گزارش راه دانا از فیلم جنجالی «پیر پسر»؛
نقدی بر فیلم پیر پسر؛ وقتی نمایش درد، خود تبدیل به درد میشود
فیلم "پیر پسر" به دلیل پرداختن به موضوعات جنجالی مانند فقر و خشونت خانوادگی، با واکنشهای متفاوتی روبرو شد؛ از تحسین اولیه تا انتقادهای شدید که البته همگی منجر به افزایش استقبال مخاطبین از این اثر شدند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ فیلم "پیر پسر" به کارگردانی اکتای براهنی، یکی از آثار سینمایی است که به تصویرسازی چهرهای تاریک از جامعه معاصر ایران میپردازد. این فیلم با نمایش فقر، اعتیاد، و خشونتهای خانوادگی، سعی در انتقاد از رویکردهای واپسگرایانه و تحلیل قدرت و سرکوب در روابط پدر و پسر دارد. با این حال، نحوه پرداختن به این مسائل و میزان ترویج خشونت در فیلم، سوالاتی را در مورد مسئولیت اجتماعی و ارزشهای اخلاقی آن مطرح میکند.
خشونت خانگی در “پیر پسر”: درام یا ترویج آسیب؟
داستان فیلم "پیر پسر" حول محور زندگی دو برادر به نامهای علی و رضا میچرخد که در یک آپارتمان قدیمی و تنگ و تلخ، تحت استبداد و زورگویی پدرشان، غلام، زندگی میکنند. این محیط ستم و پر از تنش، بستر مناسبی برای بروز مشکلات متعدد در این خانواده فراهم میآورد. مشکلات اقتصادی حاد، فشارهای ناشی از فقر و تنفروشی، و همچنین ورود شخصیت زن جدیدی به نام رعنا به زندگی خانواده، جرقههای جدیدی را برای شعلهور شدن آتش اختلافات و تنشهای موجود میافزاید. حضور رعنا، که خود با چالشها و دردهای شخصی روبرو است، باعث تغییراتی در پویایی خانواده میشود. اما این تغییرات لزوماً در جهت بهبود وضعیت نیست و در نهایت، منجر به وقوع حوادث تلخ و ناگوار میگردد که سرنوشت اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار میدهد.
فیلم "پیر پسر" به شکل آشکار و مداوم، سرشار از صحنههای خشونتآمیز است که در سطوح مختلفی بروز پیدا میکنند.
از پرده تا واقعیت: “پیر پسر” و چالشهای سینمای اجتماعی ایران
پدر خانواده، غلام، به طور مستمر و بیرحمانه پسرانش را مورد ضرب و شتم قرار میدهد. این خشونتها فراتر از تنبیه بدنی ساده بوده و با شدت و حدت فراوان همراه است. نمونه بارز این خشونت، ضرب و شتم شدید علی به دلیل دزدیدن پول است که نشاندهنده اوج استبداد و خشونت پدرانه است. این اعمال نه تنها باعث آسیبهای جسمی به پسران میشود، بلکه آثار روانی عمیقی نیز بر جای میگذارد.
غلام، پدر خانواده، به طور مداوم از کلمات تحقیرآمیز و توهینآمیز علیه پسرانش استفاده میکند. عباراتی مانند "بیعرضه" و "بیمصرف" که بارها در دیالوگهای او تکرار میشود، نه تنها عزت نفس و اعتماد به نفس پسران را خدشهدار میکند، بلکه آنها را در وضعیتی از ضعف و حقارت دائمی قرار میدهد. این خشونت کلامی، به اندازه خشونت فیزیکی، در تخریب شخصیت و روحیه پسران نقش دارد.
نتیجهی ترکیب خشونت فیزیکی و کلامی، همراه با تهدید، ارعاب و محدود کردن شدید آزادیهای پسران، ایجاد فضایی ترسناک و آسیبزا در خانواده است. این نوع خشونت، که با ایجاد حس ناتوانی، ترس مزمن و اضطراب همراه است، باعث فروپاشی روانی پسران شده و آنها را در وضعیتی از استیصال و درماندگی قرار میدهد.
فیلم "پیر پسر" با توجه به مضمون و نحوه پرداختش، با واکنشهای متفاوتی روبرو شد که موجی از حواشی را پیرامون آن ایجاد کرد:
از تحسین اولیه تا انتقادهای شدید
در ابتدای اکران، فیلم "پیر پسر" با نقد و حتی تحسین برخی منتقدین به ویژه با تأکید بر بازی درخشان حسن پورشیرازی در نقش غلام همراه بود، اما در مقابل، نقدهای تندی نیز علیه فیلم مطرح شد. از جمله حسین دهباشی، برنامه ساز و منتقد سینما که اشاره کرد «کم کم قفل ژانر اسلشر و خشونت جنسی و فیزیکی بالا هم برای سینمای ایران باز میشود، به کجا رسیده ایم که چنین سناریویی مریضی و حاوی مازوخیسم فیلم میشود» و یا مسعود فراستی، که فیلم را "یکی از کثیفترین فیلمهای فارسی" توصیف کرده و حتی پیشنهاد توقیف آن را مطرح نمود.
ورود مجلس به ماجرا
نزدیک به زمان اکران فیلم، نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از محتوای فیلم، اعلام کرد که هدف فیلم "زدن ولایت پدر" است و به همین دلیل، این موضوع را در مجلس پیگیری خواهند کرد. این واکنش نشاندهنده حساسیت برخی نهادها نسبت به مضامین اجتماعی مطرح شده در سینما بود.
واکنش سخنگوی دولت
در پاسخ به انتقادات و جنجالهای پیرامون فیلم، سخنگوی دولت بر اهمیت فضای فرهنگی برای گفتوگو تأکید کرد و بیان داشت که "هنر قرار نیست همیشه دلنشین باشد". این سخنان به نوعی دفاع از آزادی بیان در هنر تلقی شد و نشان داد که دولت دیدگاهی بازتر نسبت به آثار هنری دارد.
حمله مسعود فراستی
مسعود فراستی، منتقد سینما، با لحنی تند فیلم "پیر پسر" را "یکی از کثیفترین فیلمهای فارسی" خواند و به شدت از آن انتقاد کرد. او همچنین از دفاع سخنگوی دولت از این فیلم ابراز تأسف کرد و این رویکرد را در تضاد با ارزشهای فرهنگی و اجتماعی جامعه دانست.
واکنش هوشنگ گلمکانی
هوشنگ گلمکانی، روزنامهنگار و منتقد سینما، احتمال توقیف فیلم "پیر پسر" را "شرمآور" خواند و به وجود تناقض در حمایت از فیلمهای کمدی تجاری اشاره کرد. او معتقد بود که برخورد با فیلمی که به مسائل اجتماعی میپردازد، در حالی که فیلمهای سرگرمکننده و تجاری بدون مانع اکران میشوند، نشاندهنده یک رویکرد تبعیضآمیز است.
بیانیه شورای عالی تهیهکنندگان سینمای ایران
در پی واکنشهای جنجالی به فیلم "پیر پسر"، شورای عالی تهیهکنندگان سینمای ایران بیانیهای صادر کرد. در این بیانیه، این شورا به واکنشهای تند و غیرمنطقی به فیلم اعتراض کرد و خواستار رسیدگی قانونی به این "سرکشیها" شد. این بیانیه نشاندهنده حمایت بدنه سینمای حرفهای از آثار هنری، حتی با وجود حواشی، بود.
واکنش حامد بهداد
حامد بهداد، بازیگر نقش اصلی فیلم "پیر پسر"، به انتقادات شدید و جنجالهای پیرامون فیلم واکنش نشان داد. او با انتشار پستها و مصاحبههایی، به دفاع از فیلم پرداخت و تبلیغاتی برای اکران و دیده شدن آن انجام داد. این واکنشها نشاندهنده درگیری عوامل فیلم با حواشی پیرامون اثرشان بود.
امید یا ناامیدی: پیام نهایی “پیر پسر” چیست؟
فیلم "پیر پسر" با نمایش عریان خشونت و روابط مخرب خانوادگی، پرسشهای مهمی را دربارهی رویکرد سینمای اجتماعی به نمایش درد و عادیسازی خشونت ایجاد میکند. آیا تمرکز صرف بر نمایش تاریکیها، بدون ارائه راهکار یا حتی امید به تغییر، میتواند به عنوان یک نقد اجتماعی مؤثر تلقی شود؟
این فیلم نه تنها نتوانسته است نقدی سازنده به همراه داشته باشد، بلکه با عادیسازی خشونت و نمایش ناگزیری روابط آسیبزا، ممکن است به تداوم و تشدید مشکلات مشاهدهشده در جامعه نیز منجر شود. به جای آنکه مخاطب با دیدن این صحنهها منزجر شود و به فکر راهحل بیفتد، ممکن است این خشونتها را به عنوان بخشی عادی از واقعیت بپذیرد. اینجاست که نمایش درد، خود تبدیل به دردی مضاعف برای جامعه میشود و چالش اصلی این فیلم، همین نقطه است.
ارسال دیدگاه