تشریفاتی، بلکه نگهبان دایمی سلامت رکن اصلی نظام است.
ویژگی منحصر بهفرد؛ مشروعیت مردمی با صلاحیت علمی
یکی از ویژگیهای برجسته مجلس خبرگان رهبری، ترکیب بینظیر مشروعیت مردمی و صلاحیت علمی است. اعضای این مجلس هم از فیلتر فقهی و علمی شورای نگهبان عبور میکنند و هم با رأی مستقیم مردم برگزیده میشوند. این تلفیق، مجلس خبرگان را به تنها مرجع برگزیننده رهبر در جهان شیعی بدل کرده است که هم تخصص دارد و هم مشروعیت انتخاباتی.
از آیتالله خامنهای تا آیتالله موحدی کرمانی
در طول بیش از چهار دهه فعالیت، مجلس خبرگان ۷ دوره را پشت سر گذاشته است. ریاست آن از آیتالله مشکینی تا آیتالله مهدوی کنی، آیتالله هاشمی رفسنجانی، آیتالله جنتی و اکنون به آیتالله محمدعلی موحدی کرمانی رسیده است؛ فقیهی انقلابی، باسابقه و مورد وثوق رهبران انقلاب که در اسفندماه ۱۴۰۲ با رأی اعضای مجلس، سکاندار ریاست این نهاد کلیدی شد.
این مجلس، بهویژه در برهههایی مانند فتنه ۸۸، آشوبهای دیماه ۹۶، اغتشاشات ۱۴۰۱ و جنگ ترکیبی دشمن، همواره حامی گفتمان انقلابی رهبری بوده و در بیانیهها و مواضع خود، از اصل ولایت فقیه بهعنوان رمز ثبات جمهوری اسلامی دفاع کرده است.
آینده خبرگان؛ پاسخ به نیازهای نوظهور
در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران با تهدیدهای نوینی چون جنگ شناختی، نفوذ نرم، هجمههای سایبری و تحریف جایگاه رهبری مواجه است، انتظار میرود مجلس خبرگان در دورههای آینده با بهرهگیری از نخبگان جوانتر حوزه، عمقبخشی به نظارت خود، و ورود محتوایی به مسائل فکری جامعه، نقش مؤثرتری ایفا کند.
در این راستا، گسترش ارتباطات مجلس خبرگان با نهادهای نخبگانی و اندیشکدهها، راهاندازی کرسیهای تخصصی در حوزه ولایت فقیه و بررسی نظاممند شبهات روز، از جمله ضرورتهایی است که آینده این نهاد را به جایگاهی پویا و راهبردیتر سوق میدهد.
نخستین مجلس خبرگان رهبری که امروز سالروز گشایش آن را گرامی میداریم، نه تنها نقطه عطفی در تاریخ نهادسازی جمهوری اسلامی بود، بلکه نشانهای از عمق نگاه بنیانگذار انقلاب در طراحی ساختارهای ماندگار بود. امروز پس از گذشت بیش از ۴۰ سال، همچنان این نهاد جایگاه خود را بهعنوان تکیهگاه آرامشبخش در بزنگاههای حساس حفظ کرده و اکنون با ریاست آیتالله موحدی کرمانی، میراثدار همان اندیشهای است که امام امت در وصیتنامهاش بدان تأکید کرد: پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملکت شما آسیبی نرسد.
ارسال دیدگاه