نگاهی به وظایف فرهنگی دولت اسلامی در کلام آیت‌الله کعبی

• دوشنبه ۰۴ مرداد ۱۳۹۵ ۱۶:۳۵
• کد خبر : 828162

• اخبار
• فرهنگی
• دین و اندیشه

دولت اسلامی وظیفه دارد لوازم و مقدمات تعلیم و تربیت همگانی افراد جامعه را در ابعاد مختلف تأمین کند که بخشی از این وظایف در ابعاد فرهنگی و تعلیم و تربیت عبارت‌اند از: رشد عقلانیت در جامعه، ارتقای فرهنگ عمومی و مشارکت فرهنگی، ترویج علوم و فنون در حد خودکفایی

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ گروه سیاسی کافه حقوق: مسائل فرهنگی و تعلیم و تربیت از اهداف عالیه انبیاء  و ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در رشد و تعالی انسان و امری واجب در اسلام و از موجبات برتری انسان از دیدگاه قرآن کریم است. از اهداف تعلیم و تربیت، ایجاد تحول اساسی در انسان و یافتن هویتی مطلوب برای او در زندگی فردی و اجتماعی است.

در قرآن کریم مقوله تعلیم و تربیت در حوزه افکار، اندیشه و عقاید و باورها -که به‌اصطلاح فرهنگ نامیده می‌شود- بسیار حائز اهمیت است و بر همین مبنا حکومت اسلامی وظیفه دارد با تعلیم و تربیت صحیح، زمینه و بستر لازم را برای رشد همه‌جانبه انسان فراهم کند تا به گمراهی و ضلالت کشیده نشود؛ چراکه جهالت و ضلالت، دو عامل قطعی انحطاط جامعه است. ازاین‌رو دولت اسلامی وظیفه دارد لوازم و مقدمات تعلیم و تربیت همگانی افراد جامعه را در ابعاد مختلف تأمین کند که بخشی از این وظایف در ابعاد فرهنگی و تعلیم و تربیت عبارت‌اند از:

   الف) رشد عقلانیت در جامعه
مهم‌ترین وظیفه فرهنگی دولت اسلامی بر اساس تعالیم دینی، رشد عقلانیت در جامعه است. بی‌شک دولت دینی وظیفه دارد به‌منظور ارتقای رشد عقلانی جامعه به همگی ابعاد عقلانیت که نام‌برده شد، عنایت ویژه داشته باشد و باید نظام تعلیم و تربیت را به‌گونه‌ای طراحی کند تا درجه عقلانیت آحاد جامعه ارتقاء یابد. رشد عقلانیت در جامعه چنان جایگاهی دارد که ازجمله شاخصه‌های زمان ظهور امام مهدی (عج) رشد فکری و عقلی آحاد مردم بیان‌شده است.

   ب) ارتقای فرهنگ عمومی و مشارکت فرهنگی
از وظایف دولت اسلامی در عرصه فرهنگی ارتقای فرهنگ عمومی و مشارکت فرهنگی است. فرهنگ عبارت است از کلیتی که از خصوصیات روحی، مادی، فکری و احساسی متفاوتی ترکیب یافته که شاخصه‌های یک جامعه یا گروه است. در بیان اهمیت ارتقای فرهنگ عمومی باید گفت رشد و شکوفایی جامعه اسلامی درگرو ارتقای فرهنگ عمومی است، زیرا یک جامعه وقتی می‌تواند روی پای خود بایستد و استقلال و عزت و کرامت خود را در برابر بیگانگان حفظ کند که از سطح فرهنگ و دانش بالایی برخوردار باشد.

بر اساس اصل ۳ قانون اساسی، تأمین و ترقی فرهنگ عمومی با اتخاذ راهکارها و تدابیری است که از آن جمله می‌توان به ترویج فضایل اخلاقی، شکوفایی و تحکیم عواطف انسانی بر پایه رحمت، رأفت و محبت و مودت، شکوفایی عاطفه و توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی اشاره کرد.

 ۱-رشد و شکوفایی فضایل اخلاقی
رشد و شکوفایی اخلاقی جزء وظایف اصلی دولت دینی است. دولت دینی موظف است علاوه بر اینکه خود به فضایل اخلاقی آراسته است، به تبلیغ و گسترش فضایل اخلاقی که مبتنی بر باورها و ارزش‌های اصیل اسلامی و منطبق با فطرت الهی است مبادرت ورزد. شکوفایی اخلاق و رشد فضایل اخلاقی در جامعه به‌اندازه‌ای حائز اهمیت است که رسول خدا (ص) هدف از بعثت خود را گسترش و بسط مکارم اخلاق معرفی کرده است.

۲- تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی
توسعه تعاون عمومی بین مردم و تحکیم برادری اسلامی بر اساس بند ۱۵ اصل ۳ قانون اساسی از وظایف اصلی در حوزه فرهنگی است.  در ادبیات دینی بر مقوله همکاری و همیاری در مسیر حق تأکید و سفارش ویژه‌ای شده است. بنا بر احادیث، اثر مهم تعاون عمومی، رسیدن خیر به امت اسلامی است و ازجمله اثر عدم تعاون، سلطه‌جویی برخی بر بعضی دیگر و از میان رفتن برکات است.

 ۳- افزایش سطح آگاهی‌های عمومی
از شاخص‌های اساسی ارتقای فرهنگ عمومی و مشارکت فرهنگی آحاد مردم، بر اساس بند ۲ اصل ۳ قانون اساسی، افزایش سطح آگاهی‌های عمومی با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه‌های گروهی است. مبنای دینی افزایش سطح آگاهی‌های عمومی مردم را باید در رشد فرهنگی و فکری جستجو کرد. پیش‌تر بیان شد که در اسلام رشد در حوزه افکار، اندیشه، عقاید و باورها – که به‌اصطلاح فرهنگ نامیده می‌شود- بسیار حائز اهمیت است و در قرآن کریم بدان اشاره‌شده است، به‌نحوی‌که قرآن کریم رشد جامعه را مستلزم آگاهی و دانایی و علم منهای آگاهی را بی‌اعتبار دانسته است.

در ادبیات قرآن کریم نیز به جایگاه ابزار ادراکی انسان اشاره‌ای ویژه‌ای شده و همگی آن‌ها (اعم از قلب که ابزار تعقل است، گوش و چشم) را در مقابل آنچه درک می‌کنند، نزد خداوند متعال مسئول معرفی کرده است.
در روایات معصومان (ع) نیز به مراقبت از ابزار ادراکی انسان اشاره و حساسیت آن به حدی معرفی‌شده که فرموده‌اند کسی که به سخن دیگری گوش می‌دهد، مانند آن است که در حال پرستش وی است. اگر گوینده از خداوند سخن بگوید، وی در حال عبادت خدا و اگر از شیطان سخن بگوید، شنونده در حال عبادت شیطان است.  با این وصف می‌توان گفت در نظام جمهوری اسلامی ایران که در پی عمل به آموزه‌های دین است، باید این دو بعد توأمان دیده شود.

   ج) بر اساس بند ۱۳ اصل ۳ قانون اساسی از وظایف فرهنگی دولت دینی، ترویج علوم و فنون در حد خودکفایی است. قرآن و روایات برای علم و دانش مقام ارجمندی قرار داده است. مطابق روایات، کمال معنوی و عزت و اقتدار جهانی مسلمانان به پیشرفت علمی وابسته است، به‌خصوص اینکه در عصر نوین زندگی بشر، امنیت، رفاه، حفظ سلامت و نشر معارف دینی نیز درگرو دستیابی به آخرین دستاوردهای دانش در همه عرصه‌های صنعت، کشاورزی، نظامی، فنی، مهندسی و…است. بر این اساس و مطابق نظر اندیشمندان اسلامی، وجوب علم‌آموزی تنها به علوم دینی منحصر نمی‌شود، بلکه هر علمی که برآوردن نیازهای لازم جامعه اسلامی موقوف به دانستن آن و تخصص و اجتهاد در آن علم باشد، تحصیل آن نه‌تنها اتلاف عمر نیست، بلکه از باب به‌اصطلاح «مقدمه واجب» است.

انتهای پیام/

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #