گزارش دانا از نشست خبری جایزه ادبی جلال؛
هجدهمین دوره جایزه جلال آلاحمد در مسیری تازه و عدالتمحور/ نقد ادبی و فنی؛ دور از سلیقههای سیاسی
در هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد، ادبیات با نگاهی خالص، فاصلهگرفته از سوگیریهای ایدئولوژیک، مورد قضاوت قرار گرفته است. با استقبال بیسابقه از سوی نویسندگان و ناشران، افزایش ۲۷ درصدی آثار شرکتکننده، و تصمیم جسورانه هیئت داوران برای ندادن جایزه در بخش نقد ادبی، این دوره از جایزه، نشانههایی از بلوغ ادبی کشور را به نمایش گذاشته است.
به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ نشست خبری هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد، سهشنبه ۹ دی ۱۴۰۴ در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد و از همان ابتدا رنگ و بوی دیگری گرفت: جای خالی رضا امیرخانی، نویسنده برجستهای که در وضعیت کما به سر میبرد، فضا را سنگین کرد و تمام سخنرانان از او یاد کردند. ابراهیم حیدری، غلامرضا طریقی و مجید قیصری در این نشست، از رشد ۲۷ درصدی آثار ارسالی، افزایش ۲۰ درصدی جوایز، نگاه صرفاً ادبی به آثار و برنامههای جانبی برای اقتباس و آموزش سخن گفتند. این دوره همچنین با حاشیهای غیرمنتظره همراه بود: انتشار زودهنگام نامزدهای نهایی در فضای مجازی، پیش از اعلام رسمی در جلسه.
یاد رضا امیرخانی؛ سکوت سنگین ابتدای نشست
ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، پیش از هر سخنی، با صدایی گرفته گفت: «رضا امیرخانی الان در کما است. جای خالی او امروز در این جلسه، از همه بلندتر است. برایش آرزوی سلامتی داریم.»
این جمله، چند ثانیه سکوت عمیق را به همراه داشت. سپس حیدری ادامه داد: «در هجدهمین دوره، جایزه جلال اقدامات خود را با برنامه شروع کرد. دبیر علمی معرفی شد و دبیرخانه کارش را آغاز کرد. امسال سعی کردیم بدون هیچ نگاه و سلیقهای، از همه فعالان حوزه دعوت کنیم و آثار بدون تأثیر سلیقه سیاسی داوری شوند. به همین دلیل، همراهی ناشران و فعالان این حوزه ستودنی است.»
آمارهای امیدبخش: ۳,۲۱۶ اثر و رشد ۲۷ درصدی
حیدری در ادامه با ارائه آمار دقیق گفت: «در مجموع سه هزار و ۲۱۶ اثر به دبیرخانه رسیده است: هزار و ۵۳۱ اثر در بخش داستان بلند، ۵۹۶ اثر مجموعه داستان کوتاه، هزار و ۱۳ اثر مستندنگاری و ۷۶ اثر در نقد ادبی. نسبت به دوره قبل، رشد ۲۷ درصدی داشتیم و هزار و ۲۹ ناشر شرکت کردند. از میان نامزدها، یک ناشر چهار عنوان و سه ناشر دیگر هر کدام سه عنوان کتاب به مرحله نهایی رساندند.»
او همچنین از افزایش جوایز خبر داد: «در این دوره جایزه را ۲۰ درصد افزایش دادیم. هر برگزیده ۶۰۰ میلیون تومان و هر شایسته تقدیر ۲۰۰ میلیون تومان دریافت خواهد کرد. همچنین، تمام کتابهای نامزد با ۲۰ درصد تخفیف در نمایشگاه کتاب و فروشگاههای مرتبط عرضه میشوند تا دسترسی مردم آسانتر شود.»
حیدری به برنامههای جانبی نیز اشاره کرد: «جایزه را بررسی و آسیبشناسی کردیم. شرایط شاید خوب نباشد، اما امکانات را در اختیار برگزیدگان گذاشتیم. کتابها با ۲۰ درصد یارانه فرهنگی فروخته شدند و در نمایشگاه بینالمللی کتاب جایگاه اختصاصی داشتیم. در جشنواره فجر هم همکاری داریم و از معاونت فرهنگی افرادی در آنجا فعال هستند.»
نگاه صرفاً ادبی؛ رویکرد جدید غلامرضا طریقی
غلامرضا طریقی، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب، در اولین حضورش به عنوان معاون ادبی در جایزه جلال گفت: «نخستین سال است که به عنوان معاون ادبی خانه کتاب در جایزه جلال فعال هستم. باتوجه به شرایط و مسائل جایزه، مهمترین رویکرد این بود که به ادبیات به عنوان ادبیات نگاه کنیم؛ بدون سویههای سیاسی که ممکن است وجود داشته باشد.»
او ادامه داد: «همه کتابهایی که جایزه جلال گرفتند، حداقل در هشت چاپ منتشر شدند. بررسی انجام شد که چه تعداد کتاب در هر دوره منتخب شده و تأثیر انتخاب بر کتاب هم مورد بررسی قرار گرفت. بخشی از وظیفه مثمرثمر بودن به عهده دبیرخانه نیست؛ دبیرخانه وظیفه دارد جایزه را برگزار کند، آثار را بررسی کند و شرایط معرفی و گفتوگو را مهیا کند، اما دیگران میتوانند کتاب بخرند. امسال برای همه نامزدهای جایزه جلال فروش با تخفیف خواهیم داشت تا دسترسی مردم به کتاب مهیا شود.»
ادبیات آینه جامعه؛ مجید قیصری و دغدغه اقتباس
مجید قیصری، دبیر علمی هجدهمین دوره جایزه، با آرزوی سلامتی برای رضا امیرخانی گفت: «در هجدهمین دوره جایزه جلال، جایزه ندادن به آثار دشوار است. در بخش نقد ادبی کاندیدا نداریم و این مسئله در بیانیه اعلام شده است. در این دوره تلاش شد مجموعه داستانهایی که نویسنده برای نخستین بار وارد این حوزه شده است، با دیگر نویسندگان که سالها است در این حوزه فعالیت میکنند، مورد داوری قرار نگیرند؛ زیرا این روند بیرون از عدالت است و برای همین آنها به صورت جداگانه بررسی شدند.»
وی افزود: «برای دیده شدن و تشویق نویسندگان و ناشران میتوان از معرفی آثار شروع کرد. با توجه به اینکه ۱۵۰۰ سالگی میلاد پیامبر اکرم(ص) است، بخش جانبی برای جایزه جلال طراحی شده است.»
قیصری در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم درباره اقتباس گفت: «ادبیات آینه جامعه است. در سالهای گذشته شاید تصویر همه نویسندگان و مسائل جامعه در آثار برگزیده دیده نمیشد. ادبیات از سینما جلوتر است. توجه کنید، سووشون چند سال بعد از انتشار، مورد اقتباس قرار گرفت. در ایران بخشهای هنری هر کدام مانند جزیره عمل میکنند و با هم ارتباط ندارند. اگر به هالیوود نگاه کنیم یک اثر سریع به فیلم تبدیل میشود، نیاز داریم دستگاههای مختلف سریع کار انجام بدهد. اینکه چرا به سمت اقتباس نمیرویم باید بررسی شود. دست ادبیات در این حوزه پر است.»
اعلام نامزدها؛ بخشهای مختلف و داوران
هیئت داوران بخش نقد ادبی (مریم حسینی، بهناز علیپور گسکری و عبدالحسین آذرنگ) اعلام کردند: «هیئت داوران بخش نقد ادبی هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد، ضمن قدردانی از همه پژوهشگران ارجمندی که آثارشان در این دوره مورد بررسی قرار گرفت، به اتفاق نظر رسیدهاند که از میان آثار رسیده به دبیرخانه، هیچ اثری حائز امتیاز لازم برای کسب رتبه و شایستگی نامزدی شناخته نشد.»
داستان کوتاه (بخش اصلی):
داوران: احمد آرام، محمدرضا گودرزی، مرتضی برزگر نامزدها:
- «دوستی با گراز» نگار داودی (نشر نی)
- «زارابِل» احمد حسنزاده (نشر نون)
- «قطار ساعت هفتوبیستودودقیقه» مریم رجبی (نشر خزه)
- «من ابن بطوطه هستم» خسرو عباسی خودلان (مؤسسه فرهنگی هنری هنرمندان مشرق زمین)
- «جانِور» علی صالحی بافقی (انتشارات هیلا)
داستان کوتاه (کتاب اولیها):
- «اتاقکِ اعترافِ عموآرمن» اسماعیل سالاری (نشر آگه)
- «بوی آدمیزاد» کژال کریمیان (انتشارات هیلا)
- «چاه ارمنی» افسانه آقائی (انتشارات هیلا)
- «گاهی به قبرها هم نگاه کن» عباس عظیمی (نشر چشمه)
- «نورگَوَن» بهاره حجتی (نشر نی)
داستان بلند و رمان (بخش اصلی): داوران: رامبد خانلری، سعید محسنی، داوود امیریان نامزدها:
- «امیر ساباط» محمدعلی علومی (نشر افکار جدید)
- «حوض سلطان، پایان کار مغان» رضا جولایی (نشر چشمه)
- «لمس» محمدرضا کاتب (نشر نیماژ)
- «محاکمه» محمدآصف سلطانزاده (نشر نی)
- «نشانکرده» بلقیس سلیمانی (نشر چشمه)
داستان بلند (کتاب اولیها):
- «دیوارهای زخمی» عصمت الطاف (نشر آمو)
- «زخمزن» هانیه کسائیفر (نشر ثالث)
- «ژنرال» زهرا گودرزی (نشر چشمه)
- «ناخلف» حسام آبنوس (انتشارات سوره مهر)
- «ناخن کشیدن روی صورت شفیعالدین» قاسم فتحی (نشر برج)
مستندنگاری: داوران: مکرمه شوشتری، علی کاشفی خوانساری، محسن کاظمی نامزدها:
- «چیزی به این مضمون» مهدی خطیبی (نشر آفتابکاران)
- «بر آسمان پریدن» کاوه افرایی (نشر ثالث)
- «در معّیتِ پرزیدنت» سید عبدالجواد موسوی (انتشارات خبر امروز)
- «قاسم» مرتضی سرهنگی (انتشارات خط مقدم)
حاشیه نشست: انتشار زودهنگام نامزدها و اعتراض خبرنگاران
در میانه نشست، نامزدهای جایزه بهطور ناگهانی در برخی کانالهای مجازی منتشر شد، در حالی که خبرنگاران در جلسه حضور داشتند. یکی از خبرنگاران با اعتراض گفت: «این نقض اعتماد است! ما باید اولین منبع خبر باشیم، نه کانالهای تلگرامی!»
حیدری پاسخ داد: «قول میدهم این موضوع بهطور جدی پیگیری شود. این اتفاق ناشی از سهلانگاری بوده است.»
پس از این اعتراض، نامزدها بهصورت رسمی اعلام شدند.
به گزارش راه دانا؛ هجدهمین جایزه جلال آلاحمد با وجود چالشها، نشان داد ادبیات ایران هنوز زنده و پویاست. از افزایش آثار ارسالی و جوایز تا تلاش برای اقتباس و آموزش، این دوره تلاش کرد ادبیات را به عنوان ادبیات ببیند. حالا همه منتظر برگزیدگان نهایی و تأثیر واقعی این جایزه بر بازار کتاب هستند.
ارسال دیدگاه