امیرحسین اقبالی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ درباره نظام ارزیابی جدید شرکت‌های دانش‌بنیان در معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری اظهار کرد: یکی از موضوعات کلان در حوزه دانش‌بنیان‌ها، تغییر اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان است. در جریان تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان‌ها اقتضائات جدیدی در نظر گرفته شد به‌طوری‌که این قانونی که در سال ۱۳۸۹ برای حمایت از این شرکت‌ها شکل گرفت.
تصویب قانون برای شکل‌گیری ابتدایی شرکت‌های دانش بنیان
وی ادامه داد: این قانونی برای شکل‌گیری اکوسیستم شرکت‌های دانش‌بنیانی بود تا بتواند در حوزه محصولات دانش‌بنیان پایه، تحقیق و توسعه ورود کنند و این فضایی بود که تا قبل از این وجود نداشت. در همین راستا حمایت‌هایی مانند مشوق‌های مالیاتی، معافیت‌های مالیاتی و مشاوره‌های حقوقی برای شکل‌گیری ابتدایی این شرکت‌ها در دستور کار قرار گرفت.
وی اضافه کرد: با ابلاغ و اجرایی‌شدن قانون جهش تولید برای دانش‌بنیان‌ها، دیگر مسئله اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها، شکل‌گیری و اجرایی‌شدن نیست؛ بلکه اکنون هدف توسعه و بومی‌سازی آنهاست.
بیشتر بخوانید:
اعتبار مالیاتی مشوق تحقیق و توسعه بنگاه‌های دانش بنیان است
وی توضیح داد: این قانون چنین جایگاهی را برای اکوسیستم دانش‌بنیان کشور برگزیده است و با این فرضیه نظام ارزیابی و حمایت قبلی از شرکت‌های دانش‌بنیان دیگر کاربردی ندارد و این اکوسیستم دانش‌بنیان اکنون به مرحله‌ای رسیده است که پای ثابت صنایع به‌حساب می‌آید.
آیین‌نامه قبلی دارای مشکلات جدی از نظر ابعاد نظام ارزیابی و حمایتی بود
اقبالی با اشاره به موارد تحولی قانون جهش تولید دانش‌بنیان‌ها نسبت به آیین‌نامه قبلی افزود: آیین‌نامه قبلی دارای مشکلات جدی از نظر ابعاد نظام ارزیابی و نظام حمایتی بود. نظام حمایتی در آیین‌نامه قبلی فقط برای شکل‌گیری شرکت‌ها بود و محتویات آن در جهت شکل‌گیری سازوکار توسعه‌ای نبود.
وی تأکید کرد: این قانون فقط برای اینکه شرکت‌ها در فضای سنگین تولید کشور بتوانند شکل بگیرند و در نهایت ورشکست نشوند، آنها را حمایت می‌کرد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در قانون قبلی دسته‌بندی شرکت‌ها هم بر اساس تک شاخص پیچیدگی فناوری و ارزیابی قبلی بود؛ اما اکنون شاخص و رویکردهای نظام ارزیابی کاملاً متنوع شده است و نوآوری‌های مربوط به اشتغال‌زایی، فناوری صادرات محصولات و محدودیت‌های منطقه‌ای در رویکرد جدید در نظر گرفته شده است.
درنظرگرفتن بلوغ شرکت‌های فناور دانش بنیان به‌عنوان مبنای دسته‌بندی
اقبالی به مبنای جدید در قانون جهش تولید برای دانش‌بنیان‌ها اشاره کرد و افزود: نکته بسیار مهم در قانون جدید درنظرگرفتن بلوغ شرکت‌ها به‌عنوان مبنای دسته‌بندی آنها است، به‌طوری‌که دسته‌بندی بر اساس میزان فروش شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: با این دسته‌بندی معاونت علمی برای شرکت‌هایی که بلوغ کافی نداشته باشند، مسیر رشدی را تعریف می‌کند و بر آن اساس نظام حمایتی را برایشان در نظر می‌گیرد.
وی ادامه داد: شرکت‌هایی که بلوغ کافی ندارند توانمند نیستند و از جنس شرکت‌های نوپا کمتر از ۵ میلیارد تومان فروش دارند. معاونت علمی در دوره‌های قبل با نظام ارزیابی تک شاخصه، تمرکزی بر رشد شرکت‌ها نداشت، اما اکنون بخش‌های پیدا و پنهان کسب‌وکار موردتوجه قرار می‌گیرد و کیفیت محصول تولید شده نیز ارزیابی می‌شود.
لزوم ترغیب شرکت نوپا برای رسیدن به بلوغ فروش
اقبالی تأکید کرد: نکته مهم این است که شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان می‌توانند از طریق مبادی مختلف با استفاده از سیستم ارزیابی مشارکتی، نظارت اولیه برای ورود می‌شوند و سپس مسیر رشد و نظام حمایتی برای آنها تعیین می‌گردد. به این واسطه شرکت نوپا ترغیب می‌شود تا به بلوغ برای فروش به بیش از ۵ میلیارد تومان برسد.
این کارشناس اقتصادی حوزه دانش‌بنیان به رویکرد مهم تحولی معاونت علمی برای شرکت‌های نوآور و فناور اشاره کرد و افزود: با این رویکرد جدید شرکت‌های نوآور و فناور به بلوغ کاری می‌رسند و بیش از ۵ میلیارد تومان در سال فروش خواهند داشت.
وی تشریح کرد: در نظام جدید ارزیابی شرکت‌های نوآور شرکت‌هایی هستند که کمتر از ۵۰ درصد محصولاتشان دانش‌بنیان است؛ اما شرکت‌های فناور بیشتر از ۵۰ درصد محصولاتشان دانش‌بنیان است.
اهمیت ورود اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان به صنعت
اقبالی شرکت‌های فناور را مسیر اصلی ورود اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان به صنعت دانست و گفت: در قانون جهش تولید دانش‌بنیان نظام تأمین مالی، نظام ورود و بازارسازی برای شرکت‌ها تعیین شده است تا مشخص گردد چه شرکت‌هایی می‌توانند با ورود به صنعت به این بخش کمک کنند درحالی‌که در دسته‌بندی گذشته گاهی شرکت‌های نوع ۲ هم وارد این بازار می‌شدند.
وی در پایان سخنانش فهم شرکت‌های دانش‌بنیان از بازار را بسیار مهم دانست و گفت: وقتی درباره بلوغ شرکت صحبت می‌شود؛ یعنی دانش‌بنیان‌ها بازار را درک کرده باشد و این ادراک از بازار مسئله بسیار مهمی برای شرکت‌هایی که به‌عنوان بازوی اصلی توسعه فناورانه کشور کار می‌کنند، محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید:
تخصیص اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه برای تحقق دانش‌بنیان‌شدن اقتصاد ملی
مجلس با حذف اعطای اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه قانون جهش تولید دانش بنیان مخالف است