انتخاب ترکیه بین مزیت اقتصادی و فشار آمریکاییها؛
پاسخ صریح آنکارا به واشنگتن: بیرقدار: «به گاز ایران نیاز داریم»/ رویای هاب انرژی شدن ترکیه بدون ایران محقق نمیشود
در حالی که آمریکا برای قطع وابستگی ترکیه به انرژی ایران و روسیه فشار میآورد، آنکارا با تکیه بر منطق اقتصادی و امنیت انرژی، همچنان خط لوله گاز ایران را ستون اصلی راهبرد انرژی خود میداند؛ تصمیمی که میلیاردها دلار صرفهجویی و یک موازنهگرایی هوشمندانه را برای ترکیه رقم زده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، در حالی که ایالات متحده برای قطع وابستگی ترکیه به انرژی ایران و روسیه فشار میآورد، آنکارا همچنان بر سر خط لوله گاز ایران ایستاده است. آلپ ارسلان بیرقدار، وزیر انرژی ترکیه، به صراحت اعلام کرده است: «ما به گاز ایران و روسیه نیاز داریم.» این انتخاب، فراتر از یک تصمیم اقتصادی، بازتاب یک استراتژی هوشمندانه در موازنه بین منافع ملی، امنیت انرژی و دیپلماسی بینالمللی است.
قرارداد ۲۰ ساله؛ سنگ بنای امنیت انرژی ترکیه
قرارداد صادرات گاز طبیعی بین ایران و ترکیه، که در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی امضا شد، سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز را از طریق خط لوله مستقیم به ترکیه منتقل میکند. این توافق تا میانه سال ۲۰۲۶ معتبر است و برای ترکیه تنها یک قرارداد تجاری نیست، بلکه ستون اصلی تأمین انرژی این کشور به شمار میرود.
ایران پس از روسیه، دومین تأمینکننده بزرگ گاز ترکیه است و حدود ۱۷ درصد از کل واردات گاز این کشور را تأمین میکند. این رقم، جایگاه گاز ایران را در معادله انرژی ترکیه بیبدیل میکند.
فشار آمریکا؛ جایگزینی LNG بهای سنگینی دارد
پس از آغاز جنگ اوکراین، ایالات متحده تلاش کرده است تا متحدان خود را از وابستگی به گاز روسیه و ایران دور کند و آن را با گاز مایع (LNG) آمریکا و قطر جایگزین نماید. ترکیه نیز تحت این فشار، قراردادهایی برای واردات بلندمدت LNG امضا کرده که شامل توافق ۲۰ ساله با شرکت Mercuria برای واردات سالانه ۴ میلیارد مترمکعب از سال ۲۰۲۶ میشود.
اما جایگزینی کامل گاز خط لوله ایران با LNG برای ترکیه عملی نیست. دلیل اصلی؟ هزینه بالای زیرساختها و حملونقل. خطوط لوله ایران، گاز را با هزینه کم و پایدار تحویل میدهند، در حالی که LNG نیازمند پایانههای گرانقیمت، کشتیهای مایعکننده و هزینههای حمل دریایی است.
تفاوت قیمتی شگفتانگیز: گاز ایران ۳ برابر ارزانتر
محاسبات دقیق نشان میدهد که گاز ایران نه تنها مقرونبهصرفه است، بلکه یک مزیت رقابتی عظیم به شمار میآید:
- گاز خط لوله ایران: به قیمت ۳ تا ۴ دلار در هر میلیون بیتییو
- LNG آمریکا: قیمت نهایی برای ترکیه بین ۱۰ تا ۱۲ دلار در هر میلیون بیتییو
این تفاوت به دلیل هزینههای جانبی LNG است:
- مایعسازی و حمل دریایی: ۳ تا ۴ دلار
- ذخیرهسازی و بازگشت به حالت گازی: ۲ تا ۳ دلار
در نتیجه، هر واحد گاز ایران، تقریباً سه برابر ارزانتر از LNG آمریکا تمام میشود.
صفرهجویی سالانه ۲.۵ میلیارد دلاری
واردات سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از ایران، معادل ۳۶۰ میلیون میلیون بیتییو است. با توجه به تفاوت میانگین ۷ دلاری در قیمت، ترکیه سالانه حدود ۲.۵ میلیارد دلار صرفهجویی میکند. این رقم در شرایط بحران اقتصادی و تورم بالا در ترکیه، اهمیت دوچندان دارد. با توجه به نوسانات بازار، این صرفهجویی حتی میتواند به ۶ میلیارد دلار نیز برسد. این رقم نشاندهنده اهمیت راهبردی گاز ایران در ثبات اقتصادی ترکیه است.
دلایل اصرار ترکیه بر ادامه خرید از ایران
۱. وابستگی شدید به واردات انرژی
ترکیه حدود ۹۹ درصد گاز مصرفی خود را وارد میکند. هرگونه قطع ناگهانی تأمین، میتواند منجر به بحران گرمایش، صنعتی و برق شود.
۲. مزیت جغرافیایی و انتقال ارزان
نزدیکی ایران و وجود خط لوله، هزینه حمل را به حداقل میرساند. در مقابل، LNG نیازمند زیرساختهای گرانقیمت و حملونقل پرهزینه است.
۳. سیاست تنوع منابع
ترکیه به دنبال تنوعبخشی به واردات خود است. این کشور گاز را از روسیه، آذربایجان، قطر و آمریکا نیز وارد میکند تا به یک هاب انرژی منطقهای تبدیل شود.
۴. ملاحظات سیاسی و دیپلماسی
قطع ناگهانی واردات از ایران و روسیه، میتواند روابط منطقهای ترکیه را تضعیف کند. آنکارا میکوشد ضمن حفظ روابط با واشنگتن، از منافع اقتصادی با تهران و مسکو نیز بهرهمند شود.
گاز ایران؛ ابزاری برای تعادل تجاری و رسیدن به ۳۰ میلیارد دلار
ترکیه هدف دارد حجم تجارت دوجانبه با ایران را به ۳۰ میلیارد دلار در سال برساند. اما این هدف با چالشهایی مانند فشارهای آمریکا و محدودیتهای بانکی مواجه است. در این شرایط، واردات گاز از ایران به عنوان یکی از اصلیترین ابزارهای تنظیم تعادل تجاری عمل میکند. این حجم از واردات نه تنها تراز تجاری را به تعادل میرساند، بلکه فضایی برای توسعه روابط در بخشهای دیگر اقتصاد ایجاد میکند.
به بیان دیگر، گاز ایران برای ترکیه فقط یک کالای انرژی نیست، بلکه یک ابزار دیپلماتیک و اقتصادی است که به تحقق اهداف بلندمدت دو کشور کمک میکند.
رویای تبدیل شدن به "هاب انرژی"؛ بدون ایران ممکن نیست
ترکیه سالهاست رویای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه را دنبال میکند؛ جایگاهی که نه تنها نیاز داخلی را تأمین کند، بلکه به اروپا نیز انرژی صادر کند. اما تحقق این رویا بدون ایران غیرممکن است. دلیل؟
- ظرفیت بالا: ایران دارای دومین ذخایر گاز طبیعی جهان است.
- نزدیکی جغرافیایی: خط لوله موجود، امکان انتقال سریع و ارزان را فراهم میکند.
- پایداری عرضه: قرارداد بلندمدت، تضمینی برای تأمین مداوم انرژی است.
اروپا پس از کاهش واردات از روسیه، به دنبال منابع جایگزین است. ترکیه با بهرهگیری از موقعیت خود، میتواند مسیر انتقال گاز از خاورمیانه به اروپا را مدیریت کند، اما این نقش تنها با همکاری ایران ممکن خواهد بود.
آینده قرارداد: تمدید یا تعدیل؟
با نزدیک شدن به پایان قرارداد در سال ۲۰۲۶، ترکیه احتمالاً به سمت تمدید یا بازنگری در شرایط توافق حرکت خواهد کرد. تحلیلها نشان میدهند:
- کاهش حجم واردات از ایران برای افزایش وابستگی به سایر منابع، احتمالاً رخ خواهد داد.
- اما قطع کامل واردات از ایران، به دلیل هزینه بالا و عدم وجود جایگزین مقرونبهصرفه، بعید است.
ایران نیز به دلیل اهمیت روابط اقتصادی با همسایگان، علاقهمند به تمدید قرارداد است.
سیاست موازنهگرایی ترکیه در عمل
به گزارش راه دانا؛ اصرار ترکیه بر ادامه خرید گاز از ایران، بازتاب سیاست موازنهگرایی هوشمندانه آنکارا است. ترکیه میکوشد:
- از فشارهای آمریکا کم کند،
- از مزیت اقتصادی گاز ایران بهره ببرد،
- روابط منطقهای را تقویت کند،
- و به رویای تبدیل شدن به هاب انرژی نزدیکتر شود.
در دنیایی که امنیت انرژی به یک ابزار قدرت تبدیل شده، ترکیه با انتخاب هوشمندانه خود، نشان داده که در موازنه بین شرق و غرب، منافع ملی همیشه برنده است.
ارسال دیدگاه