دانا گزارش می دهد؛
نظر علما راجع به نحس بودن ماه صفر چیست؟/ اهمیت صدقه دادن در ماه صفر
در اعتقاد عموم شیعیان، ماه صفر معروف به نحوست است و در روایات متعددی تاکید شده که مسلمانان در این ماه از انجام کارهای مهم پرهیز کنند و نسبت به صدقه دادن توجه بیشتری داشته باشند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در اعتقاد عموم شیعیان، ماه صفر معروف به نحوست است و در روایات متعددی تاکید شده که مسلمانان در این ماه از انجام کارهای مهم پرهیز کنند و نسبت به صدقه دادن توجه بیشتری داشته باشند.
فلسفه صدقه دادن در ماه صفر بیشتر برای سلامتی امام عصر(عج) و ایجاد آرامش درونی و روانی است و اینکه با صدقه دادن بر رنج داغ امام عصر(عج) مرهمی هرچند کم و ناچیز گذاشته شود.
فلسفه صدقه دادن در ماه صفر بیشتر برای سلامتی امام عصر(عج) و ایجاد آرامش درونی و روانی است و اینکه با صدقه دادن بر رنج داغ امام عصر(عج) مرهمی هرچند کم و ناچیز گذاشته شود.
ماه صفر یکی از ماههای قمری است که بعد از ماه حرام واقع شده، در ۱۲ ماه قمری چهار ماه ذیالقعده، ذیالحجه و محرم و ماه رجب به عنوان ماه حرام شناخته شده است زیرا در سه ماه نخست موعد حج تمتع و ماه رجب موعد حج عمره بوده است پس خداوند این چهار ماه را برای مسلمانان حرام معرفی کرده تا مومنان به راحتی و بدون مشکلی به سفر حج بپردازند.
حرام بودن ماههای مذکور در سوره توبه آیه ۳۶ اینگونه مطرح شده است: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی کِتَابِ اللّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ فَلاَ تَظْلِمُواْ فِیهِنَّ أَنفُسَکُمْ وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِکِینَ کَآفَّةً کَمَا یُقَاتِلُونَکُمْ کَآفَّةً وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ» در حقیقت شماره ماهها نزد خدا از روزى که آسمانها و زمین را آفریده در کتاب «علم» خدا دوازده ماه است از این «دوازده ماه» چهار ماه[ماه] حرام است؛ این است آیین استوار پس در این [چهارماه] بر خود ستم مکنید و همگى با مشرکان بجنگید چنانکه آنان همگى با شما مىجنگند و بدانید که خدا با پرهیزگاران است.
همانگونه که حضرت ابراهیم(ع) پس از طوفان نوح اقدام به بازسازی خانه کعبه کردند دوباره قضیه چهارماه حرام را که قبل از ایشان نیز برقرار بوده است مطرح کردند و به فرزندان خویش نیز تأکید و توصیه داشتند که به طور نسل به نسل این مطلب را بیان کنند. اعراب جاهلی به سرقت، جنگ و خونریزی معروف و مشهور بودند و با حرام شدن این چهار ماه زمینههای سفر راحت و بیدغدغه حجاج به خانه خدا که مکان امن الهی است فراهم میشده است.
پس از اتمام ماه حرام و آغاز ماه صفر شهرها از سکنه خالی میشدند و اعراب جاهلی خود را برای خونریزی و جنگ آماده میکردند و برای مردمان ماه درد، ناراحتی، غصه و خالی از امنیت در راه بود. همچنین ماه صفر یک پیشینه تاریخی دارد که ربطی به اسلام ندارد و عرب قبل از پیامبر(ص) نیز عادت به جنگ داشتند حتی در ماه محرم نیز حرمت خاندان آلالله را نگه نداشتند و امام حسین(ع) را با آن شرایط غمانگیز به شهادت رسادند.
بعد از اسلام حوادث و رویدادهایی باعث نحوست ماه صفر شد از جمله رحلت پیامبر اکرم(ص) در ۲۸ صفر سال ۱۱ هجری غم و اندوه فراوانی رابرای مومنان و مسلمانان به بار آورد و تمام مسلمانان را در غم و اندوه فرو برد و مصیبت را بر دل شیعیان نازل کرد.
پس از رحلت پیامبر(ص) شهادت امام حسن(ع) در سال ۵۰ هجری باعث تثبیت نحوست این ماه شد و بعد از این اتفاق وارد شدن سر بریده امام حسین(ع) به شام و به دنبال آن اربعین امام حسین(ع) و شهادت امام رضا(ع) در سال ۲۰۳ هجری از رخدادهایی بود که باعث مستند شدن این نحوست شده است. این ماه با نحوست و ادعاهایی که در این باره وجود دارد اعمال و ادعیههای خاص خود را از جمله صدقه بسیار، دعای «یا شَدیدَ الْقُوی»، صلوات، استغفار و زیارت امام حسین(ع) دارد.
برخلاف آنچه در عرف جامعه مبنی بر نحوست این ماه تعبیر شده است هرگونه کار و فعالیت و حتی صله رحم و مسافرت در این ماه نهی نشده است به گونهای که حتی در روز اربعین حسینی زیارت امام حسین(ع) سفارش بسیار شده است و برای زیارت واژه سفر تأکید شده است.
در هنگام جنگ صفین در روز نخست صفر منجمی به امام علی(ع) وارد شد و از ایشان خواستند از شرکت در جنگ صفین منصرف شوند زیرا ممکن است نحوست ماه امام را بگیرد ولی ایشان با قاطعیت فرمودند: من به خدا توکل میکنم و وظیفه شرعی خود را انجام میدهم زیرا ایشان نیز به این نحوست اعتقاد داشتهاند ولی تعطیل کردن زندگی را دلیلی بر تعطیل کردن زندگی قلمداد نکردهاند.
از امام صادق(ع)، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین سفارش شده است و امام حسن عسگری(ع) نشانههای مومن را پنج چیز عنوان میکند که خواندن ۵۱ رکعت نماز در طول روز(نمازهای واجب و نافله)، قرائت زیارت اربعین، انگشتر در دست راست کردن، پیشانی برخاک نهادن و بسم الله را بلند گفتن از خصوصیت مؤمنان است.
زیارت عاشورا بیان کننده صحنه قیام و شهادت است و زیارت اربعین هدف و نتایج قیام امام حسین(ع) را نشان میدهد البته باید به خاطر بسپاریم که قرائت زیارت اربعین فقط برای کسب ثواب نباشد و تأمل در بند بند ادعیه مدنظر باشد.
شیخ عباس قمی هم در مفاتیح الجنان، در بخش اعمال ماه صفر و هم در وقایع الایّام به موضوع نحوست ماه صفر، اشاره کرده است. در اینجا، متن گفتار این محدث بزرگ را از وقایع الایّام بیان میکنیم: «بدان که این ماه (صفر) معروف به نحوست است و شاید سبب آن، واقع شدن وفات رسول خدا صلی اللّه علیه و آله است در آن، همچنان که نحوست دوشنبه به این سبب است و یا به جهت آن است که این ماه بعد از سه ماه حرام (ذی القعده، ذی الحجه و محرم) واقع شده که در آن سه ماه، حرب و قتال نبوده و در این ماه (صفر)، شروع به قتال مینمودند و خانه و منازل از اهلش خالی میشد.»
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت است که «هر کس بشارت پایان یافتن ماه صفر را به من دهد، من بشارت بهشت به او خواهم داد».
در نامگذاری این ماه، دو وجه ذکر کردهاند:
۱. از «صُفْرَة (زردی)» گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است.
۲. از «صِفْر (خالی)» گرفته شده؛ زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، رهسپار جنگ میشدند و شهرها خالی میشد.
برخی اعمال ماه صفر
۱- در این ماه، به دادن صدقه اهتمام بیشتری شود.
پیامبر اکرم (ص) در باب صدقه دادن میفرمایند: لبخند تو بر روی برادرت صدقه است، امر به معروف و نهی از منکر کردنت صدقه است، رهنمایی کسی که راه را گم کرده صدقه است و دور کردن سنگ و خار و استخوان از راه صدقه است.
۲- به هر حال، از برای رفع نحوست، هیچ چیز بهتر از تصدقات و ادعیه و استعاذات وارده نیست و اگر کسی می خواهد محفوظ بماند از بلاهای نازله در این ماه، در هر روز این ماه ۱۰ مرتبه بخواند این دعایی را که «محدث فیض» روح الله روحه، در «خلاصة الاذکار» ذکر فرمود:
یا شَدیدَ الْقُوی وَ یا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ! (مفاتیح الجنان)
ای سخت نیرو، و ای سختگیر! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! خوارند از بزرگیات همه خلقت. پس کفایت کن از من شرّ خلق خودت را، ای احسان بخش! ای نیکوکار! ای نعمت بخش! ای عطا دِه! ای که معبودی جز تو نیست! منزّهی تو! به راستی من از ظالمانم. اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غمّ و همچنین نجات دهیم مؤمنان را، و رحمت کند خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزه اش!
۳- «سیّد بن طاووس» نقل کرده است: در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «انّا فتحنا» (فتح) و در رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «توحید» قرائت شود و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابی سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه حاجت خویش را از خداوند بخواه. (ان شاء اللّه به هدف اجابت میرسد).(اقبال، صفحه ۵۸۷)
۴ در روز اربعین (بیستم ماه صفر) زیارت امام حسین (علیه السلام) مستحبّ است و مورد تأکید قرار گرفته. در روایتی که «شیخ طوسی» از امام حسن عسکری (علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است: نشانههای مؤمن پنج چیز است: به جای آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله) و زیارت اربعین (امام حسین (علیه السلام)) و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.
نظر برخی از علما در خصوص نحوست ماه صفر
آیت الله مکارم شیرازی
ایام ذاتاً سعد و نحس ندارد مگر به خاطر حوادثی که در آن واقع شده و لذا چون در ماه صفر سه تن از معصومین علیهم السلام چشم از جهان بستهاند و همچنین مشکلاتی که برای اسرای کربلا پیش آمد، ممکن است عنوان نحس به خود گرفته باشد به علاوه چون ماه حرام تمام میشده و دوباره جنگ و نزاع در بین قبایل عرب صورت میگرفته است؛ و به هر حال میتوان تاثیر آنها را با صدقه و دعا حل کرد.
آیت الله مظاهری
قضیّۀ نحوست برخی ایّام و ساعات، از نظر شرعی، قضیّۀ مشهوری است و انکار اصل قضیّه مشکل است. از نظر عقلی هم برهان قاطع برای انکار آن نداریم، چنانکه اثبات آن نیز دلیل عقلی قوی ندارد.
آن دسته که قائل به وجود ایّام نحس بودهاند، برای اثبات این مطلب به قرآن کریم تمسّک کردهاند که میفرماید:
«فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ ریحاً صَرْصَراً فی أَیَّامٍ نَحِساتٍ »
« إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ ریحاً صَرْصَراً فی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ »
و همچنین به آیاتی برای سعد ایّام تمسّک کردهاند: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ
همچنین روایاتی در این زمینه در خصوص سعد و نحس برخی ماهها و روزها و ساعات وجود دارد .برخی نیز معتقدند که روز و ساعت نحس وجود ندارد و نحوستی که در قرآن کریم به آن اشاره شده است را به اعتبار مظروف دانستهاند، نه به اعتبار ظرف. بر اساس این نظریّه، آن بلای سنگین و نابود کننده که در آیات شریفه ذکر شده، نحس است و به این اعتبار، آن روزها، روزهای نحس نامیده شدهاند، ولی انکار سعد و نحس ماهها و بعضی ایّام و ساعات، با وجود روایات، کار مشکلی است.
آیت الله علامه طباطبایی
نحوست و سعادت ایام وارد شده بیش از این دلالت ندارد که سعادت و نحوست به خاطر حوادثی دینی است، که بر حسب ذوق دینی و یا بر حسب تاثیر نفوس یا در فلان روز ایجاد حسن کرده، و یا باعث قبح و زشتی آن شده، و اما اینکه خود آن روز و یا آن قطعه از زمان متصف میمنت و یا شئامت شود، و تکوینا خواص دیگری داشته باشد، سایر زمانها آن خواص را نداشته باشد، و خلاصه علل و اسباب طبیعی و تکوینی آن قطعه از زمان را غیر از سایر زمانها کرده باشد از آن روایات بر نمیآید، و هر روایتی که بر خلاف آنچه گفتیم ظهور داشته باشد، باید یا حمل بر تقیه کرد و یا به کلی طرح نمود.
آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
معروف است که ماه صفر بخصوص چهارشنبه آخر آن نحس میباشد که در این مورد روایتی نداریم. شاید این نحوست بخاطر رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این ماه و نیز این سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) باشد که فرمودهاند: ((کسی که مرا به تمام شدن ماه صفر مژده بدهد، او را به بهشت بشارت میدهم)) که باین ترتیب میتوان این مطلب را ثابت کرد. و هنگامی که نحوست این ماه ثابت گردید باید به انجام اعمال مناسب در آن پرداخته، آن را از مراسم بزرگ مصیبت دانسته و با خدای بزرگ در مورد نبودن آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) و از دست دادن سعادتهای زمان حضور او و گمراهی مردم بعد از وفاتش مناجات نموده و از سرکشی منافقین و ستم ستمکاران و پلیدی دشمنان برای او بگوید.
آیتالله صافی گلپایگانی
بهطور مطلق چنین مطلبی ثابت نیست و بهطورکلی صدقه به فقیر دافع بلاست.
آیتالله فاضل لنکرانی
دلیلی بر این معنا نداریم و بر فرض صحت هم با مقداری صدقه مسئله حل میشود.
آیتالله سیستانی
برای رفع نحسی احتمالی صدقه بدهید.
آیتالله بهجت
فیالجمله ثابت است و صدقه دادن دعاهای مأثوره نافع است.
ارسال دیدگاه