یادداشت؛

• دوشنبه ۰۸ آذر ۱۳۹۵ ۱۲:۰۶
• کد خبر : 962044

• اخبار
• سایر رسانه ها

استاد شهریار با خلق شعر، علی ای همای رحمت یکی از ماندگارترین شعرها را در وصف امام علی(ع) و در تاریخ ادب فارسی به‌نام خود رقم زده‌است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از آرازسسی، استاد شهریار با خلق شعر «علی ای همای رحمت» یکی از ماندگارترین شعرها را در وصف امام علی(ع) و در تاریخ ادب فارسی به‌نام خود رقم زده‌است.

این شعر چنان دل‌نشین و روح‌فزا است که کمتر کسی را می‌توان یافت که با خواندن این شعر تحت تأثیر مضامین و اندیشه‌های والای آن قرار نگیرد.

چه بسا د‌لدادگان و شیفتگان مولای متقیان امام علی(ع) در شب‌های مناجات خود با سرورشان، این شعر را زمزمه کرده‌اند و اشک شوق از گوشه‌ی چشم بر صفحه‌ی رخسارشان نقشی از عاشقی را ترسیم کرده‌است.

نگاهی کوتاه بر شعر «علی ای همای رحمت» استاد شهریار

بارها شنیده‌ایم که گفته‌اند اگر فلان شاعر فقط فلان شعرش را می‌سرود و در کارنامه‌ی ادبی خود جز همان شعر را نداشت، باز هم جایگاه شناخته‌شده‌ای در میان اهل ادب و هنر پیدا می‌کرد.

این سخن در مورد همه‌ی شاعران طراز اوّل زبان و ادب فارسی صدق می‌کند.

به‌عنوان مثال اگر خاقانی در قرن ششم فقط قصیده‌ی «ایوان مدائن» یا یکی از «خراسانیه‌»هایش را، که در آن‌ها شوق سفر به خراسان را در دلنشین‌‌ترین صورت نشان داده‌است، می‌سرود، برای جاودانگی او در تاریخ ادب فارسی کافی بود. همچنین از میان سروده‌های  سایر شعرای قرن ششم مانند انوری و سنایی می‌توان اشعاری را انتخاب کرد که وجود همین سروده‌ها می‌توانست ماندگاری آن شاعران را در تاریخ ادبی فارسی تضمین کند.

در این‌جا فقط از شاعران مشهور و پرآوازه نام بردیم، والّا در دیوان‌های شاعران درجه‌ی دوّم و سوّم و حتّی پایین‌تر نیز می‌توان اشعاری یافت که می‌تواند مقبول ذوق‌های سلیم و پرورش یافته واقع شود.

البته شاعران درجه‌اوّل چون مولانا، سعدی و حافظ که انجم آسمان ادب و فرهنگ ایران‌زمین هستند، قریب به‌اتفاق اشعاری که سروده‌اند، می‌توانست ضامن ماندگاری‌شان گردد.

در تاریخ ادب معاصر فارسی، استاد شهریار از شاعران درجه‌اوّلی است که جاودانگی نام و آوازه‌اش را حتّی بعضی از سروده‌هایش نیز می‌توانست تضمین کند؛ به این معنا که اگر شهریار شعری جز همان شعر نداشت، باز می‌توانست نامش به‌عنوان شاعر آشنا به معیارها و موازین شعرسرایی و استادی در شعر، در ادب فارسی حفظ شود.

شعر «علی ای همای رحمت» استاد شهریار را می‌توان از آن سروده‌ها و آفریده‌های استاد به‌حساب آورد که می‌توانست به‌تنهایی نام و آوازه‌ی این شاعر گران‌سنگ را بر سر زبان‌ها بیندازد.

ماندگاری این شعر و جاودانگی نام استاد شهریار همراه این شعر، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که از آن میان چند مورد حایز ارزش و اهمیّت بیشتری است.

یکی از عوامل ماندگاری این شعر را در می‌توان احساسات ناب دینی و مذهبی و بشری دانست که در سراپای این شعر موج می‌زند.

آشنایی کامل شهریار با زبان شعری و تسلّط بی‌شائبه‌ی وی بر ظرافت‌ها و ظرایف شعرسرایی و انتخاب وزن درخور و واژگان شعری مناسب که تأثیر زیادی در برانگیختگی احساسات و عواطف خوانندگان شعر دارد، عامل دیگری است که نقش به‌سزایی در شهرت و آوازه‌ی این شعر دارد.

شهریار در این شعر به جنبه‌هایی از رحمت، رادی و جوانمردی، بخشندگی، وفای به‌عهد و عدالت و دادورزی امام علی(ع) اشاره می‌کند.

امام علی(ع) در نظر شهریار آن اندازه دارای مقامی رفیع و متعالی است که شهریار در بیتی دچار حیرت می‌شود و بدین ترتیب «شهِ مُلکِ لا فتی» را نه خدا می‌تواند بخواند و نه بشر:«نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت».

شهریار در لحظات ناب عارفانه خود را آن اندازه به امام علی(ع) نزدیک می‌بیند که گویی به‌طور مستقیم با ایشان سخن می‌گوید و درد دل‌های خود را با ایشان در میان می‌نهد.

شهریار بی‌واسطه، امام علی(ع) را مورد خطاب قرار می‌دهد و ایشان را «همایِ رحمت» می‌خواند؛ امام علی(ع) چنان شأن و منزلتی دارد که رحمت و لطف او شامل جهانیان می‌شود، هر کس به لطف ایشان امیدوار باشد، با سعادت و خوشبختی قرین و همنشین خواهد شد.

اشاره به نکته لازم است که حیرت و شگفتی شهریار در مورد مقام والای امام علی(ع)، از همان مصراع آغازین شعر قابل دریافت است.

وقتی شهریار شعر خود را بدین‌صورت آغاز می‌کند:« علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را»، رگه‌ها و نشانه‌هایی از شگفتی شهریار را می‌توان در این مصراع مشاهده کرد؛ شگفتی و حیرتی که در ادامه‌ی شعر، در قسمت‌های مختلف، خود را نشان می‌دهد.

به‌جرأت می‌توان گفت هیچ‌یک از اشعاری که درباره‌ی مقام و منزلت و توصیف شخصیّت والای امام علی(ع) سروده شده‌است، به اندازه‌ی شعر «علی ای همای رحمت» استاد شهریار دلنشین و تأثیرگذار نبوده‌است.

عاشقان و شیفتگان ادب فارسی و دوست‌داران شعر دینی و آیینی، این شعر را دلنشین‌ترین شعر در وصف امام علی (ع) می‌دانند.

شور و اشتیاقی که از خواندن این شعر در جان و دل عاشقان امام علی (ع) حاصل می‌گردد، از طریق خواندن هیچ سروده‌ی دیگری امکان‌پذیر نیست.

شاید یکی از دلایلی که می‌توان آن را بر عوامل پیش‌گفته افزود، این باشد که شهریار در این شعر خود را به زبان مردم عادّی نزدیک کرده و گویی نواهای عاشقانه‌ی آنان را در شعر خود بازگو نموده‌است؛ چنان‌که با خواندن این شعر، این احساس به خوانندگان دست می‌دهد که همانا این شعر زبان حال و سخن دل ایشان است که در آینه‌ی شعر شهریار متجلّی شده‌است.

اینک شعر وزین شهریار را از زبان خود استاد می‌خوانیم:

علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را                                 که به ماسوا فکندی همه سایه‌ی هما را

دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین                                به علی شناختم من به خدا قسم خدا را

به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند                                        چو علی گرفته باشد سر چشمه‌ی بقا را

مگر ای سحاب رحمت تو بباری ارنه دوزخ                                 به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را

برو ای گدای مسکین در خانه‌ی علی زن                                 که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را

به‌جز از علی که گوید به پسر که قاتل من                                چو اسیر تست اکنون به اسیر کن مدارا

به‌جز از علی که آرد پسری ابوالعجائب                                     که عَلَم کند به عالم شهدای کربلا را

چو به دوست عهد بندد ز میان پاکبازان                                    چو علی که می‌تواند که به‌سر برد وفا را

نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت                             متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را

به‌دو چشم خون‌فشانم هله ای نسیم رحمت                          که ز کوی او غباری به من آر توتیا را

به امید آن که شاید برسد به خاک پایت                                  چه پیام‌ها سپردم همه سوز دل صبا را

چو تویی قضای‌گردان به دعای مستمندان                               که ز جان ما بگردان ره آفت قضا را

چه زنم چونای هردم ز نوای شوق او دم                                   که لسان غیب خوش‌تر بنوازد این نوا را

«همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی                         به پیام آشنائی بنوازد آشنا را»

ز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شب                                    غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهریارا

نویسنده: مجید واحد پور پژوهشگر ادبیات و دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز

انتهای پیام/
 

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #