نگاهی بر مراسم فولکلوریک «مینجیق سالما» در آذربایجان
همه ساله با رسیدن به ایام پایانی ماه صفر ، زنان در آذربایجان طبق سنتی دیرینه مراسم مینجیق سالما و یا همان فالگیری با بایاتی را اجرا می کنند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در فرهنگ شفاهی و فولکلور آذربایجان، مراسمات و آداب و رسوم مختلفی و جود دارد که برخی از آنها امروزه نیز در بین مردم این دیار زنده بوده و رواج دارد. یکی از این مراسمات سنتی که در بین مردم آذربایجان، خصوصاً زنان طرفداران زیادی دارد، مراسم «مینجیق سالما» نام دارد. این مراسم که به «کوپه فالی» نیز معروف است، در آخرین چهارشنبه ماه صفر (در میان بعضی از مردم نیز آخرین چهارشنبه سال) انجام میگیرد.
در این ماه اگر چیزی بشکند یا اتفاقی بیافتد، برخی از زنان بر این عقیدهاند که «الله اوچونجوندن اوزاق ائلهسین» (خدا سومیاش را دور کند). برای همین نیز در روزهای پایانی این ماه برای یک سال خود فالی را می گیرند و عقیده دارند که هر چه در فال بایاتی بیاید (بنا به نیتی که دلشان گرفتهاند) همان می شود.
گفته میشود، در این مراسم زنان و دختران حاجتمند از یک روز قبل برای حل مشکلات خود یا به نیابت از شخص دیگری، نیّت کرده و اشیایی مانند منجوق یا دگمه و… که خود شخص از قبل آماده کرده است در داخل «ساخسی کوپه» (کوزه سفالین) حاوی آب میاندازند و هنگام غروب همان روز ظرف سفالی را ستونی بیرون از خانه و رو به قبله قرار می دهند.
در شهر ارومیه صبح روز چهارشنبه یکی دو نفر از زنان پا به سن گذاشته به مسجد محلّه رفته و جهت اجابت دعاها و نذر خود دو رکعت نماز می خوانند، در پایان نیز می گویند:
سو گؤرموشم یا علی(ع) یوخو گؤرموشم یا علی(ع)
موشکول ایشیم دوشوبدور موشکول آچان یا علی(ع)
با دعوت و خبر رسانی قبلی بعد از ظهر همان روز (آخرین چهارشنبه ماه صفر) زنان (متشکل از اقوام و همسایگان و آشنایان) در منزل یک نفر جمع می شوند. برای اینکه کودکان را معصوم میدانند دختر بچه خردسالی را کنار کوزه فرا می خوانند و نیز چادری را روی سرش میاندازند تا ظرف کوزه و محتویاتش را نبیند. بعد یکی از خانمهای کار بلد از کتاب بایاتی، به طور شانسی یک بایاتی میخواند. دخترک نیز دست خود را به داخل کوزه برده و به طور شانسی یکی از اشیاء انداخته شده را بیرون میآورد. منجوق متعلق به هر که باشد آن را گرفته و بر اساس مضامین بایاتی خوانده شده خوب و بدی نیّت خود را تفسیر میکند. اکثراً نیز آنرا در تکه کاغذی یادداشت میکنند، خصوصاً اگر آن «بایاتی فالی» نیابتی گرفته شده باشد.
در مراسماتی مانند این، چیزهایی که بیشتر از هر چیز دیگر دارای اهمیت است شامل: صله رحم، صمیمیت، دوستی، ارتباط گرم، ارزشهای اخلاقی، آشنایی بیشتر خانوادهها و کودکان با همدیگر، حفظ حرمت بزرگسالان و جمع گرایی، و …» است. همچنین برگزاری چنین مراسمات سنتی باعث زنده ماندنشان برای نسلهای بعدی است.
نمونههایی از بایاتیهایی که در این مراسم خوانده میشود:
قرنفیل اویوم-اویوم
دریم قوینووا قویوم
یاغیش یاغار، یئر دویماز
من سندن نئجه دویوم
معنیاش این است که: دو عاشق به هم خواهند رسید.
قیزیل گولو درهرلر،
مخمل اوسته سرهرلر،
خوش او قیزین حالینا،
سئودییینه وئرهرلر.
معنیاش این است که، آن فرد به مراد خود خواهد رسید.
قرنفیل قوتودادی،
خومار گؤز یوخودادی،
غم یئمه غمخوار گؤیلوم،
مطلب وئرن خدادی.
معنیاش این است که، هرگز از خداوند ناامید نشویم. خداوند قادر و تواناست.
اوتورموشدوم سکیده،
اورهییم سک-سکیده
اوچ قیزیل آلما گلدی،
بیر گوموش نلبکیده.
معنیاش این است که، خبر خوشی در راه است.
آناسی یانار آغلار،
حریفی قانار آغلار،
آنا دئیهر گؤیرچین،
تابوتا قونار آغلار.
معنیاش این است که، اتفاق ناگواری برای نامزد آن فرد خواهد افتاد.
عزیزیم وطن یاخشی،
کؤینهیی کتان یاخشی،
غربت یئر جنّت اولسا،
یئنه ده وطن یاخشی.
معنیاش این است که، فرد سفر کرده باز میگردد.
جان قارداش،جانیم قارداش،
آغلادیر جانیم قارداش،
باش قویوم دیزین اوسته،
قوی چیخسین جانیم قارداش.
معنیاش این است که، آن نیتی که گرفتهای برآورده شدنش سخت است.
آپاردی تاتار منی،
قول ائیلهر ساتار منی،
وفالی یاریم اولسا
آختاریب، تاپار منی.
معنیاش این است که، راهی غربت خواهی شد.
امیدواریم با حفظ فرهنگ غنی آذربایجان و نگه داشتن آن برای نسلهای آینده باعث شویم تا نسلهای آینده از خود بیگانه نشود و به غنای فرهنگی خود افتخار کنند.
ارسال دیدگاه