دانا گزارش می دهد؛
مرگ خاموش جوانان با متادون؛ داروی ترک اعتیاد یا ابزار سوداگری؟
متادون، دارویی که روزی امید درمان معتادان بود، امروز در صدر علل مرگ دارویی کشور ایستاده است؛ دارویی بینسخه که حالا به قاتل خاموش جوانان تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ متادون؛ دارویی که روزی بهعنوان ناجی معتادان از چنگال مواد افیونی معرفی شد، امروز خود به قاتل خاموش نسل جوان تبدیل شده است. دارویی که قرار بود در خدمت درمان باشد، حالا در سایه نبود نظارت، تجویز غیرمجاز و سوداگری در بازار سیاه، به صدر جدول علل مرگ ناشی از مسمومیت دارویی رسیده است.
طبق اعلام رییس گروه کنترل و تضمین کیفیت آزمایشگاههای سازمان پزشکی قانونی کشور، متادون طی سالهای اخیر بیشترین سهم را در آمار مرگهای دارویی به خود اختصاص داده است؛ آماری تلخ که نشان میدهد جوانان، اصلیترین قربانیان این موج خاموش هستند.
داروی درمان یا زهر تدریجی؟
متادون یک داروی شبهافیونی است که در درمان وابستگی به مواد مخدر به کار میرود. اما همین دارو که باید با نظارت دقیق و نسخه پزشک مصرف شود، در بسیاری از موارد بهصورت غیرمجاز در دسترس قرار میگیرد. در واقع، متادون وقتی از چرخه درمانی خارج و به بازار آزاد راه پیدا میکند، دیگر نه یک دارو بلکه یک سم خطرناک است.
به گفته کارشناسان پزشکی قانونی، حتی مصرف یک دوز اشتباه از متادون میتواند منجر به ایست تنفسی، کاهش سطح هوشیاری و مرگ قطعی شود. این در حالی است که بسیاری از جوانان، بهویژه در مناطق شهری، از این دارو بهعنوان «مسکن قوی» یا «داروی آرامش» استفاده میکنند، بیآنکه بدانند فاصله میان «تسکین» و «مرگ» در این ماده بسیار باریک است.
بازار سیاه دارو؛ تجارت مرگ زیر پوست شهر
در سالهای اخیر با گسترش شبکههای اجتماعی و کانالهای فروش داروهای غیرمجاز، خرید متادون تقلبی به سادگی سفارش یک غذا شده است. کافی است نام دارو را در برخی از گروهها جستوجو کنید تا فهرستی از فروشندگان سودجو برایتان ارسال شود؛ فروشندگانی که اغلب هیچ تخصص پزشکی ندارند و ترکیبات داروییشان نه تنها نامشخص بلکه خطرناک است.
یکی از مسئولان سازمان پزشکی قانونی هشدار داده است: «یکی از نشانههای داروی تقلبی، مشخص نبودن ترکیبات آن است. داروهایی که از افراد سودجو تهیه میشود، بهدلیل نداشتن استانداردهای لازم، میتواند موجب مسمومیت و حتی مرگ شود.»
در واقع، بسیاری از قرصهایی که بهعنوان متادون فروخته میشوند، حاوی ترکیبات ناشناختهای از آرامبخشها و مواد مخدر صنعتی هستند. در مواردی، این قرصها با رنگ و بستهبندی مشابه داروهای اصلی در عطاریها یا کانالهای مجازی به فروش میرسند و مشتریان بدون اطلاع از خطر مرگ، آنها را مصرف میکنند.
بر اساس قانون مبارزه با مواد مخدر، نگهداری و توزیع متادون بدون نسخه پزشک جرم محسوب میشود. این دارو به دلیل ماهیت شبهافیونی خود، در زمره مواد تحت کنترل است. با این حال، نبود نظارت مؤثر بر مراکز درمان اعتیاد و نشت دارو از برخی مراکز غیرمجاز، موجب شده مسیر دسترسی به متادون برای مصرفکنندگان غیرقانونی بسیار هموار شود.
جوانانی که در مسیر ترک، به مرگ رسیدند
بررسی پروندههای مسمومیتهای دارویی نشان میدهد بسیاری از قربانیان، جوانانی هستند که در مسیر ترک اعتیاد یا اضطرابهای روانی به متادون پناه بردهاند. آنها غالباً از کلینیکهای غیرمجاز یا فروشندگان ناشناخته دارو تهیه کردهاند. تصور میکنند با مصرف متادون، از مواد خطرناکتر دور میشوند، اما در عمل به دام داروی کشندهتری افتادهاند.
بر اساس دادههای پزشکی قانونی، بیش از نیمی از مرگهای ناشی از مصرف متادون در گروه سنی زیر ۴۰ سال رخ داده است؛ آماری که نشان از آسیبپذیری بالای جوانان در برابر تبلیغات گمراهکننده و فقدان آگاهی دارد.
کارشناسان معتقدند بخش عمده این بحران ناشی از نبود آموزش عمومی درباره داروهای مخدر و خطرات آن است. در حالی که در کشورهای پیشرفته، برنامههای آموزش دارویی از مدارس آغاز میشود، در ایران اطلاعرسانی درباره داروهایی مانند متادون به چند هشدار پراکنده در رسانهها محدود شده است.
یک پزشک درمانگر اعتیاد در این باره میگوید: «متادون دارویی است که باید با دوز دقیق و زیر نظر پزشک مصرف شود. در ایران اما متأسفانه فرهنگ مراجعه به متخصص وجود ندارد و افراد بهراحتی دارو را از عطاری یا فضای مجازی میخرند. این یعنی ما با بمب ساعتی مواجهیم که هر لحظه ممکن است جان فردی را بگیرد.»
از ترک اعتیاد تا تجارت دارو؛ پشتپرده پنهان مراکز غیرمجاز
در کنار بازار سیاه، بخشی از این داروها از مراکز ترک اعتیاد غیرمجاز نشت میکند. طبق گزارشهای میدانی، برخی از این مراکز بدون مجوز رسمی فعالیت میکنند و متادون را بدون ارزیابی پزشکی و ثبت اطلاعات بیمار، به هر فردی که مراجعه کند میفروشند. در چنین شرایطی، داروی درمان به کالای سودآور تبدیل میشود و مسیر سوءمصرف هموارتر از همیشه میگردد.
ضرورت ورود جدی دستگاههای نظارتی
در شرایطی که متادون در صدر علل مرگ ناشی از مسمومیت دارویی قرار گرفته، انتظار میرود دستگاههای نظارتی، از جمله وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، پلیس مبارزه با مواد مخدر و قوه قضائیه، بهصورت هماهنگ وارد عمل شوند. مقابله با این بحران، تنها از مسیر قانونگذاری و برخورد انتظامی حاصل نمیشود؛ بلکه نیازمند اصلاح ساختار توزیع دارو، ارتقای آگاهی عمومی و مسدود کردن کانالهای فروش غیرمجاز است.
در واقع؛ متادون نماد دو چهره از یک واقعیت تلخ است: دارویی که میتواند نجاتبخش باشد، اما اگر از کنترل خارج شود، به مرگی خاموش و بیصدا منتهی میشود. آمارها و هشدارهای رسمی نشان میدهد وقت آن رسیده تا نگاه جامعه و مسئولان به مسئله «داروهای مخدر» از سطح هشدار عبور کند و به مرحله اقدام برسد؛ در غیر این صورت، باید منتظر ماند تا تیترهای تلخی چون «مرگ جوانان با قرص ترک اعتیاد» هر روز تکرار شود؛ تیترهایی که ریشه در غفلت، سودجویی و نبود نظارت دارند.
ارسال دیدگاه