گفتگوی تفصیلی با تهیه‌کننده «در آغوش درخت»؛
بستر تأثیرگذاری فیلمهای فرهنگی بسیار ناچیز است
تهیه‌کننده فیلم «در آغوش درخت» گفت: با وجود جمعیت قریب به 90 میلیونی ایران، سهم سینما به عنوان بستری که می‌تواند بار سنگینی را از حوزه فرهنگ و هنر کشور به دوش بکشد، بسیار کم و ناچیز است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، «در آغوش درخت» فیلمی اجتماعی است که «خانواده»، محور اصلی آن است. این فیلم با خلق داستانی شاعرانه، آخرین تلاش‌های یک خانواده در آستانه فروپاشی را به تصویر می‌کشد. حفظ خانواده و تلاش برای کنار هم نگه داشتن اعضای یک خانواده در شرایطی تنش‌‌آور، بزرگ‌ترین نکته آموزنده فیلم «در آغوش درخت» برای مخاطبان است.
این فیلم محصول مشترک سازمان سینمایی سوره و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به کارگردانی و نویسندگی بابک خواجه‌پاشا و تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح و سجاد نصراللهی‌نسب محصول سال ۱۴۰۱ است.
فیلم «در آغوش درخت» در بخش سودای سیمرغ چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال ۱۴۰۱ حضور یافت و امسال نیز به عنوان نماینده رسمی ایران در اسکار ۲۰۲۵ معرفی شد.
محمدرضا مصباح، تهیه‌کننده فیلم «در آغوش درخت» است که با تهیه‌کنندگی فیلمهای سینمایی «سینما شهر قصه»، «پـوست»، «یـدو»، «بی‌مادر» و «در آغوش درخت» در بخش مسابقه سی و هشتمین، سی و نهمین، چهلمین و چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر، موفق به کسب ۳۴ نامزدی، دو دیپلم افتخار و هشت سیمرغ بلورین از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای «یـدو» و سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنر و تجربه برای «پوست» شده است و دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه با کارگردانی فیلم «کوچـه» در جشنواره سی و هشتم فجر را در سوابق کاری خود دارد.
در گفتگویی تفصیلی با تهیه‌کننده «در آغوش درخت» به جزئیات دلایل انتخاب و انگیزه ساخت این فیلم پرداختیم که با هم می‌خوانیم.
تهران نیوز: در مورد دلیل انتخاب فیلمنامه «در آغوش درخت» و نکات قابل توجه آن توضیح بفرمائید.
مصباح: این فیلم یک زیرمتن خانواده داشت و با توجه به مسائل انسانی و اخلاقی پیش می‌رفت. پس از پیشنهاد فیلم به بنده و خواندن متن، فیلمنامه من را درگیر کرد.
تهران نیوز: آیا این فیلم برای مخاطبان خاصی ساخته شده است؟
مصباح: استنباط ما هم این بود که شاید این فیلم گیشه‌محور یا مورد پسند عامه نباشد، چرا که اتفاق تازه‌ای به لحاظ تجاری در آن رخ نمی‌دهد، اما با گفتگویی که با نویسنده فیلم آقای بابک خواجه‌پاشا داشتم، به ذهنم رسید که شاید این فیلم تاثیری بر مخاطبان خاص داشته باشد.
در این فیلم خانواده‌ای را می‌بینیم که والدین آن در شرف جدایی هستند، از این رو این فیلم می‌تواند مؤثر باشد. حتی اگر بتواند از طلاق یک زوج جلوگیری کند و آن‌ها را به فکر فرو ببرد، رسالت خودش را انجام داده است و آن‌ها را مجاب می‌کند تا در تصمیمشان عجله نکنند.
تهران نیوز: لطفاً درباره مراحل ساخت این فیلم توضیح دهید.
مصباح: خوشبختانه محتوای فیلمنامه ما را قانع کرد تا فیلم «در آغوش درخت» ساخته شود. پس از اکران این فیلم، ما شاهد بودیم که بالاخره در گوشه گوشه کشور اتفاق خوب بازگشت به خانواده رقم خورد و مورد استقبال مردم قرار گرفت.
کارشناسان و مشاوران خانواده قوه قضائیه، خانواده‌هایی که در شرف جدایی بودند را به ما پیشنهاد و معرفی کردند که این فیلم را ببینند و پس از آن دیدیم که در جلوگیری از چندین مورد طلاق مؤثر واقع شد و آن زوج‌ها از تصمیم خود صرف‌نظر کرده و به خانواده برگشتند. این لطف خدای متعال و برکت کار فرهنگی است که بازخورد «در آغوش درخت» را این‌چنین سازنده ببینیم.
تهران نیوز: آیا در سینمای معاصر ایران به فضای خانواده به اندازه کافی پرداخته می‌شود؟
مصباح: متاسفانه امروز سینمای ایران به شدت از فضای فیلمهای خانوادگی فاصله گرفته است. در دهه‌های 60 و 70 فیلمهای بسیاری در حوزه خانواده ساخته شد، اما متاسفانه شرایط حاکم بر حوزه هنر اتفاقاتی را رقم زده است که امروز سینمای خانواده مورد توجه نیست. در سال‌های اخیر نیز به دلیل افزایش هزینه تولید، ریسک تهیه‌کننده‌ها افزایش یافته است، چرا که از یک سو می‌بایست با یک هزینه هنگفت وارد تولید چنین فیلم‌هایی شوند و از سوی دیگر تضمینی برای بازگشت سرمایه وجود ندارد، بر این اساس کشش به سوی تولید چنین فیلم‌هایی کمتر می‌شود.
در مورد فیلمهای به اصطلاح سفارشی که سفارش‌دهندگان آن نهادها هستند، این ارگان‌های حمایتی یا در این زمینه علاقه یا مسئولیتی داشته یا رسالتی را بر دوش خود احساس کرده، ورود و سرمایه‌گذاری می‌کنند و طبیعتاَ با چنین سفارشاتی، منویات و خواسته‌هایی را دنبال می‌کنند که در کیفیت فیلم تأثیرگذار است، از این رو امروز ما شاهد فیلم‌هایی هستیم که در عرصه خانواده جایگاهی ندارد.
فعالان حوزه سینمایی می‌بایست یک سیاست جدی و چشم‌انداز بلندمدت یا میان‌مدت تعریف کنند تا بتوانیم در چرخه و سبد اکران، فیلم‌هایی در عرصه‌های مختلف داشته باشیم که همه ژانرها را در بر‌گیرد و نیازهای فرهنگی جامعه را تأمین کند.
تهران نیوز: «در آغوش درخت» تا چه اندازه در جبران کمبود فیلم حوزه فرهنگ و خانواده موفق بوده است؟
مصباح: «در آغوش درخت» به عنوان مصداقی از فیلمهای خانوادگی است که چشم‌انداز و دید شخصی بنده به این حوزه خوشایند و نشان‌دهنده تاثیرگذاری آن است، اما اگر بخواهیم از دیدگاه و دورنمای کلی این حوزه را بررسی کنیم، سینمایی که قرار است بار فرهنگی جامعه را به دوش بکشد، در حقیقت وضعیت مطلوبی ندارد و متاسفانه با وجود جمعیت قریب به 90 میلیونی ایران، سهم سینما به عنوان بستری که می‌تواند بار سنگینی را از حوزه فرهنگ و هنر کشور به دوش بکشد، بسیار کم و ناچیز است.
با نگاهی به «در آغوش درخت» فیلمی که در جشنواره‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفت و در نهایت به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد و مخاطبان توانسته‌اند با آن ارتباط برقرار کنند، این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که بستر تاثیرگذاری فیلمهای فرهنگی مضیق و کوچک است.
تهران نیوز: ساخت فیلمهای فرهنگی چه نقشی در رشد و توسعه فرهنگی کشور ایفا می‌کند؟
همه افرادی که در انقلاب فرهنگی کشور به نوعی نقش ایفا کرده‌اند، هیچ‌کدام داعیه سیاست‌مداری نداشتند بلکه ادعای فرهنگ‌مداری داشتند، از این رو توجه ویژه به حوزه فرهنگ و هنر در زندگی مردم بسیار مهم است، اگرچه در این سال‌ها به شدت از آن غافل بوده‌ایم.
از سویی دیگر، مردم آن‌قدر با مشکلات معیشتی، اقتصادی و اجتماعی دست به گریبان شده‌اند که دغدغه‌های فرهنگی را فراموش کرده‌اند.
از نظر بنده توجه ویژه به حوزه فرهنگی کلید امید و رهایی از مسائل و آسیب‌های اجتماعی است.
تهران نیوز: موضوع مهمی که به آن اشاره فرمودید، بحث دیده شدن آثار حوزه فرهنگ و خانواده است. با توجه به اینکه در کشور چندین متولی فرهنگی داریم، آیا آنان با شما به عنوان تهیه‌کننده، تعاملی در راستای حمایت از اکران و نمایش گسترده فیلمهای خانوادگی در زیرمجموعه‌های مرتبط داشته‌اند؟
مصباح: حوزه فرهنگ و هنر جزایر مستقلی دارد که هر یک با قانون و قواعد خودش اداره می‌شود و چشم‌انداز عمومی، متقن و مشخصی برای متولیان فرهنگی وجود ندارد. هر کدام از نهادهای فرهنگی فعالیت مستقلی دارند و بر اساس سلیقه مدیر حاکم بر مجموعه، برنامه‌ریزی می‌کنند. در واقع این ارگان‌ها یک مسیر مشترک و متحدالشکل برای بازدید بیشتر فیلمهای فرهنگی ندارند.
چنانچه یک تهیه‌کننده بتواند ارتباط خوبی با متولیان فرهنگی ایجاد کند، به تبع آن فیلمش بیشتر دیده خواهد شد، در غیر این صورت اگر او از لحاظ ارتباطات اجتماعی و سیاسی ضعیف عمل کند، فیلمش آسیب می‌بیند و زمین می‌خورد.
بنابراین می‌بایست یک سیاست‌گذاری متحد فرهنگی و وحدت رویه اتفاق بیفتد تا همه نهادها بتوانند در این راستا اقدامات خوبی را رقم بزنند.
تهران نیوز: آیا متولیان فرهنگی در تولید فیلم نگاه مشترک دارند یا سلیقه شخصی خودشان را اعمال می‌کنند؟
مصباح: کار در سینما از چند جهت سیار سخت است؛ از یک سو دغدغه هم صنفی‌های خودمان را داریم و ملزم به تعامل با آن‌ها هستیم، از سویی دیگر رسالتی را در انتقال مفاهیم ارزشی و تاثیر اجتماعی آن بر دوش خود می‌بینیم و این در حالی است که حامیان تولید فیلمهای فرهنگی هر کدام سلیقه متفاوتی دارند و توجه به سلیقه افراد صاحب‌نظر نیز باید مدنظر قرار گرفته شود که این اوضاع برای قشر سینما بسیار نگران‌کننده و پیچیده است.
اگر آرمان‌گرایی و جسارت ویژه در بعضی از همکاران موفق بنده در این حوزه وجود نداشته باشد، کار معطل می‌ماند. من امیدوارم به زودی این اتفاق بیفتد که روزی همه دست‌اندرکاران فرهنگی همه با یک نگاه جامع و مشترک از ظرفیت‌های فرهنگی کشور استفاده کنند.
هنر و سینما در راستای رفع مشکلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ظرفیت بالایی دارد که اگر قدرش را بدانیم و در مقابلش حالت تدافعی نداشته و سپر بیندازیم و آن را یک فرصت قلمداد کنیم و هنرمند و سینماگر را یک ظرفیت بدانیم، همه آسیب‌هایی که گریبانگیرش هستیم، حل خواهد شد، اما اگر فکر هنرمندان را مستقل و متفاوت از جامعه ببینیم - کما اینکه تاکنون با این دیدگاه پیش رفته‌ایم - فرصت‌سوزی می‌کنیم و از سینما بهره مطلوب را نخواهیم برد.
تهران نیوز: با توجه به سختی‌های مسیر ساخت فیلمهای خانوادگی، آیا باز هم تمایل به تولید چنین فیلم‌هایی دارید؟
مصباح: تکلیفی به گردن یکایک ما است که چاره و مفری از آن نیست. در سینمای طنز کمتر شاهد اختلاف سلایق هستیم، فیلم با سرمایه‌گذاری مشخص تولید می‌شود و عرصه توزیع، نشر و بازگشت سرمایه آن تقریباً معلوم است، اما در حوزه سینمای فرهنگی همواره این دغدغه‌ها وجود دارد و تا لحظه‌ای که خداوند فرصت کنشگری در این حوزه را به ما عنایت کرده در راستای رفع موانع موجود در این مسیر تلاش کرده و با مشکلات می‌جنگیم.
من معتقدم اگر با یک نیت درست و برنامه‌ریزی دقیق در این راه گام برداریم، خدای متعال برکت می‌دهد و علی‌رغم مشکلات موجود، بیش از هر شخص یا سازمانی، به حمایت خدای متعال امیدوار هستم، کما اینکه تا به حال آثار تولید شده در حد بضاعت خود مورد توجه قرار گرفته است.
ارسال دیدگاه