دانا گزارش می دهد؛

• چهارشنبه ۰۸ مرداد ۱۴۰۴ ۰۸:۱۳
• کد خبر : 2111953

• اخبار
• فرهنگی
• دین و اندیشه

منابع تاریخی اصیل و کهن وجود حضرت رقیه(س) را اثبات می‌کنند. شهادت مظلومانه ایشان در شام، با افشای جنایات یزید و تأثیر بر افکار عمومی، نقشی کلیدی در سقوط مشروعیت بنی‌امیه داشت. این واقعه، نماد مظلومیت اهل بیت(ع) در تاریخ شد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بحث درباره وجود حضرت رقیه(س)، دختر خردسال امام حسین(ع)، از جمله موضوعات تاریخی است که در میان مورخان و محققان اختلاف نظر وجود دارد. برخی با استناد به منابع کهن وجود ایشان را محتمل می‌دانند، در حالی که عده‌ای دیگر به دلیل کمبود شواهد قطعی، در این مسئله تردید دارند.

شبهه: اصلاً حضرت امام حسین علیه‌السلام دختری سه ساله با نام #رقیه نداشته‌اند و هیچ یک از مقاتل منبع، هنگام ذکر نام دختران امام حسین علیه‌السلام از چنین دختری نام نبرده‌اند. حتی شهید مطهری…

شهید مطهری در حماسه حسینی داستان حضرت رقیه و وجود او را از تحریفات عاشورا دانسته است و در یادداشتهای خود نوشته است: از طفل امام حسین به نام رقیه که در شام مرده و بعد برایش ضریح ساخته اند اخیراً به هم بافته اند (یادداشتها ج ۲ ص ۸۰)
ایشان در حماسه حسینی نیز در بیان تحریفات عاشورا می نویسند:

داستان طفلی از ابی عبدالله که در شام از دنیا رفت و بهانه پدر می گرفت و سر پدر را آوردند و همان جا وفات کرد. ( حماسه حسینی، شهید مطهری، ج ۲ ص ۵۸۵ و ۵۸۶) و…

پاسخ: سخن شهید مطهری درباره حضرت رقیه سلام الله علیها، بخشی از کتاب یادداشت‌های استاد شهید می باشد که در واقع فیش‌های تحقیقاتی ایشان بوده که قصد داشته اند بعدها راجع به آنها تحقیق نمایند، اما با شهادت ایشان توسط موسسه نشر آثار ایشان منتشر شده است!

اصل وجود دختری چهار یا سه ساله برای امام حسین علیه السلام در منابع شیعی آمده است در کتاب کامل بهائی نوشته علاء الدین طبری مربوط به ۷۰۰ سال پیش قصه دختری چهار ساله که در ماجرای اسارت در خرابه شام در کنار سر بریده پدر به شهادت رسیده، آمده است.

بر خلاف ادعای نویسنده بنابر نقل اللهوف، نام حضرت رقیه (سلام الله علیها) بارها بر زبان امام حسین (علیه السلام) جاری شده است.

توسل به دروغ ، مهمترین اسلحه ی دشمنان برای ایجاد انحراف و متزلزل کردن عقاید مومنین است، با افزایش آگاهی خود ، سپری در مقابل این اسلحه ایجاد کنیم.

برای اثبات وجود مبارک حضرت رقیه (سلام الله علیها) آنچنان اسناد و منابع معتبر وموثق وجود دارد که حتی جای هیچ شک وجود ندارد.

اکنون موارد ذکر شده در شبهه و دروغهای آشکار درآن را بررسی می کنیم.

ﺍﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺷﺒﻬﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﻗﯿﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖ‌ﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺷﻬﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻓﯿﺶ‌ﻫﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻭ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﯽ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻧﯿﺰ ﺗﺬﮐﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﯾﺎﺩﺩﺍﺷﺖ‌ﻫﺎﯼ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ‌ﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﮐﻪ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ‌ﻫﺎﯼ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ، ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﺎﻭﯾﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﮐﻢ ﺍﻃﻼ‌ﻉ ﻭ ﺑﻌﻀﺎً ﻣﻌﺎﻧﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

درصورتی که استاد ، نظرشان براین بوده که دراین خصوص باید تحقیقات بیشتری شود (که متاسفانه با شهادتش فرصت تحقیق نشد). ایشان به هیچ وجه نعوذبالله منکر وجود ایشان نبودند.

 ﺑﺮ ﺧﻼ‌ﻑ ﺍﺩﻋﺎﯼ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ، ﮐﺘﺎﺏ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ﺩﺍﺭﺍﯼ ۳۰۸ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻥ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

در شبهه نوشته شده که درهیچ یک از مقاتل و منابع در ذکر نام دختران امام حسین علیه السلام ، دختری به نام رقیه یاد نشده وبرای اولین بار ازقرن هفتم نام وی وارد کتایها شده.

به گوشه ای از ده ها منبع کهن معتبر قرون ابتدایی اسلام، اشاره ای میکنیم که نام حضرت رقیه (سلام الله علیها) با ذکر ماجرای مصیبتشان درشام درآنها مشاهده میشود.

 مقتل ابومخنف (متوفی ۱۵۸ ه ق) ازاصحاب امام صادق علیه السلام
محمدبن عمر واقدی (م۲۰۷)
محمدبن جریرطبری(م۳۱۰)
ابن قتیبه در «الامامة والسیاسة» (م۳۲۳)
ابن عبدربه در «العقدالفرید» (م۳۲۸)
تاریخ علی بن حسین مسعودی(م۳۴۵)
شیخ مفید در «الارشاد» ونیز در « النصرة فی حرب البصرة» (م۴۱۳)
علامه شهرستانی در« الملل والنحل»(م۵۴۸)
خوارزمی در«مقتل الحسین»(م۵۶۸)
ابن عساکر در«تاریخ دمشق» (م ۵۷۱)
و ده ها سند معتبر کهن دیگر

در بین بعضی از مورخان شیعه وجود حضرت رقیه مورد شک قرار گرفته است. برای مثال، شیخ عباس قمی در کتاب نفس المهموم که پیرامون وقایع کربلا است و نیز در منتهی الآمال که بخش مهمی از آن به وقایع کربلا اختصاص دارد، می‌گوید: «من در هیچ سند معتبری راجع به حضرت رقیه چیزی ندیدم، ولی چون شیخ صدوق آن را نقل کرده‌است از قول وی آن را نقل می‌کنم.»

لازم به ذکر است که نام حضرت رقیه به این اسم، در هیچ یک از کتب مقتل قدیمی و معتبر تاریخی که از زمان شهادت امام حسین(ع) تا قرن ششم هجری نوشته شده است اعم از ارشاد، اعلام الوری، کشف الغمة و دلائل الامامة ذکر نشده است و برای نخستین بار شیخ عباس قمی با استناد به گفته‌های شیخ صدوق، نحوه شهادت حضرت رقیه را در کتاب منتهی الامال شرح می‌دهد.

سکوت مقتل نویسان تا قرن ششم و مدتی بعد از آن درباره حضرت رقیه (س) و یادداشت بر جای مانده از شهید مطهری درباره وجود یا عدم حضرت رقیه (س) در کربلا باعث شده است که زمزمه‌های تشکیک پیرامون وجود حضرت رقیه در جریان کربلا در زمان معاصر هم به گوش برسد.

دلایل کمبود منابع تاریخی تا قرن ششم درباره وجود حضرت رقیه (س)

در آن برهه زمانی به دلیل اینکه از یک سو امکان نگارش بسیار کم و محدود بوده است، تعداد فرزندان امامان زیاد بوده، سانسور و اختناق حکومت بنی امیه که سیره نویسان را تحت کنترل خود قرار داده بودند و از همه مهم تر عدم اهتمام مورخان آن عصر در راستای ضبط و ثبت همه ی جزئیات تاریخ زندگانی امامان موجب شده که بسیاری از ماجراهای زندگانی آنان پشت پرده پنهان بماند؛ بنا بر این ذکر نکردن نام برخی افراد یا عدم تشریح برخی وقایع دلیل بر نبود آن افراد یا رخ ندادن آن وقایع نیست.

خیلی از نویسنده های قدیمی که گزارشی از شرح شهادت حضرت رقیه در کتاب هایشان نیامده است، بارها و بارها در حاشیه شرح اتفاقات کربلا نامی از رقیه(س) آورده اند؛ برای مثال در صفحه 114 از کتاب لهوف می خوانیم که امام حسین(ع) خویشان را به صبر دعوت کرده و فرموده اند: « یا اُختَاه، یا اُم کُلثُوم وَ اَنتِ یا زَینَب وَ اَنتِ یا رُقَیّه وَ اَنتِ یا فاطِمَه و اَنتِ یا رُباب! اُنظُرنَ اِذا أنَا قُتِلتُ فَلا تَشقَقنَ عَلَیَّ جَیباً وَ لا تَخمُشنَ عَلَیَّ وَجهاً وَ لا تَقُلنَ عَلیَّ هِجراً : خواهرم، ام کلثوم و تو ای زینب! تو ای رقیه و فاطمه و رباب! سخنم را در نظر دارید [و به یاد داشته باشید] هنگامی که من کشته شدم، برای من گریبان چاک نزنید و صورت نخراشید و سخنی ناروا مگویید.» در هر دو متن نام حضرت رقیّه(س) بعنوان یکی از مخدرات اهل بیت (ع) آمده است. احتمال قوی این است که ایشان همان رقیّه بنت الحسین(ع) است.

همچنین به دلیل تاخت و تازهای دوران مغول ها و ...بسیاری از منابع اصیل تاریخی چه سنی و شیعه یا به تاراج رفته و یا در جریان کتابخانه سوزی های بزرگ محو و نابود شده اند.

اسناد وجود حضرت رقیه (س)

نام رقیه در کتاب شریف لهوف سید بن طاووس و نیز سایر کتب تاریخی تصریح شده است.

مرحوم شیخ علی فلسفی در کتاب «حضرت رقیه (س)» می‌گوید در بیش از بیست کتاب، نام ایشان را رقیه دیده است.

در کتاب معالی السبطین حائری آمده است: «کانت للحسین (ع) بنت صغیره .... تسمی رقیه و کان لها ثلاث سنین»

تعبیر«تسمی رقیه» نشان دهنده این مطلب است که «رقیه» نام اصلی ایشان نبوده بلکه به این اسم معروف بوده است.

در جلد 45 کتاب بحارالانوار آورده شده است که حضرت زینب (س) در کوفه، مقابل سر امام حسین (ع) که بر روی نیزه قرار داشته این اشعار را خواند: «برادر جان! چقدر برای این دختر کوچکت فاطمه سخت است که پدرش را صدا بزند، ولی او جوابش را ندهد».

این روایات نشان می‌دهد که امام حسین (ع) چنین دختری داشته است و عدم ذکر نام رقیه (س) در برخی از کتب تاریخی به این دلیل است که حضرت رقیه (س) نام دیگری نیز داشته‌اند که کتب تاریخی وجود او را با آن نام به ثبت رسانده‌اند.

حضرت زینب در این شعر از رقیه به فاطمه صغیره یاد می‌کند و این مسئله را روشن می‌کند که فاطمه صغیره که در بعضی از کتاب‌ها از او یاد شده، همان دختر خردسالی است که در خرابه شام جان داده است.

عبد الوهاب بناحمد شافعی مصری معروف به شعرانی در باب دهم کتاب المنن نقل کرده است که «نزدیک مسجد جامع دمشق، مرقدی وجود دارد که به مرقد حضرت رقیه(س) دختر امام حسین (ع) معروف است و بر روی سنگ واقع در درگاه این مرقد این چنین نوشته است: هذَا البَیتُ بُقعَه شُرِّفَت بِالِ النَّبِی صلی الله علیه و آله و بِنتُ الحُسَینِ الشَّهید علیه السلام رُقَیَّه سلام الله علیها: این خانه مکانی است که به ورود حضرت رقی(س) دختر امام حسین(ع) از آل پیامبر(ص) شرافت یافته است.»

سیف بن عمیرة، محدث و فقیه شیعی از صحابه امام صادق(ع) و امام کاظم (ع)  و از رجال سند نقل حدیث قدسی زیارت عاشورا از امام باقر(ع) نیز بوده است.

او مرثیه‌ای در رثای حضرت سیدالشهداء(ع) سروده و آن را برای امامان زمان خویش خوانده است که در دو بیت آن دو بار نام حضرت رقیه(س) را آورده و امامان معصوم با شنیدن این نام در شعر، در رد و انکار آن چیزی بیان نکردند و این سکوت امام نشان از تقریر است؛ تقریر یعنی عملی انجام گیرد و امام با سکوت خود مهر تأیید بر آن بزند.

 طریحی در کتاب منتخب سن حضرت رقیه (س) را سه سال بیان نموده است. پس از او، فاضل دربندی که آثاری هم چون اسرارالشهادة و خزائن دارد، مطالبی را از منتخب طریحی نقل کرده است.

گفتگویی که در کتاب احقاق الحق بین امام و اهل حرم در آخرین لحظات نبرد حضرت سیدالشهدا(ع) هنگام مواجهه با شمر، روایت شده است: امام رو به خیام کرده و فرمودند: «اَلا یا زِینَب، یا سُکَینَة! یا وَلَدی! مَن ذَا یَکُونُ لَکُم بَعدِی؟ اَلا یا رُقَیَّه وَ یا اُمِّ کُلثُومِ! اَنتم وَدِیعَةُ رَبِّی، اَلیَومَ قَد قَرَبَ الوَعدُ؛ ای زینب، ای سکینه! ای فرزندانم! چه کسی پس از من برای شما باقی می‌ماند؟ ای رقیه و ای‌ام کلثوم! شما امانت‌های خدا بودید نزد من، اکنون لحظه میعاد من فرارسیده است» در این گفت‌و گو نیز به وجود حضرت رقیه به صورت صریح اشاره شده است.

تأیید وجود حضرت رقیه (س) توسط آیت‌الله نوری همدانی

آیت‌الله نوری همدانی از مراجع عظام تقلید شیعیان نیز در این باره گفته است: «بر اساس شواهد تاریخی حضرت سیدالشهدا(ع) دختری به نام رقیه داشتند که در سن سه سالگی در خرابه شام به شهادت رسید. نام حضرت رقیه علاوه بر کتب مشهوری چون لهوف و ... در قصیده سوزناک سیف بن عمیره، صحابی بزرگ امام صادق(ع) نیز آمده و علمای بزرگی همچون شیخ طوسی، نجاشی، علامه حلی و ... به آن تصریح کرده‌اند.»

مهر تأیید آیت‌الله علوی بروجردی بر وجود حضرت رقیه (س)

آیت الله علوی بروجردی نیز در جمع طلاب و فضلا به دلایل اثبات وجود حضرت رقیه (س) پرداخت و گفت: ما نمی‌خواهیم از نظر تحقیقی وارد بحث وجود تاریخی ایشان بشویم؛ ولی از نظر اکثر علما دختری به نام رقیه برای سیدالشهدا(ع) بوده است و مرحوم طبری نیز در کتاب خود به وجود ایشان تصریح کرده است. امروز حضرت رقیه (س) نماد تشیع در دمشق است و حتی ایشان پیش سنی‌ها دارای احترام و منشأ آثار و برکاتی مانند شفا دادن و حاجت دادن برای شیعه و سنی است این واقعاً یک کرامت است.

 آیت الله العظمی مظاهری نیز در این باره ابرازه کرده است: همین جا که به عنوان مرقد حضرت رقیه (س) مشهور است، مرقد اوست و تشکیک کردن به وجود او یک ظلم است آن هم ظلم به بچه مظلوم امام حسین (ع) همین شهرت راجع به مرقد مطهر حضرت زینب(س)  نیز هست و تشکیک در آن ظلم به حضرت زینب (س) است؛  ما در این گونه موارد نظیر سیادت اشخاص و قبور بزرگان چیزی جز شهرت نداریم و این شهرت در نظر همه فقها حجت بوده و هست.

نحوه شهادت حضرت رقیه(س) به قدری جانسوز  است که بسیاری از مقتل نویسان دوران اموی از شرح نحوه شهادت ایشان خودداری کرده‌اند؛ شعرخوانی سیف بن عمیره در محضر امام صادق(ع)  که از محکم‌ترین دلایل اعتقاد ائمه اطهار به وجود حضرت رقیه (س) است،تأکید مراجع عظام تقلید بر وجود حضرت رقیه (س) و ... جایی برای شک به وجود دردانه سه ساله سیدالشهدا باقی نمی‌ماند.

• برچسب ها
• #حضرت رقیه(س)
• #دردانه اباعبدالله
• #عاشورا