دانا گزارش میدهد؛
افت 21 درصدی تولید خودرو بر اساس آخرین آمار تولید و فروش
بهار امسال برای صنعت خودروسازی فصلی پرتنش بود؛ افت چشمگیر تولید در سایپا، وابستگی به ارز نوسانی، حادثه بندری و مشکلات برق، چالشهای اصلی این صنعت بود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بر اساس آمار منتشرشده از سوی دو غول صنعت خودروی کشور، ایرانخودرو و سایپا، تولید سه ماهه اول سال 1404 نسبت به مدت مشابه در سال 1403 حدود 21 درصد کاهش یافت. در این بازه زمانی، مجموع تولید این دو شرکت از 211 هزار دستگاه در سال گذشته به 174 هزار دستگاه در این سال رسید. این افت معادل 37 هزار دستگاه کاهش در حجم تولید است که زنگ هشداری برای آینده صنعت خودروسازی کشور است.
ایرانخودرو و جابهجایی سبد تولید
اگرچه در نگاه اول به نظر میرسد ایرانخودرو تولید خود را نسبت به سال گذشته حفظ کرده، اما تحلیل عمیقتر از سبد تولید نشان میدهد که این ثبات با تغییر در ساختار محصولات به دست آمده است. تولید خانواده پژو (اکنون فقط 207) با کاهش 30 درصدی مواجه شد، اما این افت با رشد 73 درصدی سورن و 26 درصدی تارا جبران شد. همچنین تعداد خودروهای ناقص که در گذشته نشانهای از مشکلات داخلی بود، بهطور قابل توجهی کاهش یافت. این موضوع حاکی از بهبود در مدیریت تولید و لجستیک قطعات است.
سایپا درگیر ریزش کامل؛ شاهین و تیبا دچار افت شدید شدند
در مقابل، سایپا در تمامی خطوط تولید اصلی با کاهش قابل توجهی مواجه شد. خانواده 200X شامل تیبا، ساینا و کوییک شاهد 31.5 درصد کاهش تولید بودند و تولید شاهین نیز 37 درصد کاهش یافت. افزایش تولید وانت 151 و خودروهای چانگان نیز نتوانست این ریزش را جبران کند. متخصصان این افت را ناشی از سه عامل اصلی میدانند: بلاتکلیفی مالکیتی، نقدینگی کم و آسیبپذیری بالای شبکه قطعهسازی سایپا.
انتظار افزایش قیمت خودروها، تولید را متوقف کرد
یکی از دلایل مشترک کاهش تولید در بهار امسال، انتظار تولیدکنندگان برای افزایش قیمت خودروها بود. این انتظار که در نهایت در تیرماه با رشدی 15 تا 22 درصدی در قیمتها محقق شد، باعث شد تا فعالان بازار اقدام به توقف موقت تولید کنند. این توقف دیرهنگام نتوانست خسارت بهاری را جبران کند.
قطع برق، زنجیره تولید را دچار اختلال کرد
در فصل بهار، قطعیهای مکرر برق همچنان یکی از چالشهای اصلی خطوط تولید بود. هر توقف دو ساعته در خطوط بدنه و رنگ معادل از دست دادن 300 تا 400 دستگاه تولید روزانه است. با توجه به کاهش 30 درصدی سهمیه برق صنایع در اردیبهشت و خرداد، سایپا به دلیل قدیمی بودن تجهیزات بیشترین آسیب را دید. هر درصد کاهش در ساعت کاری، معادل افت 2 هزار دستگاهی در تولید این شرکت بود.
شوک ارزی و گرانی قطعات وارداتی
حذف ارز نیمایی و انتقال به سیستم ارز تجاری شناور، هزینههای واردات قطعات CKD را 25 درصد افزایش داد. در حالی که ایرانخودرو با استفاده از خطوط تهاتر با شرکای چینی و روسیه بخشی از نیاز خود را تأمین کرد، سایپا به شدت به حوالههای نقدی وابسته بود. نوسان قیمت دلار در بازار آزاد، جریان نقد این شرکت را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
آتشسوزی گسترده بندر شهید رجایی
در میانه اردیبهشت ماه، حادثه آتشسوزی گسترده در انبار کانتینری بندر شهید رجایی، بخش قابل توجهی از قطعات الکترونیکی وارداتی را از بین برد. در این حادثه، حدود 120 کانتینر شامل ECU و دسته سیمهای تولیدکنندگان ردیف دوم آتش گرفت. این مقدار قطعه معادل نیاز تولید 20 هزار دستگاه خودرو بود. ایرانخودرو با استفاده از موجودی احتیاطی توانست 3 هفته تولید خود را ادامه دهد، اما سایپا مجبور به توقف چندنوبتی خط مونتاژ شاهین شد.
بلاتکلیفی واگذاری سهام، نااطمینانی را تشدید کرد
در خردادماه، طبق یک نامه محرمانه از سوی شورای عالی هماهنگی اقتصادی، واگذاری سهام مدیریتی دو خودروساز اصلی متوقف شد. این تصمیم که نه به معنای لغو خصوصیسازی و نه حفظ مدیریت دولتی بود، باعث ایجاد سیگنال منفی در بازار شد. برای سایپا که در انتظار تزریق سرمایه از طریق واگذاری بود، این تصمیم به معنای قطع دسترسی به تسهیلات بانکی و توقف طرحهای توسعهای بود. در مقابل، ایرانخودرو با دسترسی به بازار سرمایه و انتشار اوراق مرابحه، فضای تنفسی بیشتری داشت.
تنش نظامی، تعطیلات اجباری و کاهش ظرفیت تولید
در هفته آخر خرداد ماه، تنشهای نظامی در مرزهای غربی و حمله پهپادی اسرائیل، بازار خودرو را دچار شوک کرد. بسیاری از خطوط تولید به دلیل نگرانی از ایمنی و همچنین کمبود راننده برای حملونقل، زودتر از موعد وارد تعطیلات تابستانه شدند. ایرانخودرو نیز اقدام به جابهجایی تعطیلات سالانه خود از اواخر خرداد تا اوایل تیر کرد. این تصمیم، دو درصد دیگر از ظرفیت تولید فصلی را از بین برد.
سایپا هم به دلیل نگرانی از امنیت حمل قطعات از بندرعباس به تهران، مسیرهای لجستیکی را موقتاً تعطیل کرد. این اقدامها در مجموع تأثیر زیادی بر کاهش تولید و کاهش عرضه داشت.
بازار سفت شد، موجودی انبار بالا رفت
در فصل بهار امسال، بازار آزاد خودرو به دلیل رشد انتظارات تورمی در بازارهای دیگر (مانند طلا و ارز)، فعالیت خود را از دست داد. خریداران تصمیم گرفتند خریدهای خود را به امید آزاد شدن واردات یا تخفیفهای تابستانه به تعویع بیندازند.
این امر باعث شد موجودی انبار ایرانخودرو به 23 هزار دستگاه و موجودی سایپا به 29 هزار دستگاه برسد؛ ارقامی که در فصل اول سال بیسابقه بود. با توجه به اینکه شاخص موجودی به فروش از 1.4 عبور کرده بود، متوقف کردن خط تولید یک اقدام منطقی برای حفظ سرمایه محسوب میشد.
گزارش مالی: تفاوت شدید بین دو خودروساز
در بخش مالی، ایرانخودرو موفق شد با 8 درصد رشد درآمد عملیاتی و کنترل هزینههای مالی، حاشیه سود ناخالص 4.7 درصدی را ثبت کند. این در حالی است که سایپا با کاهش 12 درصدی درآمد و افزایش 18 درصدی هزینههای مالی، تنها به 1.2 درصد سود دست یافت. این رقم حتی نتوانست هزینه استهلاک سالانه را پوشش دهد.
کاهش تولید، باعث شد هزینههای ثابت شرکتها به خوبی توزیع نشوند و در نتیجه ضرر ناشی از توقف تولید افزایش یابد.
آسیب به زنجیره تامین و اشتغال
کاهش تولید در سه ماهه اول سال، منجر به کاهش 15 درصدی سفارشات قطعهسازان شد. این امر به عنوان یک تهدید جدی برای 550 هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم در زنجیره تامین خودرو مطرح شد.
چون قطعهسازان با حاشیه سود بسیار کم (کمتر از 5 درصد) فعالیت میکنند، قادر به تحمل تاخیرهای طولانی در پرداخت نیستند. ادامه این روند میتواند باعث ورشکستگی بیشتر بنگاههای کوچک در شهرهایی مانند قزوین، ساوه و تبریز شود.
پیشبینیهای تابستانی و چالشهای پیش رو
اگر اصلاح قیمتها در تیرماه بتواند نقدینگی زنجیره تولید را تقویت کند و قطعی برق در ماههای مرداد و شهریور به کمتر از 10 ساعت در ماه محدود شود، پیشبینی میشود ایرانخودرو بتواند در پایان سال به 560 هزار دستگاه و سایپا به 320 هزار دستگاه برسد.
این ارقام نسبت به هدفهای مصوب (600 هزار و 400 هزار دستگاه) کمتر هستند، اما بهبودی نسبی نسبت به روند فعلی محسوب میشوند. هرگونه شوک ارزی یا تشدید تنشهای منطقهای میتواند این پیشبینیها را زیر سوال ببرد.
پارسخودرو، زیرمجموعه سایپا، در سه ماهه اول سال 18 هزار و 70 دستگاه خودرو تولید کرد. این عدد نسبت به سال گذشته معادل کاهش 27.5 درصدی (6872 دستگاه) بود. بیشترین تولید این شرکت به خانواده Q200 اختصاص داشت و مدل سهند نیز 2 هزار و 734 دستگاه تولید شد.
همچنین، این شرکت مدل چانگان CS35 Plus را با نام داخلی «421P» به تولید رساند و 207 دستگاه از آن را در سه ماهه اول سال مونتاژ کرد. در بخش فروش نیز، این شرکت از 17 هزار و 155 دستگاه در سال گذشته به 14 هزار و 836 دستگاه در سال جاری رسید.
نکات مثبت و چالشهای آینده
اگرچه صنعت خودروی ایران در سه ماهه اول سال با چالشهای متعددی از جمله مشکلات تامین قطعات، تنشهای منطقهای و نوسان ارز روبهرو بود، اما رشد تولید در ماههای ابتدایی سال نشانهای امیدوارکننده است. با شرایط مناسب، این روند میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
اما ادامه این بحرانها بدون هیچ اقدام ساختاری میتواند تأثیرات جبرانناپذیری بر بازار خودرو، اشتغال و حتی تراز تجاری کشور داشته باشد.
قیمت خودرو ثابت شد، اما تردید در خرید ادامه دارد
در هفتههای اخیر، نوسانات شدید قیمت خودرو کاهش یافته است. با این وجود، خریداران همچنان به تعویق خرید خودرو ادامه میدهند و منتظر روند نزولی بیشتری در قیمتها هستند. فروشندگان نیز انتظار تغییرات بیشتری را دارند و بسیاری از آنها در وضعیت انتظار قرار گرفتهاند.
تحلیلگران معتقدند که در صورت ادامه این شرایط، ممکن است قیمتها در هفتههای آینده تثبیت شوند، اما نباید از افزایش قیمت در مدلهای پرمخاطب غفلت کرد.
نرخ ارز، یکی از مهمترین عوامل موثر در قیمت خودرو
یکی از عوامل کلیدی در تعیین قیمت خودروهای داخلی، نرخ ارز است. چون بسیاری از قطعات خودروهای ایرانی وارداتی هستند، هر گونه افزایش در قیمت دلار مستقیماً به هزینه تمامشده خودرو اضافه میشود. بنابراین، در صورت جهش ناگهانی در نرخ ارز، قیمت خودروها نیز افزایش خواهد یافت.
مدیریت قیمت در این شرایط نیازمند برنامهریزی دقیق و مدیریت تقاضا از سوی دولت است. در غیر این صورت، ثبات فعلی موقت خواهد بود.
مدلهای محبوب همچنان تحت فشار هستند
در میان مدلهای مختلف، خودروهایی مثل شاهین، دنا پلاس، پژو 207 و کوئیک همچنان بیشترین توجه را از سوی خریداران دریافت میکنند. هر تغییری در سیاستهای ارزی یا تعرفههای وارداتی میتواند باعث نوسان قیمت این خودروها شود.
در روزهای اخیر، برخی مدلها مانند سورن پلاس و شاهین کاهش قیمت را تجربه کردند، در حالی که دنا پلاس توربو اتوماتیک و وانت زامیاد افزایش قیمت داشتند.
روند تولید جهانی خودرو در سال 2025
طبق گزارش مؤسسه تحقیقاتی GlobalData، پیشبینی تولید خودروهای سبک در سال 2025 به 92.3 میلیون دستگاه رسیده است. این رقم نسبت به پیشبینی قبلی، 300 هزار دستگاه کاهش یافته است.
عللت اصلی این کاهش، کاهش تقاضا در بازارهای بزرگ مانند اروپا و آمریکا است. همچنین، بحرانهای زنجیره تأمین، تورم بالا و سیاستهای تجاری جدید نیز بر این کاهش تأثیر گذاشتهاند.
تنشهای تجاری و تعرفههای جدید
دولت آمریکا با اعمال تعرفههای جدید بر واردات خودرو، فشارهایی را بر خودروسازان بینالمللی وارد کرده است. این تصمیم، بخشی از سیاستهای حمایتی از صنعت داخلی است، اما میتواند منجر به افزایش قیمت خودروهای وارداتی شود و رقابت را برای خودروسازان خارجی دشوارتر کند.
این تعرفهها فقط بر قیمت نهایی خودرو تأثیر نمیگذارند، بلکه زنجیره تأمین جهانی خودرو را نیز تحت فشار قرار میدهند. بخصوص برای خودروهای برقی که به قطعات وارداتی بیشتری نیاز دارند، این محدودیتها میتوانند مشکلاتی را به وجود آورند.
چالشهای اروپا و آمریکا در بازار خودرو
اروپا و آمریکا دو بازار کلیدی هستند که هر دو با کاهش تقاضا برای خودروهای جدید مواجه شدهاند. در اروپا، مقررات زیستمحیطی سختگیرانه و تغییر سیاستهای مالیاتی، ترجیحات خریداران را تغییر داده است. اگرچه خودروهای برقی تشویق میشوند، اما قیمت بالای آنها مانعی بر سر راه فروش است.
در آمریکا نیز تورم و افزایش نرخ بهره، قدرت خرید مردم را کاهش داده است. خودروسازان مجبور شدهاند استراتژیهای تولید خود را بازنگری کنند.
چشمانداز آینده و فرصتهای جدید
با وجود چالشهای موجود، فرصتهایی برای رشد وجود دارد. سرمایهگذاری در خودروهای برقی، توسعه فناوریهای هوشمند و رانندگی خودکار و ورود به بازارهای نوظهور مانند آسیا میتواند بخشی از افت تولید را جبران کند.
اما برای موفقیت در این مسیر، خودروسازان باید در زنجیره تأمین، قیمتگذاری و مدلهای کسبوکار خود انعطاف بیشتری ایجاد کنند.
دوران رشد به پایان رسیده، دوران چالشها آغاز شده است
به گزارش راه دانا، کاهش پیشبینی تولید خودرو در سال 2025 نشاندهنده یک تحول جدی در صنعت خودروسازی است. در حالی که خودروسازان در حال گذر از سوختی به برقی هستند، فشارهای اقتصادی و سیاسی این راه را دشوارتر کردهاند.
بنابراین، این دوران دیگر دوران رشد پایدار و آسان نیست. دورانی است که نیازمند تصمیمگیریهای استراتژیک، انعطاف در مدیریت و توانایی پاسخگویی به تغییرات سریع بازار است.
به گفته کارشناسان، راهکارهای پایدار برای این بحران باید شامل تقویت شبکه قطعهسازی داخلی، بهروزرسانی تجهیزات، مدیریت بهتر منابع انرژی و تعیین رویکرد مشخص در خصوص خصوصیسازی باشد. در غیر این صورت، افت تولید خودرو به یک بحران ملی تبدیل خواهد شد.
ارسال دیدگاه