• چهارشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۴ ۱۳:۴۶
• کد خبر : 567757

• اخبار
• فرهنگی
• دین و اندیشه

درخواست دیدن اندام زن از طرف خواستگار به شیوه‌های گاها نامتعارف یکی از معضلات و موانع در امر ازدواج است. چیزی که عرف و شرع نیز به دلیل اهمیت موضوعی به آن پرداخته است. در این مطلب به میزان جواز نگاه مردان به زنی که با او قصد ازدواج را دارد از دریچه شرع پرداخته‌ایم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس، هنوز در ایران ازدواج‌ها به سبک سنتی انجام می‌شود. اگر چه برخی از جوانان با انتخاب همسر آینده خود در دانشگاه، محل کار یا حتی گاهی در خیابان و پارک!! زحمت مادر و سایر زنان فامیل را کم کرده‌اند اما انتهای این وصلت با خواستگار رسمی خانواده پسر از دختر در خانه‌ها به سرانجام می‌رسد.

تجربه نشان داده است، در زندگی مشترک پسندیده شدن و رضایت خانواده‌ از عروس یا داماد انتخابی در استحکام بنیان خانواده و رفع مشکلات و کم کردن موانع ... بین دو طرف این بسیار مؤثر است.

به هر حال فارغ از این مسائل در این مجال می‌خواهیم به بحثی که امروز برخی از آقایان برای انتخاب همسر آینده خود بر آن پافشاری دارند و آن نیز دیدن قسمت‌های مختلف بدن دختر است!! بپردازیم که چرا برخی از پسرها به این امر پافشاری دارند؟ نظر دخترها در این زمینه چیست؟ عرف اجتماعی و دیدگاه شرع در این خصوص چه تدبیری اندیشه و آیا مرد را مجاز به این کار می داند یا نه؟ و نکته آخر اینکه آیا برای دختر نیز می‌توان چنین شرایطی را فراهم کرد که قبل از ازدواج بتواند مرد آینده خود را از نظر فیزیکی دیده و بپسندد؟

د . میرآبی، جوان 22 ساله‌ای است که می‌‌گوید: برایم مهم است که بدانم اندام همسرم مطابق آنچه من دوست دارم هست یا نه. به نظر من اینکه غیر رسمی او را ببینم بهتر از این است که بعد از محرمیت با به سر زبان افتادن کارمان به جدایی بکشد! او معقتد است که اندام و زیبایی همسر آینده  80- 70 درصد برایش مهم است.

فائقه اسداللهی، دانشجوی 25 ساله‌ای است که در خصوص انواع خواستگارها و توقعاتشان می‌گوید: چندی پیش خواستگاری داشتم که بعد از گذراندن دوره آشنایی به من گفت: تیر آخر را باید در لواسان به هدف بزنیم! یکی دو شب را با هم هستیم اگر دیدیم که از همه نظر مناسب هم هستیم بسم الله و در غیر این صورت هر کسی به امان خدا.....

وی ادامه می دهد: با تمام ابراز علاقه‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که برای زندگی مشترک کرده بودیم با مخالفت من همه چیز را ترک کرد و رفت.

یکی دیگر از دختران در پاسخ به این سؤال که شما در برابر این خواسته تا حال قرار گرفته‌اید گفت: بله این درخواست بیشتر به یک کلاهبرداری ناموسی و اخلاقی می‌ماند تا یک نوع انتخاب و اکثر کسانی که به راستی قصد ازدواج نداشته و فقط می خواهند سوء استفاده کنند ابتدا دختر را به خود علاقمند کرده، وعده و وعید می‌دهند و بعد از او تقاضای خارج از عرف و شرع دارند.

به هر حال متأسفانه هستند دخترانی که به خاطر عشق و علاقه خواستگاری که ماه‌ها یا حتی سال‌ها با و ورود عشق و عاشقی خوانده است تن به چنین درخواست‌هایی می‌دهند، اجابت خواسته‌ای که هیچ نتیجه‌ای جز شکست نخواهد داشت.

چیزی که عجیب می‌نماید، گستاخی برخی از مُعرف‌های امر ازدواج در براورده کردن این خواسته مردان است و اکثرا پای گوشی تلفن به جای پرسیدن سوالات مسائل عرفی به سؤال کردن در خصوص سایز اندام‌های مختلف دختر می پردازند!! که این امری نه تنها ناپسندکه خارج از اخلاقیات و شئونات دختر است.

خواستگاری در عرف جامعه و همچنین از نظر فقهی به عنوان مقدمه ازدواج به شمار می‌رود، اما جواز نگاه کردن به جنس مخالف در امر خواستگاری با رعایت حدود و شرایط آن جایز می‌باشد.

امام خمینی(ره) در تحریر الوسیله آورده است: در صورتی که کسی اراده تزویج با فردی را داشته باشد و احتمال هم بدهد که ازدواج محقق خواهد شد، بدون نظر شهوت می‌تواند به تمام اعضای بدن وی به جز عورتین او نگاه کند، اگرچه تلذذ بعد از نگاه کردن حاصل شود، اما احتیاط مستحب این است که فقط به صورت و دست‌ها و محل زینت و موی سرش نگاه کند.

فقها در خصوص حدود نگاه مرد به زنی که می‌خواهد با او ازدواج کند، اختلاف نظر دارند،  شیخ طوسی معتقد است: در جواز نظر مرد به صورت زنی که قصد ازدواج با او را دارد تردیدی نیست در اینکه می‌تواند به محاسن، دست و صورت او نگاه کند، همچنین جایز است به راه رفتن و پیکر او از روی لباس نظر افکند. علامه حلی می‌گوید: نظر افکن به صورت زنی که قصد ازدواج با او را دارد جایز می‌باشد، نیز به کف دست در حالی که ایستاده یا راه می‌رود نگاه کند و در روایت آمده است که نظر به موی سر و محاسن زن و اندام وی از روی لباس جایز است. بنابراین، در جواز نگاه کردن به صورت، دست تا مچ بین فقها اتفاق نظر است، ولی بعضی مانند محقق حلی، جواز نظر را فقط به همین دو مورد ( کفین و صورت) اختصاص داده اند.

صاحب ریاض هم این دیدگاه را به مشهور نسبت داده است، البته این حکم به احتیاط نزدیک تر می‌باشد، زیر اصل اولی حرمت نظر است و نگاه کردن به همین مقدار مقصود محقق می‌باشد. از این رو نگاه کردن به سایر اندام زن تحت عدم حرمت باقی می‌ماند. اما صاحب جواهر، ادعای شهرت صاحب ریاض را مورد تردید قرار داده و تحقق آن را مشکوک دانسته است زیرا او معتقد است نگاه کردن باید فراتر از کف و صورت زن باشد.

فقهای مذهبی نحفی معتقدند: نگاه کردن مرد خواستگار به صورت زن و کف دست‌های او جایز است، بلکه نگاه کردن به سایر اعضای متعارف  زن نیز مجاز می‌باشد.

فقهای مذهبی مالکی هم نگاه کردن به زن در مجلس خواستگاری را مستحب می‌دانند و در این باره به آیه 31 سوره مبارکه نور، وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی‏ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی‏ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَتمسک می‌نمایند. در این اینجا مراد از زینت، کف دستها و صورت زن است و شامل زینت باطنی نمی‌شود بلکه ظاهر کردن زینت باطنی را حرام می‌دانند.

نظر فقهای مذهب شافعی نیز موافق با فقهای مالکی است، مذهب حنبلی با استناد به حدیث نبوی که می‌فرماید: ( هر یک از شما که به خواستگاری زنی رفت، اگر توانست به او نظر افکند این کار را حتما انجام دهد و آن زن را بنگرد.) حدود نگاه را فراتر از کف دست و صورت می‌دانند.

قفها حکم نگاه را به گونه‌ای مورد ملاحظه قرار داده‌اند که عرصه را برای سوء استفاده کنندگان محدود سازند از جمله شهید اول بیان می‌دارد: مرد می‌توان به صورت زنی که می‌خواهد با او ازدواج نماید نگاه کند اگر چه از او اجازه نگیرد بلکه این کار مستحب است، محقق کرکی، در این باره چنین می‌گوید: جواز نظر در موردی است که خالی از موانع نکاه بوده و قصد مرد ازدواج باشد و امکان اجابت و درخواست مرد از سوی زن فراهم باشد.

برخی از فقها برای مشاهده چنین زنی چهار شرط برای مرد برشمرده‌اند: 1. علم به صلاحیت زن برای ازدواج 2. خالی بودن زن از موانع نکاه 3. احتمال اجابت از سوی زن 4. نبود قصد تلذذ و ترس از افتادن در حرام.

در مورد نگاه مرد به زن در جلسه خواستگاری احادیث و روایات فراوان وجود دارد  ولی در مورد نگاه زن به مرد چندان روایت و حدیثی در دست نیست. بسیار از فقها معتقدند اگر مردی نتوانست زن را ببیند می‌تواند زنی را به نیابت از خود وکیل کند تا او را بنگرد، همچنانکه پیامبر(ص) ام سلمه را وکیل نمود تا زن مورد علاقه‌اش را بنگرد و به ام سلمه فرمودند: به او بنگر و ظواهر و شمایل او را برای من بیان کن.

فقهای مذهب مالکی معتقدند: اگر مرد خواستگار نتواند بنا به دلایلی به زن نگاه کند می‌تواند برای این کار زنی را وکیل کند تا بجای او این کار را انجام دهد. فقهای این مذهب معتقدند: برای این امر می‌توان حتی مرد را وکیل کرد ولی فقهای سایر مذاهب اربعه معتقدند: مرد خواستگار فقط مجاز است زن را ببیند و مطلقا نه دیگران را .

جمیع فقهای اهل سنت، متفق اند که زن نیز می‌تواند به مرد خواستگار بنگرد و همچنین می‌تواند برای نگاه به مرد خواستگار وکیل بگیرد همچنانکه مرد می‌تواند.
این مسئله را فقهای مذهب شافعی تصدیق کرده‌اند اما این مسئله مورد اختلاف فقهای شیعه می‌باشد، شهید ثانی، محدث بحرانی و صاحب جواهر معتقدند که نگاه فقط مختص مرد است، صاحب حدائق معتقد است: نگاه مخصوص مرد است، صاحب جواهر همین عقیده را دارد.

ولی به نظر می‌رسد این چنین تفکیکی میان زن و مرد آن هم به عنوان دو شریک زندگی درست نباشد، زیرا اصل بر اشتراک و همویی حقوق زن و مرد است، قرآن کریم در این باره در سوره بقره آیه 228 می‌فرماید: (برای زنان بر شوهران همانند شوهران بر زنان حقوق مشروعی است ) از این رو می‌توان نتیجه گرفت همانگونه که مرد، در برابر ازدواج بهایی زیادی ( مهریه ) می‌پردازد، زن نیز در مقابل ( گوهر، عفاف و پاکدامنی) خود مایه می گذارد و کام خود را تقدیم مرد می‌نماید، پس هر دو باید در این انتخاب از حقوق مشترک برخوردار باشند از این رو در روایات، این حق و حقوق شامل زن می‌شود. زیرا او نیز خواهان زندگی مشترک و انتخاب شریک صالح است.

به ویژه اینکه اگر مرد زن را نبیند و بعدا بفهمد که فاقد اوصاف دلخواه اوست راه طلاق برای او هموار می‌شود ولی اگر زن اینگونه باشد هم از لحاظ روحی و هم از لحاظ عاطفی و هم از لحاظ شرع و مقررات برای جدا شدن از شوهری که خوشایند او نباشد با مشکلات و موانع بسیاری رو به رو می‌شود بنابراین زن به طریق اولی باید از این حق برخوردار باشد. برخی از بزرگان از باب اشتراک این حق را برای زن به رسمیت شناخته اند و تفاوتی قائل نمی‌شوند آیت الله خویی، در این بار می‌نویسد: نگاه مرد برای خواستگاری از آن حیص جایز شمرده شده است که مرد مهریه‌ای که می‌پردازد و نیز مخارج دیگری را بر عهده می‌گیرد ضایع نشود و خسارت مالی بر او وارد نشود از این رو باید در برابر مالی که می‌دهد اختیار نگاه کردن داشته باشد ، ایشان نگاه را مخصوص مرد می‌داند و برای نظر خود به این روایات استناد می‌کند: همانا مرد، زن را به قیمت گزافی می‌خرد و چنین ضرر مالی و زیانی برای زن وجود ندارد.

صاحب ریاض النظره، می‌گوید: حکمت نیز اقتضا می‌کند که برای ازدواج، زنان به خواستگاران خود نگاه نکنند، زیرا این احتمال وجود دارد که در اثر نگاه شیفته مرد شده و از طرفی دیگر، مرد ممکن است رغبتی به ازدواج نداشته باشد وصلت صورت نگیرد، اما دیدگاه صاحب ریاض النظره به چند دلیل رد می‌شود:

1.    اگر مرد در اثر نگاه کردن، شیفته زن شود و متقابلا زن حاضر به ازدواج با او نباشد، چه باید کرد؟ آیا این اشکال فقط در صورت شیفته شدن زن رخ می‌دهد؟
2.    شیفته شدن زن یک احتمال است. احتمال مقابل آن است که ازدواج بدون نگاه صورت نگیرد و به جای شیفته شدن، پس از ازدواج، حالت نفرت وجود داشته باشد، در این حالت چه باید کرد؟

شیخ انصاری بیان می دارد: اسلام که برای جلوگیری از خسارت مالی مرد اهمیت قایل است، بعلت اینکه مرد در ازدواج تعهدات مالی از قبیل مهریه را می‌پذیرد، او را برای نگاه کردن مجاز می‌داند تا مبادا در اثر جهالت و بی‌خبری از مورد خواستگاری با ضرر و زیان مواجه گردد و حتما برای حیثیت و اعتبار زن ارزش‌ و اهمیت بیشتری قائل است و اگر برای جلوگیری از ضرر مالی، نگاه مرد جایز است، پس به طریق اولی برای جلوگیری از خسارت نسبت به زندگی آینده زن، نگاه زن نیز جایز است، به خصوص که راه طلاق برای مرد پس از ازدواج باز است. در این تحلیل سرمایه‌گذاری مادی مرد برای ازدواج حداقل تلقی شده است. از اینرو این حداقل حتی اگر علت جواز نظر نسبت به مرد تلقی شده مرد هرگز نمی‌تواند حق زن را برای نگاه در انتخاب همسر انکار کند. برخی محققان با قبول کلام متین و منطقی شیخ انصاری چنین می‌گویند: همان طور که شارع مقدس برای ما ارزش قائل شده و نمی‌خواهد ضرر مالی به شخص مرد بخورد، قطعا به طریق اولی ضرر رسیدن به زن را نیز راضی نیست.

بنابراین جواز نگاهر کردن به جنس مخالف در امر خواستگاری و با مراعات شرایط نگاه شرعی که توضیح داده شد جایز است تا حق انتخاب در همسرگزینی رعایت گردد.

منابع:
1.    خمینی، سید روح الله، تحریرالوسیله.
2.    طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل.
3.    مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام.
4.    محقق داماد، سیدمصطفی، بررسی فقهی خانواده.

انتهای پیام/خ

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #