نامه ترامپ؛ در انتظار پاسخ تهران/ چرا قرعه به نام امارات متحده عربی افتاد؟
به نظر نمی‌رسد که در صورت تداوم سیاست فشار حداکثری دولت ایالات متحده علیه ایران، تهران گزینه موافقت با برگزاری مذاکرات مستقیم با واشنگتن را فعال کند. ادامه گفت و گوها با تروئیکای اروپایی و آغاز رایزنی‌های فشرده دو و سه جانبه با چین و روسیه محتمل‌ترین انتخاب تهران در کوتاه مدت خواهدبود.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات متحده عربی عصر روز چهارشنبه ۲۲ اسفند در راس هیاتی رسمی وارد تهران شد و با سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران دیدار کرد. آنچه انور قرقاش ۶۵ ساله را در میانه رفت و آمدهای دیپلماتیک متفاوت در منطقه به پایتخت جمهوری اسلامی ایران کشاند، ارتباطی با رابطه دوجانبه ایران و امارات متحده عربی که اخیرا ( ۱۱ اسفند ۱۴۰۳) با سفر مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران به ابوظبی دور جدیدی از نمایش اراده سیاسی دو کشور برای توسعه و تعمیق رابطه را تجربه کرده، نداشت.
این بار وزیر مشاور پیشین در امور خارجه و مشاور دیپلماتیک رئیس کشور امارات با ماموریت جدیدی به تهران آمد؛ تحویل نخستین نامه دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده به ایران. نامه‌ای که ترامپ در مصاحبه روز جمعه هفتم مارس ۲۰۲۵ برابر با ۱۷ اسفند ماه ۱۴۰۳ در مصاحبه با شبکه خبری فاکس بیزینس از نگارش آن خبر داد و تاکید کرد که مخاطب این نامه رهبر جمهوری اسلامی ایران و موضوع آن ابراز تمایل واشنگتن برای مذاکره با ایران و حصول توافقی متفاوت از برجام است.
هرچند که خودداری رئیس جمهور آمریکا از بیان جزئیات بیشتر درباره زمان نگارش و ارسال این نامه، موجی از گمانه‌زنی های رسانه ای را به راه انداخت و وزیر امور خارجه و سخنگوی این وزارتخانه در روزهای نخست تاکید داشتند که نامه ای از جانب ترامپ دریافت نکرده اند اما صبح روز چهارشنبه ۲۲ اسفندماه، عباس عراقچی در حیاط دولت و در پاسخ به خبرنگاران رسانه های داخلی اعلام کرد که این نامه به زودی و توسط یک واسطه از مسیر کشورهای عربی منطقه به تهران خواهد رسید.
ساعتی پس از این اظهارنظر وزیر خارجه بود که عکاسان رسانه های داخلی و خارجی برای ثبت تصاویر دیدار قرقاش و عراقچی به ساختمان وزارتخارجه فراخوانده شدند. اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در سخنانی تاکید کرد که ماموریت مشاور دیپلماتیک رئیس دولت امارات در تهران، تحویل نامه دریافتی از سوی ایالات متحده خواهد بود.
ساعاتی پس از حضور قرقاش در تهران، رسانه آمریکایی آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد، نامه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به ایران، توسط استیو ویتکاف نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه به اماراتی ها تحویل داده شد تا آن را به ایرانی ها برسانند. براساس این گزارش، استیو ویتکاف، روز سه شنبه ۲۱ اسفندماه به ابوظبی سفر و با محمد بن زاید، رئیس امارات متحده دیدار و گفتگو کرد. به نظر می رسد که با توجه به عدم حضور وزیر خارجه امارات در داخل کشور، مسئولیت انتقال فوری این نامه به تهران به انور قرقاش واگذار شد.
انور قرقاش؛ منتقد اما طرفدار سرسخت دیپلماسی
نامه ترامپ؛ در انتظار پاسخ تهران/ چرا قرعه به نام امارات متحده عربی افتاد؟
انور قرقاش را می‌توان یکی از چهره‌های برجسته سیاسی امارات متحده عربی دانست. او که در حال حاضر به عنوان مشاور دیپلماتیک رئیس کشور امارات فعالیت می‌کند، پیش از این وزیر مشاور در امور خارجه بود. قرقاش در حوزه سیاست خارجی امارات از چهره های شناخته شده و البته تاثیرگذار در عرصه سیاستهای منطقه ای و بین المللی این کشور است. او در رسانه‌ها به عنوان یک سخنگوی قوی برای تبیین سیاستهای امارات و تحلیل مسائل منطقه‌ای و جهانی شناخته می‌شود.
در حوزه سیاستگزاری نیز قرقاش را معمولاً به عنوان حامی سیاستهای فعالانه امارات در خاورمیانه و شمال آفریقا می شناسند. این چهره کهنه کار سیاست خارجی امارات در پرونده های مهم مختلفی از جمله روابط با کشورهای عربی، ایران و غرب نقش مهمی ایفا کرده است. قرقاش از حامیان همکاری‌های استراتژیک امارات با ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی است اما همزمان به گسترش روابط با کشورهای آسیایی و آفریقایی نیز توجه ویژه داشته است.
درباره ایران هر چند موضع گیری های قرقاش در چند سال اخیر بازتاب بیشتری در فضای رسانه‌ای داشته اما این مواضع گاه تند و تیز او عمدتا با نگاه های دیگر مقامات اماراتی اشتراکاتی دارد که شامل نگرانی‌های امنیتی، دیپلماتیک و استراتژیک است. هرچند که ایران و امارات در مسیر توسعه و تعمیق رابطه بخصوص در حوزه اقتصادی و تجاری قرار دارند اما انتقادهای ابوظبی از تهران در دو محور نگرانی درباره توسعه برنامه هسته ای ایران و البته فعالیت های منطقه ای آن، کم و بیش در محافل دیپلماتیک و البته رسانه ای بازتاب داشته است.
شاید بتوان گفت که شاه کلید انور قرقاش برای حل اختلاف ها «تعامل دیپلماتیک با ایران» بوده است. او در اغلب مصاحبه ها و موضع گیری ها درخصوص ایران بر لزوم گفتگو و تعامل با تهران به جای توسل به هر گزینه دیگری تأکید کرده است. او معتقد است که کشورهای منطقه باید راهی برای دیپلماسی و حل اختلافات با ایران پیدا کنند تا از بحران‌های جدید جلوگیری شود.در حوزه نگرانی درباره برنامه هسته ای ایران، قرقاش موضع‌گیری‌های متفاوتی داشته است. محور مشترک در تمام این موضع گیری ها ابراز نگرانی نسبت به توسعه برنامه هسته‌ای ایران بوده است. قرقاش در سالهای اخیر، بارها در صحبت‌های خود این نگرانی را ابراز و تأکید کرده که امارات به شدت مخالف «هرگونه تلاش ایران برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است.» این در حالی است که ایران همواره هرگونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای را رد کرده و مقام های متعدد ایرانی بر تلاش برای دستیابی به منطقه عاری از تسلیحات هسته ای در خاورمیانه تاکید داشته اند.
زمانی که ایران و کشورهای ۱+۵ (آلمان و پنج کشور دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد) در سال ۲۰۱۵ به توافقی برای رفع تحریم های ایران در ازای تعهد تهران به سازوکاری مدت‌دار برای شفاف سازی درباره برنامه هسته ایش دست یافتند، امارات به طور اصولی از چنین سازوکاری حمایت کرد اما قرقاش در طول این سالها در مصاحبه ها و سخنرانی های متعدد، نگرانی‌های خود را از نبود آنچه شفافیت در برخی جنبه‌های توافق هسته‌ای خوانده، ابراز کرده بود.
بیشترین انتقادهای قرقاش از ایران اما به حوزه سیاستهای منطقه‌ای این کشور اختصاص داشته است. حضور گسترده ایران چه از منظر فیزیکی و چه نفوذ سیاسی در سوریه، عراق، یمن و لبنان همواره مورد انتقاد این دیپلمات اماراتی بوده است. قرقاش در سالهای اخیر با تکرار اتهام ها پیرامون دخالت ایران در امور داخلی کشورهای منطقه ادعا کرده که «سیاستهای منطقه‌ای ایران به نوعی تلاش برای گسترش نفوذ خود در کشورهای عربی است و این امر می‌تواند باعث بی‌ثباتی و تشدید تنش‌ها در منطقه شود.»
تحولات یمن و ارتباط ایران با انصارلله یکی از پرتعدادترین سوژه های مورد انتقاد قرقاش در سخنرانی های متعدد در سالهای اخیر بوده، او در زمره منتقدانی است که ادعا می کنند نقش ایران در یمن بر پیچیده تر شدن بحران این کشور دامن زده است. این ادعا در حالی مطرح می شود که امارات اصلی ترین شریک عربستان سعودی در آغاز حمله گسترده به یمن در سال ۲۰۱۵ میلادی بود.
با وجود این انتقادها و اختلاف ها میان تهران و ابوظبی، شاید بتوان گفت که شاه کلید انور قرقاش برای حل این اختلاف ها «تعامل دیپلماتیک با ایران» بوده است. او در اغلب مصاحبه ها و موضع گیری ها درخصوص ایران بر لزوم گفتگو و تعامل با تهران به جای توسل به هر گزینه دیگری تأکید کرده است. او معتقد است که کشورهای منطقه باید راهی برای دیپلماسی و حل اختلافات با ایران پیدا کنند تا از بحران‌های جدید جلوگیری شود. هرچند که بسیاری انور قرقاش را حامی سرسخت توسعه رابطه با غرب و بخصوص ایالات متحده می دانند اما مجموع عملکرد او در حوزه سیاست خارجی امارات نشان می دهد که قرقاش ایجاد توازن در رابطه با کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه ای و قدرت های بین المللی را تنها راه تامین منافع ملی و امنیتی امارات می داند.
به طور خلاصه می توان گفت که دیدگاه‌های قرقاش در مورد ایران ترکیبی از نگرانی‌های امنیتی و تمایل دیپلماتیک است. هرچند که او نگران برنامه هسته ای و فعالیت های منطقه ای ایران است اما اذعان دارد که نمی‌توان از تعامل و دیپلماسی با ایران چشم‌پوشی کرد. با چنین توصیفاتی به نظر می رسد که جدا از تحلیل ها درباره چرایی انتخاب امارات از سوی تیم ترامپ برای انتقال نامه رئیس جمهور آمریکا به تهران، واگذاری این مسئولیت به شخص انور قرقاش نیز با سیاست کلان او درباره مدیریت تنش میان ایران و آمریکا و تامین امنیت و ثبات در منطقه از این منظر، تطابق دارد.
چرا امارات متحده عربی انتخاب شد؟
نامه ترامپ؛ در انتظار پاسخ تهران/ چرا قرعه به نام امارات متحده عربی افتاد؟
براساس روایتی که رسانه آمریکایی آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه نقل کرده نامه دونالد ترامپ به ایران، توسط استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه به اماراتی ها تحویل داده شد تا آن را به ایرانی ها برسانند. مهم ترین پرسشی که در این زمینه در چند ساعت اخیر مطرح شده این بوده که چرا این نامه از طریق مسیرهای رایج تری چون سوئیس به عنوان حافظ منافع امریکا در ایران و یا کانال های قدیمی تر مانند قطر و عمان ارسال نشده است؟
سه عامل رابطه استراتژیک امارات و ایالات متحده، رابطه اقتصادی و تجاری روبه توسعه تهران و ابوظبی و بیم امارات از تبعات گسترده تشدید تنش در منطقه، می‌تواند انتخاب امارات را برای این پیام رسانی توجیه کند.شاید ساده ترین پاسخ به این پرسش در رابطه حسنه دولت دوم ترامپ با ابوظبی نهفته باشد. از سوی دیگر دونالد ترامپ در بخشنامه‌ای که اخیرا درباره اجرای سختگیرانه سیاست فشار حداکثری بر ایران صادر کرده بر ضرورت محدودسازی روابط اقتصادی ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کرده است. اشاره ای که به نظر می رسد سطح رابطه تجاری و اقتصادی ایران و امارات را نشانه گرفته است.
اهمیت رابطه بسیار عمیق ابوظبی و واشنگتن را نیز نباید در انتخاب امارات از سوی تیم ترامپ نادیده گرفت. امارات متحده عربی به عنوان یکی از نزدیک‌ترین هم‌پیمانان ایالات متحده در خلیج فارس و جهان عرب شناخته می‌شود که از نظر استراتژیک و نظامی اهمیت زیادی برای آمریکا دارد. امارات در حوزه های دفاعی، اقتصادی و امنیتی با ایالات متحده همکاری‌های مستحکمی دارد. در دولت اول ترامپ، روابط این دو کشور به ویژه در زمینه نظامی و اقتصادی تقویت شد.
همزمان دود هرگونه تشدید تنش میان ایران و ایالات متحده بیش از همه به چشم حاضران در منطقه می رود و بر این اساس ابوظبی انگیزه قابل توجهی در ایفای نقش واسطه گری دارد. امارات در برخی بازه های زمانی از سیاستهای سختگیرانه ایالات متحده در قبال ایران حمایت کرده و البته پرونده پرمناقشه ادعا درباره مالکیت بر جزایر سه گانه ایرانی را هم بیش از پیش در سطح منطقه ای و بین المللی پیش برده اما این کشور همچنان علاقه‌مند به کاهش تنش‌ها و جلوگیری از جنگ مستقیم با ایران بوده است. امارات در تلاش است تا از هر گونه تنش شدید در منطقه خلیج فارس جلوگیری کند که می‌تواند تأثیرات منفی بر امنیت و اقتصاد منطقه داشته باشد.
در نتیجه به نظر می رسد سه عامل رابطه استراتژیک امارات و ایالات متحده، رابطه اقتصادی و تجاری روبه توسعه تهران و ابوظبی و بیم امارات از تبعات گسترده تشدید تنش در منطقه، می‌تواند انتخاب امارات را برای این پیام رسانی توجیه کند.
از سوی دیگر نباید از کنار دیپلماسی شخصی استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه نیز ساده عبورکرد. ویتکاف یهودی تبار اگرچه هیچ آموزش دیپلماتیکی ندیده اما توانسته با استفاده از تعاملات تجاری ارتباطات و دوستان خوبی در خاورمیانه ایجاد کند. سال گذشته میلادی، ویتکاف هتل «پارک لین» در منهتن را به قیمت ۶۲۳ میلیون دلار به سازمان سرمایه گذاری قطر فروخت، معامله ای که صندوق سرمایه گذاری ابوظبی نیز در آن دخیل بود.
از سوی دیگر در میان کشورهای منطقه، عربستان سعودی در پرونده تلاش برای خاموش کردن شعله های جنگ در اوکراین با میزبانی از نخستین نشست وزرای خارجه روسیه و امریکا فعال شده و قطر نیز در پرونده تلاش برای تداوم و تثبیت آتش بس در غزه به ایفای نقش گسترده خود ادامه می دهد. در چنین شرایطی به نظر می رسد که قرعه این پیام رسانی این بار به انتخاب ایالات متحده به نام امارات افتاده بود.
آیا مسیر پیش روی تهران - واشنگتن تغییر خواهدکرد؟
نامه ترامپ؛ در انتظار پاسخ تهران/ چرا قرعه به نام امارات متحده عربی افتاد؟
حضور انور قرقاش در تهران در میانه تشدید تنش میان ایران و ایالات متحده و آغاز همصدایی مجدد اروپا و آمریکا همزمان با آغاز به کار ساعت شنی فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران انجام شد. توسعه برنامه هسته ای ایران که با خروج ایالات متحده از برجام در نوامبر ۲۰۱۸ اغاز شده بود در سایه شکست ۱+۴ در سالهای اخیر در احیای برجام به سرعت ادامه پیدا کرده است. همزمان رژیم صهیونیستی نیز از فرصت بازگشت ترامپ به کاخ سفید استفاده کرده و سناریوی حمله به تاسیسات هسته ای ایران را تکرار می‌کند.
ترامپ در حالی با ارسال نامه به عالی ترین مقام جمهوری اسلامی ایران فضای رسانه ای را در اختیار گرفته که همزمان با این ابراز تمایل برای حصول توافق، اجرای سختگیرانه سیاست فشار حداکثری هم از سوی امریکا آغاز شده است. در این مرحله تیم ترامپ تمرکز خود را بر پایان دادن به معافیت های تحریمی کشورها با ایران، تلاش برای همگام سازی خود با تروئیکای اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد و البته قطع کانال های رابطه تجاری و اقتصادی سایر کشورها با ایران قرار داده است.
موضع جمهوری اسلامی ایران در چند هفته اخیر بارها و بارها تکرار شده و در حالی که وزیر خارجه ایران مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده از طریق پیام رسانی کشورهای واسطه را رد نمی‌کند اما تاکید دارد که در سایه فشار حداکثری مذاکره ممکن نخواهد بود. رهبر انقلاب نیز در یکی از آخرین سخنرانی های خود مذاکرات با واشنگتن را نه هوشمندانه، نه عاقلانه و نه شرافتمندانه خواندند.
نیوزیک در گزارشی با اشاره به ارسال نامه رئیس جمهور امریکا به ایران می نویسد: پاسخ ایران به نامه ترامپ و نتیجه سفر انور قرقاش می تواند بر گام های بعدی در دیپلماسی منطقه ای تأثیر بگذارد. در همین حال، تهران قرار است روز جمعه یک نشست سه جانبه با چین و روسیه در پکن برگزار کند که در آن برنامه هسته ای و مسائل ژئوپلیتیکی گسترده تر مورد بحث قرار خواهد گرفت. با توجه به اینکه تحریم ها و تهدیدهای نظامی ایالات متحده هنوز ادامه دارد، تنش ها احتمالا ادامه خواهد یافت زیرا هر دو طرف به دنبال مزایای استراتژیک و برخورداری از کارت های امتیاز بیشتر برای روز مذاکره هستند.
همزمان با حضور نماینده رئیس کشور امارات در تهران، رسانه های متفاوت از جمله آسوشییتدپرس به پیشینه این سیاست دونالد ترامپ در ارتباط گیری با کشورهایی که رابطه دیپلماتیک با واشنگتن ندارند اشاره کرد و نوشت: این اقدام ترامپ یادآور نامه نویسی او به کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در دوره اول ریاست جمهوری خود بود که منجر به دیدارهای رو در رو شد اما هیچ توافقی برای محدود کردن تسلیحات اتمی پیونگ یانگ و برنامه موشکی وسیع این کشور انجام نشد.
نویسنده این گزارش در ادامه می نویسد: «آخرین باری که ترامپ در سال ۲۰۱۹ از طریق شینزو آبه، نخست وزیر فقید ژاپن، سعی کرد از طریق ارسال نامه به ایران توافق جدید و متفاوتی از برجام را با ایران به امضا برساند موفق نشد. این بار رهبر ایران پیش از ورود قرقاش به تهران، نامه ترامپ را تلاشی برای فریب افکار عمومی جهانی خواندند.»
ارسال دیدگاه