در پنجمین دوره؛
«فارسی‌سینما» برگزیده‌ای نداشت/ حیف که بیضایی را از دست دادیم
مراسم پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» با قدردانی از ۴ فیلم «صبح اعدام»، «پرویزخان»، «آغوش باز» و «پروین» برگزار شد و این در حالی است که این دوره از جایزه برگزیده‌ای نداشت.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ دفتر پاسداشت زبان فارسی در حوزه هنری مراسم پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» را عصر شنبه ۱۹ اسفند در سالن مهر حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار کرد.
هدف ما برقراری اولین ارتباط جدی با اهالی فیلم و سینما است
در ابتدای این مراسم ناصر فیض مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی گفت: دفتر هر چند تازه تاسیس است ولی حوزه هنری از زمان شروع فعالیت با دفاتر مختلفی که دارد بدون تردید در بخش ادبیات، پاسداری از زبان فارسی را در دستور کار خود داشته است.
وی یادآور شد: توجه به زبان فارسی برای حوزه هنری تازه نیست. شاعران بزرگی در حوزه فعالیت داشته و دارند و حوزه هنری با جاذبه‌ای که برای ادبیات دفاع مقدس ایجاد کرده است، ادبیات دفاع مقدس را به یکی از پرطرفدارترین حوزه‌های ادبیات تبدیل کرده است و آثار درخشانی در این حوزه خلق شدند.
فیض تاکید کرد: دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری با هدف تعامل بیشتر با فعالان عرصه زبان فارسی تاسیس شد. هدف ما از این مراسم برقراری اولین ارتباط جدی با اهالی فیلم و سینما است که به زبان فارسی توجه کرده‌اند. به حوزه هنری تبریک می‌گویم که پیش‌قدم شده تا توجه به زبان فارسی در حوزه‌های مختلف را مورد توجه قرار دهد.
امیدواری برای تبدیل جایزه «فارسی‌سینما» به دبیرخانه زبان و سینما
سپس مهدی صالحی دبیر پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» روی صحنه رفت و گزارشی را از پنج دوره جایزه «فارسی‌سینما» ارایه داد.
وی تاکید کرد: نکته‌ای که در این جایزه مدنظر بود این است که چقدر حواس فیلم‌ها به زبان فارسی، گویش، لهجه درست و زیرنویس و املای صحیح فارسی هست و تناسب اجزای مختلف فیلم به لحاظ گفت‌مانی و همچنین نکات دیگر رعایت می‌شود. امیدوارم این جایزه به دبیرخانه زبان و سینما تبدیل شود تا نسل‌هایی را ادیب و آشنا به سینما پرورش دهد و در آینده با فیلم‌های قدرتمندتری به لحاظ زبانی مواجه شویم و فیلم‌ها زبان و بینش ما را نسبت به زبان فارسی ارتقا دهند.
در ادامه این مراسم کلیپی از سخنان اعضای هیات داوری پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» پخش شد.
«پرویزخان» کمدی نیست اما ملاحت دارد
سپس هادی مقدم‌دوست از داوران پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» و علی ثقفی نویسنده و کارگردان «پروزخان» روی صحنه رفتند.
مقدم‌دوست درباره فیلم «پرویزخان» اظهار کرد: «پرویزخان» را نمی‌توان در رده فیلم‌های کمدی قرار داد اما معتقدم ملاحتی دارد که به صورت آشکار نمی‌بینیم.
وی در ادامه از علی ثقفی پرسید که از چه عناصری در سینما استفاده کرده است تا این ملاحت در فیلم «پرویزخان» ایجاد شود؟
ثقفی درپاسخ به این پرسش گفت: برای من جالب بود که مرکزی به زبان‌شناسی و زبان فارسی در سینما توجه می‌کند. من روی بحث زبان‌شناسی خیلی حساس هستم. من نمی‌خواستم که شخصیت‌های «پرویزخان» به لحاظ زبانی تکراری شوند. شاید ملاحت مدنظر به خاطر فاصله‌گرفتن شخصیت‌ها از معمولی‌بودن شکل گرفته است. ۱۹ بار فیلمنامه را بازنویسی کردم و مواظبت کردم تا لحن شخصیت‌ها ملیح شود.
«آغوش باز» نماینده خوبی برای فارسی گفتاری
سپس نوبت به فیلم «آغوش باز» رسید که با حضور آزیتا افراشی از دیگر اعضای هیات داوران و مهرداد کوروش‌نیا و محمدسجاد نجفی فیلمنامه‌نویسان این اثر درباره «آغوش باز» صحبت شد.
افراشی در ابتدای سخنان خود گفت: پیوند هنر و زبان در ایران ساختگی نیست. «آغوش باز» نماینده خوبی برای فارسی گفتاری به حساب می‌آید. در این فیلم تفاوت زبان نسل‌های مختلف، زبان ترانه، زبان در خانواده و کاربرد زبان از سوی خانم‌ها و آقایان مورد توجه قرار گرفته بود.
مهرداد کوروش‌نیا نیز از نویسندگان «آغوش باز» نیز در ادامه گفت: یک نگاه مطایبه‌آمیز و هم نگاه ایرانی اخلاق‌مدارانه برای کلیت طراحی فیلم در نظر گرفته شد. تلاشم در حوزه گفتار شخصیت‌ها این بود که گفتار شخصیت‌ها روزمره و ملموس باشد و به دیالوگ تبدیل نشود.
نجفی دیگر نویسنده «آغوش باز» هم در این باره گفت: وقتی می‌خواهیم فیلمنامه بنویسیم میراث‌دار قلم علی حاتمی و بهرام بیضایی هستیم. روزی آقای بیضایی گفت که برای نوشتن «مرگ یزدگرد» با کمبود کلمه مواجه شده بود زیرا در آن مقطع دایره لغات مورد استفاده مردم بسیار محدود بود. در حال حاضر ما هم در دوره‌ای به سر می‌بریم که کلمات در غربت قرار گرفته‌اند و ممنونم که در چنین برنامه‌ای به زبان فارسی و کلمات اهمیت داده می‌شود.
سپس کوروش‌نیا با بیان اینکه کارکرد زبان را در درام نمی‌شناسیم، تصریح کرد: ایراد آثار آقای بیضایی زبان آثارش است و کارکرد زبان دراماتیک را نمی‌شناسد. چرا مخاطب با شاهنامه آشتی نمی‌کند زیرا ثقیل است و اشتباه است که ما شاهنامه را با زبان هزار سال پیش روایت کنیم. حل‌نکردن مساله زبان باعث فاصله افتادن میان مردم و ادبیات کهن شده است. اگر برای این موضوع سمیناری برگزار کنیم اتفاق خوبی رخ خواهد داد.
«صبح اعدام» به عوام باج نمی‌دهد
در ادامه مراسم پایانی پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» یوسفعلی میرشکاک و بهروز افخمی برای فیلم «صبح اعدام» روی صحنه حضور پیدا کردند.
میرشکاک در ابتدای سخنان خود یادآور شد: تاریخ ذات زبان است و زبان به تاریخ برمی‌گردد. سینما در حال باج دادن به عوام است و بعد از چند سال دیدم فیلمی بدون های و هویی خاص، تفکر را با در نظر گرفتن زبان به فیلم تبدیل کرده است.
وی تصریح کرد: در این مملکت پول داشته باشید به راحتی فیلم می‌سازید. «صبح اعدام» فیلمی برای تفکر است. اگر تماشاگر فیلم «صبح اعدام» پایین باشد باید فاتحه فرهنگ‌مان را بخوانیم. هنر باید بتواند مخاطب را مجاب کند که بارها و بارها با آن مواجه شود. سینمای فاقد تفکر سینما نیست و تفکر با زبان سر و کار دارد. «صبح اعدام» استثنای سینمای ایران است.
فیلم‌های امروز مخاطب را از تخیل منع می‌کنند
سپس افخمی کارگردان «صبح اعدام» نیز با اشاره به اینکه سوژه این فیلم از ۲۵ سال قبل مدنظرش بوده است، یادآور شد: از ۲۵ سال پیش این سوژه را مدنظر داشتم ولی هر بار برای ساخت آن استخاره می‌گرفتم خوب نمی‌آمد. همیشه این سوژه اعدام مردی بی‌گناه مدنظرم بود تا اینکه بعد از اتفاقات پاییز سال گذشته بار دیگر برای ساخت فیلم استخاره کردم و خوب درآمد.
وی ادامه داد: نویسنده کتاب «طیب در گذر لوطی‌ها» نثر لوطی‌ها را حفظ کرده است. ما باید نام نویسنده را در تیتراژ پایانی بیاوریم چون از زبان این کتاب استفاده کردم. لوطیان شاعران و سخنورانی بودند که الفاظ و کلمات‌شان وارد زبان شده و ولی جایی ثبت نشده است.
افخمی درباره دلیل سیاه و سفید بودن «صبح اعدام» تاکید کرد: فکر می‌کنم سیاه و سفید بودن فیلم باعث می‌شود تخیل تماشاگر به کار بیافتد. معتقدم فیلم‌های امروزه مخاطب را از تخیل منع می‌کنند. سینمای امروز به لحاظ تکنیکی به جایی رسیده که در آن تصویر واقعی از غیر واقعی تشخیص داده نشود و ذهن مخاطب این را نمی‌پسندد. وقتی به سینمای قدیم نگاه می‌کنیم برای‌مان واقعی‌تر و به یادماندنی‌تر است. سینما در حال برگشت به شکل‌های خیال‌پردازتر است.
وی متذکر شد: افول سینما به خاطر این است که از محتوای داستانی و زبانی تهی می‌شود.
افخمی اظهار کرد: تئاتر به نظرم بیشتر از سینما باقی می‌ماند و در شیوه‌های جدید می‌تواند ترکیبی از تئاتر و سینما را ارایه دهد و تئاترهای سنتی هم بیشتر مورد توجه قرار خواهند گرفت.
اهمیت زبان فارسی برای شکل‌گیری تمدن ایرانی اسلامی
در ادامه این مراسم با حضور مجید رضابالا یکی دیگر از اعضای هیات داوران پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» و محمدرضا ورزی و محمدرضا شریفی‌نیا درباره فیلم «پروین» صحبت شد.
رضابالا در ابتدای سخنان خود گفت: اگر ایده نهایی ما ایجاد تمدن ایرانی اسلامی باشد باید به این مهم توجه داشته باشیم که هیچ تمدنی بدون زبان معیار و میانجی تحقق پیدا نکرده است. بنابراین زبان فارسی علاوه بر اینکه هویت ما است برای تمدن ایرانی اسلامی اهمیت به‌سزایی پیدا می‌کند.
وی یادآور شد: زبان نوشتار با زبان گفتار و زبان ادب تفاوت دارد. فیلم ساختن درباره شاعری ایرانی نیازمند رعایت فاصله زبان نوشتار، گفتار و ادب توسط نویسنده است. فیلم «پروین» موفق شده بین این سه زبان توازن را برقرار کند. «پروین» جدا از پرداختن به زندگی یک شاعر، فیلمی قابل قبول است.
حرف «پروین» برای نسل جوان امروز
سپس محمدرضا ورزی کارگردان فیلم «پروین» نیز توضیح داد: نگاه من برشی از زندگی پروین اعتصامی بود و می‌خواستم با این برش حرفی برای نسل جوان امروز بزنم. در زمانه‌ای که خشونت مردانه حاکم بوده و اهمیتی به زنان در اجتماع داده نمی‌شد، این شاعره ایرانی توانست جایگاه خود را به ثبت برساند. پروین اعتصامی در میان شعرای معاصر جایگاه ویژه‌ای دارد.
حیف که بهرام بیضایی را از دست دادیم
سپس شریفی‌نیا به عنوان تهیه‌کننده و بازیگر فیلم «پروین» نیز در ابتدای سخنان خود در واکنش به سخنان مهرداد کوروش‌نیا درباره بهرام بیضایی، تصریح کرد: «روز واقعه» و «مجلس ضربت زدن» به عنوان ۲ کار بسیار زیبا در حوزه مذهبی نوشته شده که هر ۲ اثر از بهرام بیضایی است و نظیر ندارد. حیف که بهرام بیضایی را از دست دادیم. باید ایشان را نگه می‌داشتیم و از ایشان می‌خواستیم تا درباره باقی شخصیت‌های مهم و اولیا نیز بنویسند. کاری که بهرام بیضایی در حوزه ادبیات نمایشی انجام داد بی‌نظیر است.
وی ادامه سخنان خود متذکر شد: تا فرهنگ در جامعه درست نشود اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد. باید فرهنگ در جامعه رشد کند تا بتوان آدم‌ها را به سطحی کشاند که تفکر مدنظر را به آن‌ها تزریق شود.
شریفی‌نیا به دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری پیشنهاد داد تا در شورای تصویب فیلمنامه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نماینده‌ای داشته باشد تا فیلمنامه‌ها را به لحاظ زبان و ادبیات فارسی مورد ارزیابی قرار دهد.
معادل فارسی پیدا کردن برای کلمات مبارزه با هجمه فرهنگی نیست
این بازیگر با سابقه سینما، یادآور شد: ما بین محاوره و کتابت معلق هستیم. این بحث جامعه را از آثار تاریخی دور کرده است. نمی‌توان با زبان کتابت فیلم ساخت. نکته دیگری که قصد دارم آن را با آقای حدادعادل کنم این است که بنده بسیاری از نکات مطرح شده در فرهنگستان ادب و زبان فارسی را نمی‌فهمم. چرا باید به جای اس ام اس بگوییم پیامک یا به جای کامپیوتر بگوییم رایانه؟ مگر در اروپا و آمریکا برای کلمه «آبگوشت» معادل انگلیسی درست می‌کنند؟ هجمه فرهنگی این کلمات نیست. متاسفانه ما هجمه فرهنگی را بالای طاقچه گذاشته‌ایم و به دنبال تغییر کلمات افتاده‌ایم.
تهیه‌کننده فیلم «پروین» تصریح کرد: «پروین» نیاز جامعه ما است. جوانان ما تشنه شناخت مفاخر و چهره‌های ایرانی هستند و ما وظیفه داریم که فیلم‌هایی درباره این شخصیت‌ها بسازیم.
انتقاد از جشنواره فیلم فجر با ندادن یک سیمرغ
وی در بخش پایانی سخنان خود به انتقادی از چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر پرداخت و گفت: امسال اتفاق ناگواری در جشنواره افتاد و فیلمنامه برگزیده در سودای سیمرغ نداشتیم. قرار است در جشنواره فیلمنامه‌نویسان تشویق شوند. سیمرغ ملک پدری کسی نیست که آن را به هنرمندان ندهند. مگر می‌شود فیلمی سیمرغ بهترین فیلم را دریافت کند ولی فیلمنامه‌اش برگزیده نشود.
شریفی‌نیا سپس به برگزارکنندگان مراسم پنجمین جایزه «فارسی‌سینما» اشاره کرد و گفت: شما هم اینجا ۴ فیلم را انتخاب می‌کنید ولی برگزیده‌ای ندارید. این رفتار درست نیست زیرا هنرمندان باید تشویق شوند تا در آینده کارهای بهتری انجام دهند.
در پایان از ۴ فیلم «پرویزخان»، «آغوش باز»، «صبح اعدام» و «پروین» از سوی دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری قدردانی به عمل آمد.
ارسال دیدگاه